ಧೇನುಕ (ರಾಗ)
| ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ | |
|---|---|
| ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು | |
| ಸಂಗೀತ ರಚನೆಗಳು | |
| ಸಂಗೀತೋಪಕರಣಗಳು | |
|
ಮಾಧುರ್ಯ: ಸರಸ್ವತಿ ವೀಣೆ • ವೇಣು • ಪಿಟೀಲು • ಚಿತ್ರ ವೀಣ • ನಾದಸ್ವರ • ಮ್ಯಾಂಡೊಲಿನ್ ತಾಳ: ಮೃದಂಗ • ಘಟಂ • ಮೋರ್ಸಿಂಗ್ • ಕಂಜೀರ • ತವಿಲ್ ಝೇಂಕಾರ: ತಂಬೂರ • ಶ್ರುತಿ ಪಟ್ಟಿಗೆ | |
| ಸಂಗೀತಕಾರರು | |
ಧೇನುಕಾ (ಧೇನುಕಾ ಎಂದು ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ರಾಗಂ (ಸಂಗೀತ ಪ್ರಮಾಣ) ಆಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ೭೨ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ೯ ನೇ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗವಾಗಿದೆ.
ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಧುನಿಬಿನ್ನಷಡ್ಜಂ [೧] [೨] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ರಚನೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಇದು ೨ ನೇ ಚಕ್ರ ನೇತ್ರದಲ್ಲಿ ೩ ನೇ ರಾಗವಾಗಿದೆ. ನೆನಪಿನ ಹೆಸರು ನೇತ್ರ-ಗೋ . ಸ ರಿ ಗ ಮ ಪ ಧಾ ನಿ ಎಂಬ ಸ್ಮೃತಿ ನುಡಿಗಟ್ಟು. [೧] ಅದರ ಅರೋಹನ ರಚನೆಯು (ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣ) ಕೆಳಕಂಡಂತಿದೆ (ಕೆಳಗಿನ ಸಂಕೇತಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ನೋಡಿ):
(ಸುದ್ಧ ಋಷಭಂ, ಸಾಧಾರಣ ಗಾಂಧಾರಂ, ಸುದ್ಧ ಮಾಧ್ಯಮಂ, ಸುದ್ಧ ಧೈವತಂ, ಕಾಕಲಿ ನಿಷಾದಂ)
ಇದು ಮೇಳಕರ್ತರಾಗವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗವಾಗಿದೆ (ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಏಳು ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ). ಇದು ೪೫ ನೇ ಮೇಳಕರ್ತವಾದ ಶುಭಪಂತುವರಾಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಶುದ್ಧ ಮಧ್ಯಮಾ ಆಗಿದೆ.
ಅಸಂಪೂರ್ಣ ಮೇಳಕರ್ತ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ವೆಂಕಟಮಖಿನ್ ಸಂಕಲಿಸಿದ ಮೂಲ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಧುನಿಬಿನ್ನಷಡ್ಜಂ ೯ ನೇ ಮೇಳಕರ್ತವಾಗಿದೆ . ಸ್ಕೇಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾದ ನೋಟುಗಳು ಧೇನುಕಾದಂತೆಯೇ ಇರುತ್ತವೆ. [೩]
ಜನ್ಯ ರಾಗಂಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಧೇನುಕಾವು ಕೆಲವು ಜನ್ಯ ರಾಗಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ (ಉತ್ಪನ್ನವಾದ ಮಾಪಕಗಳು) ಅದರೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಧೇನುಕಾಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ರಾಗಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪಟ್ಟಿಗಾಗಿ ಜನ್ಯ ರಾಗಂಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿ.
ಸಂಯೋಜನೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ತ್ಯಾಗರಾಜರು ಸಂಯೋಜಿಸಿದ ತೇಲಿಯಲ್ಏರು ರಾಮ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಡಾ.ಎಂ.ಬಾಲಮುರಳಿಕೃಷ್ಣ ರಚಿಸಿದ ರಾವಯ್ಯ ರಾಮ
ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಡುಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]| ಹಾಡು | ಚಲನಚಿತ್ರ | ಸಂಯೋಜಕ | ಗಾಯಕ |
|---|---|---|---|
| ಆಟ್ಟುವಿಠ್ಠಲ್ ಯಾರೋರುವರ್ | ಅವಂಧನ್ ಮನಿಧನ್ | ಎಂಎಸ್ ವಿಶ್ವನಾಥನ್ | ಟಿಎಂ ಸೌಂದರರಾಜನ್ |
| ಯೆನ ಸೊಗ ಕಡಾಯಿಯೇ | ತೂರಲ್ ನಿನ್ನ ಪೊಚ್ಚು | ಇಳಯರಾಜ | ಮಲೇಷ್ಯಾ ವಾಸುದೇವನ್, ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ |
| ರೋಜಾ ಪೂನ್ತೋಟಮ್ | ಕಣ್ಣುಕ್ಕುಲ್ ನಿಲವು | ಪಿ. ಉನ್ನಿ ಕೃಷ್ಣನ್, ಅನುರಾಧ ಶ್ರೀರಾಮ್ | |
| ಕಾದಲ್ ರಾಗಮುಮ್ | ಇಂದಿರಾ ಚಂದ್ರನ್ | ಮನೋ, ಕೆ ಎಸ್ ಚಿತ್ರಾ | |
| ಮಲ್ಲಿಗೈ ಪೂ ಕತಿಲೀಲೆ | Enne Petha Raasa | ಮನೋ | |
| ರಾತ್ರಿರಿ ನೇರಂ ರೈಲಾಡಿ ಓರಂ | ಬ್ರಹ್ಮಾ | ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, ಎಸ್.ಜಾನಕಿ | |
| ಮಾಯೋನೇ | ಮಾಯೋನ್ | ರಂಜನಿ–ಗಾಯತ್ರಿ | |
| ಉಣ್ಣೋದ ನಡಂತ | ವಿದುತಲೈ ಭಾಗ 1 | ಧನುಷ್, ಅನನ್ಯ ಭಟ್ | |
| ಉದಯ ಗೀತೆ ಪಾಡುವೆನ್ | ಉದಯ ಗೀತಂ | ಇಳಯರಾಜ | ಎಸ್ಪಿ ಬಾಲಸುಬ್ರಮಣ್ಯಂ |
ಸಂಬಂಧಿತ ರಾಗಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ವಿಭಾಗವು ಈ ರಾಗದ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಂಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಧೇನುಕಾದ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು ಗ್ರಹ ಭೇದವನ್ನು ಬಳಸಿ ಬದಲಾಯಿಸಿದಾಗ, ೩ ಇತರ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ, ಷಣ್ಮುಖಪ್ರಿಯ, ಚಿತ್ರಂಬರಿ ಮತ್ತು ಶೂಲಿನಿ . ಗ್ರಹ ಭೇದವು ರಾಗದಲ್ಲಿ ಷಡ್ಜಮವನ್ನು ಮುಂದಿನ ಸ್ವರಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸುವಾಗ, ಸಂಬಂಧಿತ ಸ್ವರ ಆವರ್ತನಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ರೀತಿ ಇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ.
ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]