ಪೆಂಚ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ, ಮಧ್ಯ ಪ್ರದೇಶ

ಪೆಂಚ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ
ಇಂದಿರಾ ಪ್ರಿಯದರ್ಶಿನಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ
IUCN category II (national park)
ಸ್ಥಳ	ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ಭಾರತ
ಹತ್ತಿರದ ನಗರ	ಸಿಯೋನಿ
ನಿರ್ದೇಶಾಂಕಗಳು	21°40′17.76″N 79°18′11.88″E / 21.6716000°N 79.3033000°E / 21.6716000; 79.3033000
ಪ್ರದೇಶ	257.26 km^2 (99.33 sq mi)[೧]
ಸ್ಥಾಪನೆ	೧೯೭೫
ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿ	ರಾಜ್ಯ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆ
ಜಾಲತಾಣ	penchtiger.co.in

ಪೆಂಚ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ ಇದು ಭಾರತದ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ೧೯೭೫ ರಲ್ಲಿ, ೨೫೭.೨೬ ಕಿ.ಮೀ. (೯೯.೩೩ ಚದರ ಮೈಲಿ) ವಿಸ್ತೀರ್ಣದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.^[೨] ಇದು ಪೆಂಚ್ ಹುಲಿ ಮೀಸಲು^[೩] ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಾನದ ಮೂಲಕ ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಹರಿಯುವ ಪೆಂಚ್ ನದಿಯ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಸಿಯೋನಿ ಮತ್ತು ಚಿಂದ್ವಾರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಉತ್ತಮ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸುತ್ತದೆ. ೧೯೬೫ ರಲ್ಲಿ, ಈ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ಅಭಯಾರಣ್ಯವೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯೭೫ ರಲ್ಲಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ ಸ್ಥಾನಮಾನಕ್ಕೆ ಏರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ, ಹುಲಿ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯೮೩ ರಲ್ಲಿ, ಇದನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.

ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವು ಒಣ ಎಲೆಯುದುರುವ ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲಿಗಳು, ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಜಿಂಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.^[೪]

ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ

ಪೆಂಚ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವು ೭೫೮ ಕಿ.ಮೀ. (೨೯೩ ಚದರ ಮೈಲಿ) ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ೨೯೯ ಕಿ.ಮೀ. (೧೧೫ ಚದರ ಮೈಲಿ) ಉದ್ಯಾನದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮೋಗ್ಲಿ ಪೆಂಚ್ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಉಳಿದ ೪೬೪ ಕಿ.ಮೀ. (೧೭೯ ಚದರ ಮೈಲಿ) ಬಫರ್ ವಲಯವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಲಯದ ಎತ್ತರವು ೪೨೫ ರಿಂದ ೬೨೦ ಮೀ. (೧,೩೯೪ ರಿಂದ ೨,೦೩೪ ಅಡಿ) ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವು ಸತ್ಪುರ ಶ್ರೇಣಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಬೆಟ್ಟಗಳು ಮತ್ತು ತೇಗ ಮಿಶ್ರಿತ ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ.^[೫] ಇಲ್ಲಿನ ತಾಪಮಾನವು ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ೪ ಡಿಗ್ರಿ (೩೯°F) ನಿಂದ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ೪೨ ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ (೧೦೮°F) ವರೆಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೂ ಇಲ್ಲಿನ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆಯ ಪ್ರಮಾನ ೧,೩೦೦ ಮಿ.ಮೀ. (೫೧ ಇಂಚು) ಇರುತ್ತದೆ.

ಸಸ್ಯವರ್ಗ

ಉದ್ಯಾನವನದ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ಸಾಜಾ, ಬಿಜಿಯಾಸಲ್, ಲೆಂಡಿಯಾ, ಹಲ್ಡು, ಧೌರಾ, ಸಾಲೈ, ಆಮ್ಲಾ, ಅಮಲ್ಟಾಗಳಂತಹ ಇತರ ಜಾತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆತ ತೇಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ನೆಲವು ಹುಲ್ಲು, ಸಸ್ಯಗಳು, ಪೊದೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಸಿಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಬಿದಿರು ಕೂಡ ಇಲ್ಲಿನ ಇತರ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ದೆವ್ವದ ಮರ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಚದುರಿದ ಬಿಳಿ ಕುಲು ಮರಗಳು ಹಸಿರು ವಿವಿಧ ಬಣ್ಣಗಳ ನಡುವೆ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದ ವನ್ಯಜೀವಿ ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಮರವೆಂದರೆ ಮಹುವಾ. ಈ ಮರದ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಸಸ್ತನಿಗಳು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು ತಿನ್ನುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು ಆಹಾರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಾರಾಯಿ ತಯಾರಿಸಲು ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

ವನ್ಯಜೀವಿ

ಪೆಂಚ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು ಬಂಗಾಳ ಹುಲಿ, ಚೀತಲ್, ಸಾಂಬಾರ್, ನೀಲ್ಗಾಯ್, ಕಾಡು ಹಂದಿ ಚಿನ್ನದ ನರಿ, ಭಾರತೀಯ ಚಿರತೆ, ಕರಡಿ, ಭಾರತೀಯ ತೋಳ, ಧೋಲೆ, ಮುಳ್ಳುಹಂದಿ, ಸೆಮ್ನೊಪಿಥೆಕಸ್ ಎಂಟೆಲ್ಲಸ್, ರೀಸಸ್ ಕೋತಿ, ಕಾಡು ಬೆಕ್ಕು, ಪಟ್ಟೆ ಕತ್ತೆಹುಲಿ, ಗೌರ್, ನಾಲ್ಕು ಕೊಂಬಿನ ಜಿಂಕೆ ಮತ್ತು ಬೊಗಳುವ ಜಿಂಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಹಲವಾರು ವಲಸೆ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ೨೧೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪಕ್ಷಿ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಗೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಭಾರತೀಯ ನವಿಲು, ಕಾಡುಕೋಳಿ, ಭಾರತೀಯ ರಣಹದ್ದು, ಕಾಗೆ ಫೆಸೆಂಟ್, ಕಡುಗೆಂಪು-ಎದೆಯ ಬಾರ್ಬೆಟ್, ಕೆಂಪು-ವೆಂಟೆಡ್ ಬುಲ್ಬುಲ್, ರಾಕೆಟ್ ಬಾಲದ ಡ್ರೊಂಗೊ, ಕ್ರೆಸ್ಟೆಡ್ ಸರ್ಪ ಹದ್ದು, ನಿಸೇಟಸ್ ಸಿರ್ಹಟಸ್, ಭಾರತೀಯ ರೋಲರ್, ಮ್ಯಾಗ್ಪೈ ರಾಬಿನ್, ಕಡಿಮೆ ಶಿಳ್ಳೆ ಹೊಡೆಯುವ ಟೀಲ್, ಪಿಂಟೈಲ್, ಶೋವೆಲ್ಲರ್, ಎಗ್ರೆಟ್ ಮತ್ತು ಹೆರಾನ್‌ಗಳು, ಮಿನಿವೆಟ್, ಓರಿಯೋಲ್, ವಾಗ್ಟೇಲ್, ಮುನಿಯಾ, ಮೈನಾ, ಜಲಕೋಳಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಿಂಗ್‌ಫಿಷರ್.

ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ರುಡ್ಯಾರ್ಡ್ ಕಿಪ್ಲಿಂಗ್ ಅವರ ದಿ ಜಂಗಲ್ ಬುಕ್ ನಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಂಚ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವೂ ಒಂದಾಗಿದೆ.^[೬]

ಡೇವಿಡ್ ಅಟೆನ್ಬರೋ ನಿರೂಪಿಸಿದ ಮೂರು ಭಾಗಗಳ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರವಾದ ಟೈಗರ್: ಸ್ಪೈ ಇನ್ ದಿ ಜಂಗಲ್‌ಗ್ ಅರಣ್ಯದ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶವು ಸ್ಥಳವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಹುಲಿಯ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ಸಲುವಾಗಿ ಆನೆಗಳಿಗೋಸ್ಕರ ಇರಿಸಿದ ಗುಪ್ತ ಕ್ಯಾಮೆರಾವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಸ್ಥಳೀಯ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ತುಣುಕನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೮ ರಂದು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು.

ಪ್ರಯಾಣದ ಮಾಹಿತಿ

ವಿಮಾನದ ಮೂಲಕ

^[೭] ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಎರಡೂ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವ ಪೆಂಚ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು ಭಾರತದ ಕಾಡು ಭಾಗವನ್ನು ಪೋಷಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಪ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲು, ತಲುಪುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬುದರ ವಿವರಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುವುದಾದರೆ, ವನ್ಯಜೀವಿ ಪ್ರಿಯರು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಜಬಲ್ಪುರ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಗ್ಪುರ ಎರಡರ ಮೂಲಕವೂ ಪ್ರಯಾಣಿಸಬಹುದು. ಜಬಲ್ಪುರ್ ಮತ್ತುನಾಗ್ಪುರರದಿಂದ ವಿಮಾನ, ರೈಲು ಮತ್ತು ರಸ್ತೆ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಪೆಂಚ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಬಳಸಬಹುದು.^[೮]

ಪೆಂಚ್ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ತಲುಪಲು ವಿಮಾನವನ್ನು ಸಾರಿಗೆ ಸಾಧನವಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ನಾಗ್ಪುರದ ಡಾ.ಬಾಬಾಸಾಹೇಬ್ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಮತ್ತು ಜಬಲ್ಪುರ್ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ಪ್ರಯಾಣಿಸಲು ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಆಯ್ಕೆಗಳಾಗಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ಸುಮಾರು ೧೩೦ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ದೇಶಿಯ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದರೆ ತಲುಪಲು ಸುಲಭ ಮಾರ್ಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಎರಡನೆಯದು ಸುಮಾರು ೨೧೩ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದೆ ಮತ್ತು ದೇಶಿಯ ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬಹುದು. ಆರಾಮದಾಯಕ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಪೆಂಚ್‌ಗೆ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳು ಸುಲಭವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ.

ಬಸ್ಸಿನ ಮೂಲಕ

ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ಸಿಯೋನಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ತಲುಪಲು ಉತ್ತಮ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಈ ನಗರವು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಹತ್ತಿರದ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ಪೆಂಚ್ ಉದ್ಯನವನ ತಲುಪಲು ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳು ಉತ್ತಮ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು ನಾಗ್ಪುರ-ಜಬಲ್ಪುರ್ ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದೆ. ಹಾಗೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ತಲುಪಬಹುದಾದ ದಾರಿಯಾಗಿದೆ.

ರೈಲಿನ ಮೂಲಕ

ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಸಿಯೋನಿ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣವು ಪೆಂಚ್‌ಗೆ ಹತ್ತಿರದ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು, ಸುಮಾರು ೭೨ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ಜಬಲ್ಪುರ್ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣವು ಪೆಂಚ್ ಉದ್ಯಾನವನ ತಲುಪಲು ಮತ್ತೊಂದು ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ೨೦೫ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

1. World Database on Protected Areas (2019). "Pench National Park". Protected Planet.
2. "Penchtiger.co.in". Archived from the original on 2023-05-16. Retrieved 2024-06-01.
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Pench_Tiger_Reserve
4. "Birds of Pench". www.inditales.com. 22 August 2016. Retrieved 5 March 2019.
5. https://national-parks.org/india/pench
6. Andres, T. (2016). "The Jungle Book: 5 best tours to Rudyard Kipling's India". The Telegraph. Retrieved 11 December 2017.
7. https://www.penchnationalpark.com/travel-information.html
8. https://www.trawell.in/madhya-pradesh/pench-national-park

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿ

• "Discover Pench Wildlife". Pench National Park.