ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಬಿಎಫ್‌ಎಲ್) ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಠೇವಣಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅಲ್ಲದ ಹಣಕಾಸು ಕಂಪನಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ೮೩.೬೪ ಮಿಲಿಯನ್ ಗ್ರಾಹಕರ ನೆಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೪ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ₹೩೩೦,೬೧೫ ಕೋಟಿ (ಯುಎಸ್$೪೦ ಶತಕೋಟಿ) ಮೌಲ್ಯದ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.[೧]
ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೊರಡಿಸಿದ ೨೦೨೩ ರ ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ ಪಟ್ಟಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಮಾಪಕ-ಆಧಾರಿತ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮೇಲಿನ ಪದರದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.[೨]
ಮೂಲತಃ ಬಜಾಜ್ ಆಟೋ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಎಂದು ೧೯೮೭ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨೫ ರಂದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅಲ್ಲದ ಹಣಕಾಸು ಕಂಪನಿಯಾಗಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ದ್ವಿಚಕ್ರ ಮತ್ತು ತ್ರಿಚಕ್ರ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವತ್ತ ಗಮನಹರಿಸಿದೆ. ಆಟೋ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ೧೧ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಬಜಾಜ್ ಆಟೋ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ತನ್ನ ಇಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳ ಆರಂಭಿಕ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿಮಾಡಲಾಯಿತು. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಕಂಪನಿಯು ಗ್ರಾಹಕ ಡ್ಯೂರಬಲ್ಸ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿತು ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಗಾತ್ರದ ಸಾಲಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬಜಾಜ್ ಆಟೋ ಫೈನಾನ್ಸ್ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಸಾಲಗಳಲ್ಲಿ ವೈವಿಧ್ಯಗೊಳಿಸಿತು.[೩]
೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕಂಪನಿಯ ಆಸ್ತಿಯು ₹೧೦೦೦ ಕೋಟಿಯನ್ನು (ಯುಎಸ್$೧೨೦ ಮಿಲಿಯನ್) ಮುಟ್ಟಿತು. ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಕಂಪನಿಯ ನೋಂದಾಯಿತ ಹೆಸರು ಬಜಾಜ್ ಆಟೋ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್‌ನಿಂದ ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್‌ಗೆ ಬದಲಾಯಿತು.[೪]
೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಿಎಫ್‌ಎಲ್ ವ್ಯಾಪಾರದ ನಿರಂತರತೆಗಾಗಿ ಡಿಸಾಸ್ಟರ್ ರಿಕವರಿ (ಡಿಆರ್) ಡೇಟಾ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ೨೦೨೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಇದು ಡೇಟಾ ಅನಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿತು.[೫]
೨೦೨೩ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಸೂಕ್ಷ್ಮ, ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ ಉದ್ಯಮ (ಎಮ್‌ಎಸ್‌ಎಮ್‌ಇ) ಗ್ರಾಹಕರಿಗಾಗಿ ಆಸ್ತಿ (ಎಲ್‌ಎಪಿ) ವ್ಯವಹಾರದ ವಿರುದ್ಧ ಸಾಲವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೨೦೨೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್‌ನ ಕೆಲಸದ ಹೊರೆಯ ೬೦% ಕ್ಲೌಡ್‌ನಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಮೂಲತಃ ಅವರು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಸೂಪರ್-ಆಪ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೋವಿಡ್-೧೯ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಐದು ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಿವಿಧ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು.[೬]
ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಕಂಪನಿಯು ಗ್ರಾಹಕ ಸಾಲ, ಎಸ್‌ಎಮ್‌ಇ (ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ ಉದ್ಯಮಗಳು) ಸಾಲ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಸಾಲ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಾಲ, ಠೇವಣಿ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ೩೮೦೦ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ೨೯೪ ಗ್ರಾಹಕ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ೪೯೭ ಗ್ರಾಮೀಣ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ೩೩,೦೦೦+ ವಿತರಣಾ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ೧,೫೦,೦೦೦+ ಮಳಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.[೭]
ಜೂನ್ ೨೦೨೨ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಆರ್‌ಬಿಎಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಜೊತೆಗೆ ಸಹ-ಬ್ರಾಂಡೆಡ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.[೮]
ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್‌ನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆದಾಯವು ತಮ್ಮ ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಾಹಕರ ನೆಲೆಗೆ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಪಾವತಿಸುವ ಪೂರೈಕೆದಾರರಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ.[೯]
೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅಲ್ಲದ ಹಣಕಾಸು ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿನ ಆದಾಯದ ಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಅನುತ್ಪಾದಕ ಆಸ್ತಿಗಳ (ಎನ್‌ಪಿಎ) ನಿಯತಾಂಕಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಸ್ಪಿಯರ್‌ಮ್ಯಾನ್‌ನ ಶ್ರೇಣಿಯ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧ ಗುಣಾಂಕವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವಾಗ ಆದಾಯ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟು ಎನ್‌ಪಿಎ (ಪಿ<೦.೦೪) ತೆರಿಗೆಯ ನಂತರದ ಲಾಭ (ಪಿಎಟಿ) ಮತ್ತು ಒಟ್ಟು ಎನ್‌ಪಿಎ (ಪಿ<೦.೦೪) ಹಾಗೆಯೇ ಸ್ವತ್ತುಗಳ ಮೇಲಿನ ಆದಾಯದ ನಡುವೆ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ ಮಹತ್ವದ ಧನಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವಿದೆ ಎಂದು ಗಮನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆರ್‌ಒಎ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟು ಎನ್‌ಪಿಎ (ಪಿ<೦.೦೦೫), ನಂತರದ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.[೧೨]
೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ೩೦ ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ ನಂತರ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಎಕನಾಮಿಕ್ ಲೆಟರ್ಸ್ ಜರ್ನಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದ್ದು ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಗರಿಷ್ಠ ಸರಾಸರಿ ಆದಾಯ ೫೮.೫೮% ತಲುಪಿದೆ ಎಂದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.[೧೩]
ಮೂಲ ಕಂಪನಿ ಬಜಾಜ್ ಫಿನ್‌ಸರ್ವ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಒಟ್ಟು ಷೇರುಗಳ ೫೨.೪೯% ಅನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸ್ಕೂಟರ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್, ಸಿಂಗಾಪುರ್ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಪ್ರಾಧಿಕಾರ, ನೋಮುರಾ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್, ಬಿಎನ್‌ಪಿ ಪರಿಬಾಸ್, ಸ್ಮಾಲ್‌ಕ್ಯಾಪ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಫಂಡ್ ಇಂಕ್, ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಿಸ್ ಲಾಂಗ್ ಟರ್ಮ್ ಇಕ್ವಿಟಿ ಫಂಡ್ ಸೇರಿವೆ.[೧೪]
೨೦೧೭-೧೮ ರಲ್ಲಿ ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್ ವ್ಯಾಲೆಟ್ ಕಂಪನಿ ಮೊಬಿಕ್ವಿಕ್ ನಲ್ಲಿ ೧೨.೬ ಶೇಕಡಾ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು.[೧೫]
ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ವಹಿವಾಟುಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯ ಮೂಲಕ ₹೯೩ ಕೋಟಿಗೆ (ಯುಎಸ್$೧ ಮಿಲಿಯನ್) ಮುಂಬೈ ಮೂಲದ ಸ್ನ್ಯಾಪ್‌ವರ್ಕ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.[೧೬]
ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಆಬಿಐ) ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಅನ್ನು ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ-ಮೇಲಿನ ಲೇಯರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ೧೬ ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಕಂಪನಿಯು ತನಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ಹೆಚ್ಚು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ನಿಯಂತ್ರಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಅಳವಡಿಕೆಗಾಗಿ ಮಂಡಳಿ-ಅನುಮೋದಿತ ನೀತಿಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಆರ್‌ಬಿಐ ವಿನಂತಿಸಿದೆ.[೧೭]
ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಎರಡು ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸೇವೆಗಳಾದ 'ಇಕಾಮ್' ಮತ್ತು 'ಇನ್ಸ್ಟಾ ಇಎಮ್‌ಐ ಕಾರ್ಡ್' ಮೂಲಕ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸದಂತೆ ಅಥವಾ ವಿತರಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತು. ಮೇ ೨೦೨೪ ರಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯ ಫೈಲಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಂಪನಿಯು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಪರಿಹಾರ ಕ್ರಮಗಳ ನಂತರ ಆರ್‌ಬಿಐ ಹೇಳಿದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿದೆ ಎಂದು ಕಂಪನಿಯು ಘೋಷಿಸಿತು.[೧೮]
ಬಜಾಜ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ "ಬಜಾಜ್ ಬಿಯಾಂಡ್" ನಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಬಜಾಜ್ ಆಟೋ ಮತ್ತು ಬಜಾಜ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ಸ್ ಜೊತೆಗಿನ ಸಹಯೋಗದ ಸಿಎಸ್‌ಆರ್ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದು, ₹೫,೦೦೦ ಕೋಟಿ (ಯುಎಸ್$೬೦೦ ಮಿಲಿಯನ್) ಕೋಟಿಯನ್ನು ಬಹು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿಣಾಮ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಕಂಪನಿಯು ಜಮ್ನಾಲಾಲ್ ಬಜಾಜ್ ಫೌಂಡೇಶನ್, ಜಾಂಕಿದೇವಿ ಬಜಾಜ್ ಗ್ರಾಮ ವಿಕಾಸ ಸಂಸ್ಥೆ, ಮತ್ತು ಕಮಲನಯನ್ ಬಜಾಜ್ ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಹಯೋಗ ಹೊಂದಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಇದು ಶಿಕ್ಷಣ, ಮಹಿಳೆಯರ ಸಬಲೀಕರಣ, ಕೌಶಲ್ಯ-ನಿರ್ಮಾಣ ತರಬೇತಿ, ಆರೋಗ್ಯ ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಇತರ ಯೋಜನೆಗಳಂತಹ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.[೧೯]