ಭಾರತೀಯ ಚಹಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಸಿಕ್ಕಿಂನ ನಾಮ್ಚಿ ಟೆಮಿ ಟೀ ಗಾರ್ಡನ್ನೊಳಗಿನ ಚೆರ್ರಿ ರೆಸಾರ್ಟ್

ಕೇರಳ ದೇವಿಕುಲಂ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಚಹಾ ತೋಟ.

ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾ ತೋಟಗಳು, ಡಾರ್ಜಿಲಿಗ್.

ಭಾರತದ ವಾರಣಾಸಿ ಬೀದಿ ಬದಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ಮಸಾಲಾ ಚಾಯ್ ಕೆಟಲ್ಗಳು.

ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಾಸ್ ಪ್ಯಾನ್ ಬಳಸಿ ಭಾರತೀಯ ಚಹಾ ಅಥವಾ ಚಾಯ್ ಅನ್ನು ಬೇಯಿಸುವುದು.

ಅಸ್ಸಾಂ ಚಹಾ ಮತ್ತು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಭಾರತ ವಿಶ್ವದ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಚಹಾ ಉತ್ಪಾದಕ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ.^[೧][೨]. ಮೊದಲನೆಯ ಸ್ಥಾನ ಚೀನಾ ಹೊಂದಿದೆ. ಚಹಾ ಅಸ್ಸಾಂ ನ 'ರಾಜ್ಯ ಪಾನೀಯ' ವಾಗಿದೆ.^[೩][೪] ಹಿಂದಿನಾ ಯೋಜನಾ ಆಯೋಗವು (ಆಯೋಗದ ಉಪ ಸಭಾಪತಿ, ಮಾಂಟೆಕ್ ಸಿಂಗ್ ಅಹ್ಲುವಾಲಿಯಾ ಅವರಿಂದ ನೀತಿ ಆಯೋಗ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣಗೊಂಡಿತು) ಚಹಾವನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಾನೀಯ" ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲು 2013 ರಲ್ಲಿ ಯೋಜಿಸಿತ್ತು. 2011ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಅಸೋಚಾಮ್ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತವು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಚಹಾದ ಗ್ರಾಹಕನಾಗಿದ್ದು, ಜಾಗತಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಸುಮಾರು 30% ನಷ್ಟು ಭಾಗ ಚಹಾ ಭಾರತದಲ್ಲೇ ಬಳಸುತ್ತಡುತ್ತದೆ ^[೫] ಚೀನಾ ನಂತರ ಭಾರತವು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಚಹಾ ರಫ್ತುದಾರ ದೇಶವಾಗಿದೆ.

ಆಯುರ್ವೇದ ಪರಂಪರೆ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆ ಚಹಾದ ಬಳಕೆಗೆ ಬಹಳ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.^[೬] ಭಾರತೀಯ ಅಡುಗೆಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರ ತುಳಸಿ (ತುಳಸಿ) ಏಲಕ್ಕಿ (ಎಲೈಚಿ) ಮೆಣಸು (ಕಾಳಿ ಮಿರ್ಚ) ಮದ್ಯಸಾರ (ಮುಲೆಥಿ) ಪುದೀನಾ ಇತ್ಯಾದಿ) ಮುಂತಾದ ವಿವಿಧ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಬಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳು ನೀಡುವ ಔಷಧೀಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲದಿಂದ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಈ ಸಸ್ಯದ ಎಲೆಗಳು ಅಥವಾ ಸಂಬಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಚಹಾಗಳು ಗಂಭೀರದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಅಲ್ಪಪ್ರಮಾಣದ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿಗೆ ಔಷಧವಾಗಿ ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಚಹಾವನ್ನು ಈ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚಹಾದಲ್ಲಿರುವ ಸಿಹಿ ಮತ್ತು ಹಾಲು ಕೆಲವು ಔಷಧೀಯ ವಸ್ತುಗಳ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ವಾಸನೆ ಮತ್ತು ರುಚಿ ಹಾಗೂ ಕಹಿ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಏಲಕ್ಕಿ, ಲವಂಗ ಮತ್ತು ಶುಂಠಿ ಇತರ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಆರೋಗ್ಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳೊಂದಿಗೆ ಚಹಾಕ್ಕೆ ಆಹ್ಲಾದಕರ ರುಚಿ ಮತ್ತು ಪರಿಮಳವನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತವೆ.

ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಚಹಾದ ಬಗೆಗಿನ ದಾಖಲೆಗಳು ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಗಿದ್ದವು. ಕ್ರಿ. ಶ. ಮೊದಲನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳಾದ ಬೋಧಿಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಗಾನ್ ಲು ಅವರ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಹಾದೊಂದಿಗಿನ ಅವರ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಈ ದಾಖಲೆಗಳು ಮತ್ತೆ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತವೆ. ರಾಬರ್ಟ್ ಸೀಲಿ ಅವರ 1958ರ ಪುಸ್ತಕ ಎ ರಿವಿಷನ್ ಆಫ್ ದಿ ಜೀನಸ್ ಕ್ಯಾಮಿಲ್ಲಾದಂತಹ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಚಹಾವು ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ಸ್ಥಳೀಯ ಉತ್ಪನ್ನ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ಆಗಮನದವರೆಗೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಭೂಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಸಾಮೂಹಿಕ ಚಹಾ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಯಿತು.

ಇಂದು ಭಾರತವು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಚಹಾ ಉತ್ಪಾದಕರಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ, ದೇಶೀಯ ಚಹಾದ 70% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಗವನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೇ ಸೇವಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಚಹಾ ಉದ್ಯಮವು ಅನೇಕ ಜಾಗತಿಕ ಚಹಾ ಬ್ರಾಂಡ್ಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದೆ. ಭಾರತದ ಚಹಾ ಉದ್ಯಮ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಸುಸಜ್ಜಿತವಾದ ಚಹಾ ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾ ಉತ್ಪಾದನೆ, ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ, ರಫ್ತು ಮತ್ತು ಚಹಾ ವ್ಯಾಪಾರದ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಚಹಾ ಮಂಡಳಿಯು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾ ಕೃಷಿಯು ಮೂಲದ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟತೆ ಇಲ್ಲ.^[೭]ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ತಿಳಿದಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಚಹಾ ಸಸ್ಯವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾಡು ಸಸ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ವಿವಿಧ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಗಳು ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ.   [ಉತ್ತಮ ಮೂಲ ಬೇಕಾಗಿದೆ] ಆದರೆ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಪೂರ್ವದ ಚಹಾ ಕುಡಿಯುವ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಗಣನೀಯ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲ. ಕ್ಯಾಮೆಲಿಯಾ ಸೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಸಸ್ಯವನ್ನು ಸಿಂಗ್ಫೋ ಬುಡಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಖಾಮ್ಟಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು 12ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ ಚಹಾವನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ದಾಖಲೆಗಳಿವೆ. ಚಹಾವನ್ನು ಬೇರೆ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ ಸಾಧ್ಯತೆಯೂ ಇದೆ. ಫ್ರೆಡರಿಕ್ ಆರ್. ಡನ್ನವೇ ಅವರು "ಟೀ ಆಸ್ ಸೋಮಾ" ಎಂಬ ಪ್ರಬಂಧದಲ್ಲಿ ^[೮] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಚಹಾವನ್ನು ಬಹುಶಃ "ಸೋಮಾ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಎಂದು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಚಹಾ ಸಸ್ಯವು ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೆಚ್ಚು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ನಂಬಿದರೂ ಚಹಾದ ಮೂಲ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸ ನಿಖರವಾಗಿಲ್ಲ. ಚಹಾದ ಅನೇಕ ಮೂಲ ಪುರಾಣಗಳು ಚೀನೀ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಚಹಾ ಸೇವನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ದಾಖಲೆಗಳು ಸಹ ಚೀನಾವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.

ಡಚ್ ಪರಿಶೋಧನೆ

^{[೯][೧೦]} ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ನಂತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾದ ಬಗೆಗಿನ ದಾಖಲಾದ ಮುಂದಿನ ಉಲ್ಲೇಖವು 1598ರಲ್ಲಿ ಡಚ್ ಪ್ರವಾಸಿ ಜಾನ್ ಹ್ಯೂಘೆನ್ ವ್ಯಾನ್ ಲಿನ್ಶೋಟೆನ್ ಅವರ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅಸ್ಸಾಂ ಚಹಾ ಸಸ್ಯದ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯರು ತರಕಾರಿಯಾಗಿ, ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಎಣ್ಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಪಾನೀಯವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಪುಸ್ತಕವೊಂದರಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಅದೇ ವರ್ಷ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾದ ಬಗೆಗಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ಡಚ್ ಪರಿಶೋಧಕರ ಬೇರೆ ಗುಂಪು ದಾಖಲಿಸಿದೆ.

ಆರಂಭಿಕ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು

1877ರಲ್ಲಿ ಸ್ಯಾಮ್ಯುಯೆಲ್ ಬೈಲ್ಡನ್ ಬರೆದ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾದ ಡಬ್ಲ್ಯೂ. ನ್ಯೂಮನ್ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಕರಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಬೈಲ್ಡನ್ ಹೀಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, "... ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಅಸ್ಸಾಮಿನಲ್ಲಿ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಚೀನಾ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಸ್ಥಳೀಯರೊಬ್ಬರು, 'ನಮ್ಮ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಈ ಸಸ್ಯ ನಮಲ್ಲೇ ಇದೆ' ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರು.  ^{[ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರ ಬೇಕಾಗಿದೆ][citation needed]}

ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ

ಭಾರತದ ಅಸ್ಸಾಂನಲ್ಲಿ ಚಹಾ ಕೃಷಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ 1850ರ ಚಿತ್ರಣ.

1820ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ಭಾರತದ ಅಸ್ಸಾಂನಲ್ಲಿ ಚಹಾದ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಸಿಂಗ್ಫೋ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಇದನ್ನು ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. 1826ರಲ್ಲಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯು ಯಂಡಾಬೋ ಒಪ್ಪಂದ ಮೂಲಕ ಅಹೋಮ್ ರಾಜರಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. 1837ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಚಹಾ ತೋಟವನ್ನು ಮೇಲ್ ಅಸ್ಸಾಂನ ಚಾಬುವಾದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. 1840ರಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸಾಂ ಟೀ ಕಂಪನಿ ತನ್ನ ಕಾರ್ಯಾರಂಭ ಮಾಡಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯರು ಗುಲಾಮರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. 1850ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಚಹಾ ಉದ್ಯಮವು ವೇಗವಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಚಹಾ ತೋಟಗಳಿಗೆ ವಿಶಾಲವಾದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿತು.^[೧೧] ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದ ವೇಳೆಗೆ ಅಸ್ಸಾಂ ವಿಶ್ವದ ಪ್ರಮುಖ ಚಹಾ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಪ್ರದೇಶವಾಯಿತು.ಆದರೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾದ ಸಸ್ಯ ಕ್ಯಾಮೆಲಿಯಾ ಸೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಆವಿಷ್ಕಾರದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಚೀನಾದಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ 80,000 ಬೀಜಗಳಿಂದ ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದ 42,000 ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ ಭಾರತೀಯ ಚಹಾ ಉದ್ಯಮ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು.

ಇದರಲ್ಲಿ ೨೦೦೦ ಸಸಿಗಳನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಸ್ಸಾಂನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಕುಡಮಾವೊನ್ ನಲ್ಲಿ ತಲಾ ೨೦,೦೦೦ ಸಸಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. ಇದಾದ ನಂತರವಷ್ಟೇ ಸ್ಥಳೀಯವಾದ ಸಸ್ಯದ ಪ್ರಭೇಧಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಯಿತು.^[೧೨] ಇಂದು ಚೀನಾದ ತಳಿಯಿಂದ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾ ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಸ್ಸಾಮಿ ತಳಿಯಿಂದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಉಳಿದ ಚಹಾವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಫುಡ್ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ( ಕಿಪ್ಪಲ್ & ಒರ್ನೆಲಾಸ್ 2000:715-716) ವೀಸ್ಬರ್ಗರ್ & ಕಾಮರ್ ಹೀಗೆ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆಃ

ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಅಲ್ಲಿ [ಭಾರತ] ಚಹಾ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇಂದು ಭಾರತವು ವಿಶ್ವದ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕ ಎಂದು ಪಟ್ಟಿಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅದರ 715,000 ಟನ್ಗಳು ಚೀನಾದ 540,000 ಟನ್ಗಳಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಮುಂದಿವೆ. ಅಸ್ಸಾಂ, ಸಿಲೋನ್ (ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ದ್ವೀಪ ರಾಷ್ಟ್ರದಿಂದ) ಮತ್ತು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾ ವಿಶ್ವ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿವೆ.   ಭಾರತೀಯರು ತಲಾ ಪ್ರತಿದಿನ ಸರಾಸರಿ ಅರ್ಧ ಕಪ್ ಚಹಾ ಸೇವಿಸುವುದರಿಂದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಶೇಕಡಾ 70ರಷ್ಟು ಚಹಾವನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಸೇವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಚಹಾ ಉತ್ಪಾದನೆ

ಸುಮಾರು ಒಂದು ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಭಾರತವು ಚಹಾದ ಅಗ್ರ ಉತ್ಪಾದಕ ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿದ ಭೂಮಿಯ ಲಭ್ಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಚೀನಾ ಭಾರತವನ್ನು ಹಿಂದಿಕ್ಕಿ ಅಗ್ರ ಚಹಾ ಉತ್ಪಾದಕ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ.^[೧೩] ಭಾರತದ ಚಹಾ ಕಂಪನಿಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಬ್ರಾಂಡ್ಗಳಾದ ಟೆಟ್ಲಿ ಮತ್ತು ಟೈಫೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿದೇಶಿ ಚಹಾ ಉದ್ಯಮಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಭಾರತವು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಚಹಾ ಕುಡಿಯುವ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ.^[೧೩].^[೧೩] ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಡತನದ ಮಟ್ಟದಿಂದಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಚಹಾದ ತಲಾ ಬಳಕೆಯು 750 ಗ್ರಾಂಗಳಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ.  2011ರಲ್ಲಿ ^[೧೪] 19,500 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳಿದ್ದ (ಯುಎಸ್ $೩,೬೪೨,೪೮೫,೨೦೭ ಗೆ ಸಮಾನ) ಭಾರತೀಯ ಚಹಾ ಉದ್ಯಮದ ಒಟ್ಟು ವಹಿವಾಟು 2015 ರ ವೇಳೆಗೆ 33,000 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳಾಗಬಹುದೆಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ (ಯುಎಸ್ $೫೮೮೪,೦೬೬,೨೬೪ ಗೆ ಸಮ). ಇದೇ ವರದಿಯು, ಎಲ್ಲಾ ಭಾರತೀಯ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 90ರಷ್ಟು ಜನರು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಚಹಾ ಕುಡಿಯುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣಗಳು "ಚಹಾ ಅಗ್ಗವಾಗಿದೆ, ಕೈಗೆಟುಕುವ ದರದಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಸನಕಾರಿಯಾಗಿದೆ". ಆದಾಗ್ಯೂ, 2009ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ತಲಾ ಚಹಾ ಬಳಕೆಯು ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಕೇವಲ 0.5 ಕೆಜಿ ಆಗಿತ್ತು. 

ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಫುಡ್ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ( ಕಿಪ್ಪಲ್ & ಒರ್ನೆಲಾಸ್ 2000:715-716) ಹೀಗೆ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಚಹಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಬೆಳೆಯ ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡಲು ಬಳಸುವ ವಿಧಾನಗಳು ಚಹಾ ಮತ್ತು ಭೂಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ನುಣುಪಾದ ಎಲೆಯ ಚಹಾವನ್ನು ಕೈಯಿಂದ ಕೀಳಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪರ್ವತದ ಇಳಿಜಾರುಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಟ್ರ್ಯಾಕ್ಟರ್-ಆರೋಹಿತವಾದ ಯಂತ್ರಗಳು ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಇತರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೈಯಿಂದ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೈಯಲ್ಲಿನ ಕತ್ತರಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಬಳಸುವ ನುರಿತ ಕೆಲಸಗಾರನು ದಿನಕ್ಕೆ 60 ರಿಂದ 100 ಕೆಜಿ ಚಹಾವನ್ನು ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡಬಹುದು. ಆದರೆ ಯಂತ್ರಗಳು 1,000 ರಿಂದ 2,000 ಕೆಜಿಗಳಷ್ಟು ಕತ್ತರಿಸಬಹುದು.   ಆದಾಗ್ಯೂ, ಎರಡನೆಯದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಚಹಾಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಟೀ ಚೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಚಹಾದ "ನಯಮಾಡು" ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕರಣೆಯಿಂದ ಹೊರಬರುವ ತ್ಯಾಜ್ಯಕೆಫೀನ್ ಅನ್ನು ತಂಪು ಪಾನೀಯಗಳು ಮತ್ತು ಔಷಧಿಗಳಿಗಾಗಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾದ ಭೌಗೋಳಿಕ ಪ್ರಭೇದಗಳು

ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಚಹಾ ಮಂಡಳಿಯ ಪ್ರಕಾರ ^[೧೫] ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಚಹಾ ಪ್ರಭೇದಗಳೆಂದರೆ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್, ಅಸ್ಸಾಂ, ನೀಲಗಿರಿ, ಕಾಂಗ್ರಾ, ಮುನ್ನಾರ್, ದೋರ್ಸ್-ತೇರೈ, ಮಸಾಲಾ ಚಹಾ ಮತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿಂ ಚಹಾ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಹಾಗಳಿಗೆ ಅವು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಭೌಗೋಳಿಕ ಸೂಚಕಗಳೆಂದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.   ^{[citation needed]}

ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾ

ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾವನ್ನು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ 600 ರಿಂದ 2000 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ 300 ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್ ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ.  ^[೧೬] ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು 19 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನೆಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇವು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ತಮ್ಮ ವಿಶಿಷ್ಟ ಬ್ರಾಂಡ್ ಹೊಂದಿವೆ.

^[೧೭] ಭಾರತೀಯ ಚಹಾ ಮಂಡಳಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ ಚಹಾ ಖರೀದಿಸುವ ಗ್ರಾಹಕರು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಲಾಂಛನ ಮತ್ತು ಚಹಾ ಮಂಡಳಿಯ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ ಮತ್ತು ಪರವಾನಗಿ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಅವರು ಅಧಿಕೃತ ಡಾರ್ಜಿಲಿಗ್ ಚಹಾದ ಬದಲು ಬೇರೆ ನಕಲಿ ಚಹಾವನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ ಮೋಸ ಹೋಗಬಹುದು.

^[೧೭] ಭಾರತೀಯ ಚಹಾ ಮಂಡಳಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾವನ್ನು ಸಕ್ಕರೆ ಅಥವಾ ಹಾಲು ಹಾಕದೇ ಪಿಂಗಾಣಿ ಗ್ಲಾಸಿನಲ್ಲಿ ಕುಡಿದರೆ ಅದರ ಅದ್ಭುತ ಸ್ವಾದವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬಹುದು

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾದ ಬಳಕೆ

• 
  ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಮಸಾಲಾ ಚಾಯ್. ಇದನ್ನು ಬಿಸ್ಕೆಟ್ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೇವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• 
  ದಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾ
• 
  ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿರುವ ಬೆಣ್ಣೆ ಚಹಾ ಅಥವಾ ಗುರ್ ಗುರು. ಇದನ್ನು ವಿದ್ಯಾಗಿರಿ, ವಿಮಲಾಪುರ,ಲೇಖ್,ಸಿಕ್ಕಿಂಮತ್ತುಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಗಳಲ್ಲಿ ಕುಡಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
• 
  ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ್ನ ಕಸ್ಮಿಧರ್ ಕನಿವೆ ಕಣಿವೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾದ ನೂನ್ ಚಾಯ್
• 
  ಕೊಲ್ಕತ್ತ ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಚಾಯ್

^[೧೮] ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಯಾಂಪಲ್ ಸರ್ವೆ ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತವು ಕಾಫಿಗಿಂತ 15 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಚಹಾವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಚಹಾವನ್ನು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹೊರಗೆ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬೀದಿಯಲ್ಲೂ ಇರುವ ಚಹಾ ಮಳಿಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಹಾ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.^[೧೯] ಮತ್ತು ಕೆಫೆ ಕಾಫಿ ಡೇಗಳಂತ ಕಾಫಿ ಸರಣಿಗಳ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರೋ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಚಹಾ ವಿಷಯದ ಕೆಫೆ ಸರಣಿಗಳು ಶುರುವಾಗುತ್ತಿವೆ.^[೨೦] ಚಹಾ ಸೇವನೆ ಈಗ ಒಂದು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕಲಾವಿದ ವಿಜಯ್ ಗಿಲ್ಲೆ ಅವರ "ಚಾಯ್ ವಲ್ಲಾಹ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಥೆಗಳು" ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಇತ್ತೀಚಿನ ಕಲಾ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚಹಾ ಅಂಗಡಿಯನ್ನು ನಡೆಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ನೀಡಲಾಗುವ ಹಿಂದಿ ಶೀರ್ಷಿಕೆ "ಚಾಯ್ ವಲ್ಲಾಹ್" ಆಗಿದೆ. 2014ರ ^[೨೧] ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರ ಆಯ್ಕೆಯಾಯಿತು. ಅವರು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಚಹಾ ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ "ಚಾಯ್ ವಾಲಾ" ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದರು. ಚಹಾ ಮತ್ತು ನೀರು ಎಂಬ ಅಕ್ಷರಶಃ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುವ "ಚಾಯ್-ಪಾನಿ" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಸ್ವಾಗತ ಪಾನೀಯಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿಥಿಗಳಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

^[೨೨] ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಲಿಜ್ಜೀ ಕಾಲಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ನ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾದ ರುಚಿಯನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ವಿವಿಧ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಕುದುರೆ ಗಾಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಚಹಾದ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. 1907ರಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೇ, ಬ್ರೂಕ್ ಬಾಂಡ್ ಎಂಬ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಚಹಾ ಕಂಪನಿಯು ಚಹಾವನ್ನು ವಿತರಿಸಲು ಕುದುರೆ-ಎಳೆಯುವ ವ್ಯಾನ್ಗಳ ಸಮೂಹದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಮಾದರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹಾಲು ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆಯೊಂದಿಗೆ ಚಹಾವನ್ನು ಸೇವಿಸುವ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು.

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕಪ್ ಚಹಾದಂತಲ್ಲದೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾವನ್ನು ಎಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ನೆನೆಸಿದ ಸೆಟ್ನಲ್ಲಿ ಬಡಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾವನ್ನು ಹಾಲು ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆ ಎರಡರೊಂದಿಗೂ ಸೇವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಚಹಾ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಕುದಿಸಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಚಹಾ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಸೇರ್ಪಡೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಹಾಲು ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ ನಂತರ ಮತ್ತೆ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಚಹಾ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಸುವಾಸನೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ಅನೇಕ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಚಹಾ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ಹಾಲಿನಲ್ಲಿ ಬೇಯಿಸುವುದೇ ಅತ್ಯಂತ ವಿಶೇಷವಾದ ಚಹಾವಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಜನಪ್ರಿಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾ ಕುಡಿಯುವವರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹಾಲಿನ ಚಹಾ ಕುಡಿಯುತ್ತಾರೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಮಸಾಲಾ ಚಾಯ್ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಹಾಲು ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆಯೊಂದಿಗೆ ತಯಾರಿಸಿದ ಚಹಾವು ಪ್ರಮುಖ ಪಾನೀಯವಾಗಿದೆ. ಅಸ್ಸಾಂ ಜನಪ್ರಿಯ ಚಹಾ ತಯಾರಿಕೆಗಳೆಂದರೆ ಸಾಹ, ರೋಂಗಾ ಸಾಹ (ಹಾಲಿಲ್ಲದ ಕೆಂಪು ಚಹಾ) ಮತ್ತು ಗಖಿರ್ ಸಾಹ (ಹಾಲಿನ ಚಹಾ). ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಚಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವ ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಜನಪ್ರಿಯ ಚಹಾ ತಯಾರಿಕೆಗಳೆಂದರೆ ಮಸಾಲಾ ಚಾಯ್, ಕಡಕ್ ಚಾಯ್ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಪರ್ವತ ಸಮುದಾಯದ ಒಂದು ಲಕ್ಷಣ ಈ ಚಹಾ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕಹಿಯಾಗುವ ವರೆಗೆ ಚಹಾವನ್ನು ಕುದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ) ಮಲೈ ಮಾರ್ ಕೆ ಚಾಯ್ (ಚಹಾದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಟೀ ಸ್ಪೂನ್ ಮಲಾಯಿ ಅನ್ನೋ ಹಾಲಿನ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ ) ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾದ ಕೆಲವು ರೂಪಾಂತರಗಳಾಗಿವೆ.

ಗ್ಯಾಲರಿ

• 
  ಬೆಂಕಿಯ ಮೇಲೆ ಚಹಾ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳೆ
• 
  ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಮಣ್ಣಿನ ಚಹಾ ಕಪ್ಪುಗಳು
• 
  ಅನೇಕ ತಿನಿಸುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಚಹಾವನ್ನು ಕೊಡುವ ಭಾರತೀಯ ಚಹಾ ಅಂಗಡಿ
• 
  ಧರ್ಮಪುರಿಯ ಹೊಗೇನಕಲ್ಲಿನರುವ ಚಹಾ ಅಂಗಡಿಯ ಚಿತ್ರ
• 
  ವಾರಣಾಸಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಚಾಯ್ ವಾಲಾ
• 
  ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾ ಕಾರ್ಖಾನೆ.
• 
  ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾ.
• 
  ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತೀಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಚಹಾ ತಯಾರಿಸುತ್ತಿರುವ ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳೆ

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ

• ಕೆಫೆ ಕಾಫಿ ದಿನ
• ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿರುವ ಕಪ್ಪು ಚಹಾವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸುವ ವಿಧಾನವಾದ ಕ್ರಷ್, ಟಿಯರ್, ಕರ್ಲ್ ಅಥವಾ ಸಿಟಿಸಿ
• ಅಸ್ಸಾಂನ ಚಹಾ ಹರಾಜು ಕೇಂದ್ರ
• ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಹಾದ ಇತಿಹಾಸ
• ಲಿಮೆಟೆಕ್ಸ್
• ಭಾರತೀಯ ಚಹಾ ತೋಟಗಳಲ್ಲಿನ ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಘಗಳ ಪಟ್ಟಿ
• ನೀಲಗಿರಿ ಚಹಾ
• ಟಾಟಾ ಟೀ
• ಚಹಾ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು
• ಟೋಕ್ಲೈ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಕೇಂದ್ರ

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

1. Reporter, B. S. (2012-10-17). "Assam cabinet's nod to tea as 'state drink' of Assam". Business Standard India. Retrieved 2019-02-12.
2. Reporter, B. S. (17 October 2012). "Assam cabinet's nod to tea as 'state drink' of Assam". Business Standard India – via Business Standard.
3. "Tea to get hotter with national drink tag? – Times of India". The Times of India.
4. "India to declare tea national drink in 2013". The Times of India. Archived from the original on 30 May 2013.
5. "Archived copy". Archived from the original on 2013-10-29. Retrieved 2013-02-25.
6. Waleja, Sonam Gopichand (2018-09-28). "Tea & its benefits". Medium (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2020-08-03.
7. "History of Tea in India | Namhah" (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2019-01-20. Retrieved 2021-01-05.
8. "Tea As Soma pt. 1 – Delaware Tea Society". sites.google.com.
9. William Harrison Ukers, The romance of tea: an outline history of tea and tea-drinking through sixteen hundred years, A.A. Knopf, 1936.
10. Jane Pettigrew, The Tea Companion, Running Press, 2004.
11. Adivasis in Assam http://www.indiatogether.org/2008/may/soc-assamadi.htm
12. http://ietd.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/2652/8/08_chapter3.pdf
13. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Sanyal
14. Ghosal, Sutanuka (17 December 2011). "Tea industry's annual turnover to reach Rs 33K crore by 2015: ASSOCHAM – timesofindia-economictimes". The Economic Times. Archived from the original on 5 March 2016. Retrieved 4 February 2019.
15. "The Official Website of Tea Board India".
16. "Darjeeling Tea - Tea Bag & Loose Leaf Tea".
17. "Darjeeling".
18. "My Cup of Tea- Business News". www.businesstoday.in. 19 November 2018. Retrieved 2019-02-12.
19. "Chayoos brings tea in a modern, funky cafe format- Business News". www.businesstoday.in. 21 March 2015. Retrieved 2019-02-12.
20. M.borah, Prabalika (29 December 2012). "Kadak chai". The Hindu – via www.thehindu.com.
21. "What is a chai wallah?". Chai Wallahs of India. 20 April 2013. Archived from the original on 26 October 2020. Retrieved 30 November 2013.
22. Masala chai#History

ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು

• ಚಹಾದ ಬಗ್ಗೆ ಸತ್ಯಗಳು^{[ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ]}

ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ

• Kiple, Kenneth F.; Ornelas, Kriemhild Coneè, eds. (2000). The Cambridge World History of Food (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Cambridge University Press. ISBN 9780521402149.
• Sanyal, s (2008). "Tea Tourism: A Concept That's Catching On". The Hindu Business.