ಮಧುಗಿರಿ

ಮಧುಗಿರಿ
ನಗರ
ಮಧುಗಿರಿ ಕೋಟೆ[೨]
ಮಧುಗಿರಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳ
Coordinates: 13°40′N 77°13′E / 13.66°N 77.21°E / 13.66; 77.21
Country	India
State	ಕರ್ನಾಟಕ
District	ತುಮಕೂರು[೧]
Government
• Type	ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್
Elevation	೭೮೭ m (೨,೫೮೨ ft)
Population  (೨೦೦೧)
• Total	೨೯,೨೧೫
Languages
• Official	ಕಕನ್ನಡ
Time zone	UTC+5:30 (IST)
PIN	೫೭೨೧೩೨
Vehicle registration	ಕೆಎ-೬೪

ಮಧುಗಿರಿ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ನಗರ. ನಗರವು ತನ್ನ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಇರುವ ಗುಡ್ಡ, ಮಧು-ಗಿರಿ (ಜೇನು-ಬೆಟ್ಟ) ಇಂದ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಮಧುಗಿರಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ೩೪ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.^[೩] ಇದು ಪಾವಗಡದಿಂದ ಬಳ್ಳಾರಿಯವರೆಗೆ ಹರಡಿರುವ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಸುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶವು ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯ ಪ್ರಮುಖ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಮಧುಗಿರಿ ಮೊದಲ ಹೆಸರು ಮದ್ದಗಿರಿ

ಇತಿಹಾಸ

• ಇದು ಹಿಂದೆ ಮೈಸೂರು ರಾಜರ ಒಡೆತನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಠಾಣೆಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಸಿದ್ದನಾಯಕನೆಂಬ ಸೈನ್ಯಾಧಿಕಾರಿಯು ಆಡಳಿತ ಮಾಡುತಿದ್ದನು. ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಒಂದು ಕೋಟೆ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇರುವ ದಂಡಿನ ಮಾರಮ್ಮ ದೇವಿ ಶಕ್ತಿ ದೇವತೆ ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ದಿ. ಹಿಂದೆ ಇಲ್ಲಿನ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸೀತಾಫಲ ಮತ್ತು ದಾಳಿಂಬೆ ಹಣ್ಣುಗಳು ಬಹಳ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಬೆಳೆಗಳು ಕಡಲೇಕಾಯಿ, ರಾಗಿ, ಮಾವು ಹಾಗೂ ಜೋಳ. ಇಲ್ಲಿ ರೇಶಿಮೆ ಮತ್ತು ತೆಂಗು ಕೂಡ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಮಧುಗಿರಿಯ ಕೋಟೆಯಿಂದ ಎಡಕ್ಕೆ ಹೊದರೆ ಸಿದ್ದರಕಟ್ಟೆ ಎಂಬ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಕೆರೆ ಇದೆ ಅದು ನೊಡಲು ತುಂಬ ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ.ಹಾಗೆ ಸಿರ ಗೇಟ್ ನ ಬಳಿ ಒಂದು ಕಲ್ಯಾಣಿ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರದಲ್ಲೇ ಔಷಧೀಯ ಮೂಲಿಕೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಸಿದ್ಧರ ಬೆಟ್ಟವೂ ಇದೆ. ಮಧುಗಿರಿ ಯಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೦ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಮೈದನಹಳ್ಳಿ ಎಂಬಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳ ವನ್ಯಧಾಮವನ್ನು 1993 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಕರ್ನಾಟಕ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಯ ಸುಪರ್ದಿಯಲ್ಲಿದೆ.
• ಮಧುಗಿರಿಯ ಪಾಳೇಗಾರರ ಪ್ರಮುಖ ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದವು ಕೊಡಗದಾಲ, ಮಿಡಿಗೇಶಿ ಕೋಟೆಗಳು. ವಿಶೇಷಾಂದ್ರೆ ಇಂದಿಗೂ ಕೋಡಗದಾಲ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಜನ ವಾಸವಿದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮಧುಗಿರಿ ಪಾಳೇಗಾರರಿಗೆ ಹಾಗೂ ಅವರ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಹೆಂಡ ಸಾಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಈಡಿಗರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಕೋಟೆಯಲ್ಲೇ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇನ್ನುಳಿದ ಮೂಲ ಈಡಿಗರು ಪಕ್ಕದ ಕ್ಯಾಶವಾರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾರೆ.

ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ

ಮಧುಗಿರಿಯು 13.66°N 77.21°E ನಲ್ಲಿ ಇದೆ.^[೪] ಇದು ಸರಾಸರಿ ೭೮೭ ಮೀಟರ್ (೨೫೮೨ ಅಡಿ) ಎತ್ತರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಮಧುಗಿರಿ ಕೋಟೆಯು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮಧುಗಿರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಮಧು-ಗಿರಿ ಒಂದೇ ಬೆಟ್ಟ ಮತ್ತು ಇಡೀ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಏಕಶಿಲೆಯಾಗಿದೆ. ಚಿಕ್ಕ ಪಟ್ಟಣವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ೧೦೦ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೬೨ ಮೈಲಿ) ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಕೋಟೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಅನೇಕ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಮಧುಗಿರಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಬೆಟ್ಟದ ಕಡಿದಾದ ಇಳಿಜಾರಿನ ಮೇಲಿರುವ ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ವಿಜಯನಗರ ರಾಜವಂಶದವರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು.^[೫]

ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ

೨೦೦೧ ರ ಭಾರತದ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಮಧುಗಿರಿಯು ೨೯,೨೧೫ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರು ೫೨% ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ೪೮% ರಷ್ಟಿದ್ದಾರೆ.^[೬] ಮಧುಗಿರಿಯು ಸರಾಸರಿ ೭೨% ಸಾಕ್ಷರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರಾಸರಿ ೫೯.೫% ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ: ಪುರುಷರ ಸಾಕ್ಷರತೆ ೭೭% ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಸಾಕ್ಷರತೆ ೬೭%. ಮಧುಗಿರಿಯಲ್ಲಿ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ೧೧%, ೬ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನವರು.

ಮಧುಗಿರಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು

• ಕನ್ನಡದ ಖ್ಯಾತ ನಟ ಅರ್ಜುನ್ ಸರ್ಜಾ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡರಂಗೇಗೌಡ ಇಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.
• ಹೆಚ್.ಆರ್.ನಾಗೇಶರಾವ್ - `ಸಂಯುಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕದ ನಿವೃತ್ತ ಸ್ಥಾನಿಕ ಸಂಪಾದಕ, ಕನ್ನಡದ ಹಿರಿಯ ಪತ್ರಕರ್ತ, `ಸುದ್ದಿಜೀವಿ' ಎಂದೇ ಹೆಸರಾದ ನಾಗೇಶರಾವ್ ೨೦ನೇ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೨೭ರಂದು ಜನಿಸಿದರು.

ಮಧುಗಿರಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳು

• ಮಧುಗಿರಿ ಬೆಟ್ಟ
• ತಿಮಲಾಪುರ ಅರಣ್ಯ
• ಮಿಡಿಗೇಶಿ ಬೆಟ್ಟ
• ವೆಂಕಟರವಣಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಸ್ಥಾನ
• ಮಲ್ಲೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ
• "ಶ್ರೀ ಚೋಳೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮೀ ದೇವಾಲಯ, ಸಿದ್ದಾಪುರ "
• "ಶ್ರೀ ದಂಡಿನ ಮಾರಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಮಧುಗಿರಿ"
• "ಶ್ರೀ ಹರಿಹರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ. ಹರಿಹರ
• ಕಲ್ಯಾಣಿಗಳು
• ಬಸವಣ್ಣನ ಬೆಟ್ಟ
• ಸಿದ್ದರ ಬೆಟ್ಟ
• ದಂಡಿನ ಮಾರಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನ. ನೇರಳೇಕೆರೆ.
• ವೀರಭಾಲಮ್ಮ ದೇವಾಲಯ, ನೇರಳೇಕೆರೆ
• ಕೋಟೆ ಕಲ್ಲಪ್ಪ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ.ಹೊಸಹಳ್ಳಿ.
• ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಅರಣ್ಯಧಾಮ,ಮೈದನಹಳ್ಳಿ

ಸಹ ನೋಡಿ

• ಚನ್ನರಾಯನ ದುರ್ಗ
• ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆ
• ಕರ್ನಾಟಕದ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

1. "Bangalore is now Bengaluru". November 2014.
2. https://tumkur.nic.in/tourist-place/%E0%B2%AE%E0%B2%A7%E0%B3%81%E0%B2%97%E0%B2%BF%E0%B2%B0%E0%B2%BF-%E0%B2%95%E0%B3%8B%E0%B2%9F%E0%B3%86/
3. http://ssakarnataka.gov.in/pMadhugiri Fort lies in Madhugiri.
4. Madhugiri. Fallingrain.com. Retrieved on 2012-09-04.
5. "Fort on a monolith". 19 March 2018.
6. "Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)". Census Commission of India. Archived from the original on 2004-06-16. Retrieved 2008-11-01.