ಮೂಕಾಂಬಿಕ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ -ಮೂಕಾಂಬಿಕ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಭಾರತ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯವಾಗಿರುವ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ.[೧][೨] ಇದು ಜನಪ್ರಿಯವಾದ ಕೊಲ್ಲೂರು ಮೂಕಾಂಬಿಕ ದೇವಾಲಯದ "ಮೂಕಾಂಬಿಕ ದೇವತೆಯ" ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಿಂದ ಹೆಸರು ಪಡೆದಿದೆ.[೩] ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟದೊಳಗಿದೆ. ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ೨೭೪ ಕಿಮಿ ೨ (೧೦೬ ಚದರ ಮೈಲಿ) ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು,೧೯೭೪ ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಎಎಫ್ಡಿ.೪೮.ಎಫ್ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಲ್.೭೪, ೧೭ ಜೂನ್ ೧೯೭೪ರಂದು ತಿಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಇದನ್ನು ನಂತರ ೩೭೦.೩೭ ಕಿಮಿ ೨ (೧೪೩ ಚದರ ಮೈಲಿ) ವೈಡ್ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಸಂಖ್ಯೆ ಕೆಎಫ್ಡಿ -೪೮-ಎಫ್ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಲ್ -೭೪, ದಿನಾಂಕ: ೨೨-೦೫-೧೯೭೮ / ನಂ. ಎಫ್ಇಇ -೩೦೨-ಎಫ್ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಲ್ -೨೦೧೧- (III), ದಿನಾಂಕ: ೨೭- ೧೨-೨೦೦೧
ಈ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಅಬ್ಬಿಗುಡ್ಡೆ, ಬರೇಗುಂಡಿ, ಚಕ್ರ, ಚಿತ್ತೋರ್, ಗುಂಡುಬೆರು, ಹರ್ಮನುಪರೆ, ಹುಲಿಕಲ್, ಹುಲಿಮುರ್ಡಿಬರೆ, ಜನ್ನಲನೆ, ಕಿಲಾಂದೂರ್, ಕೊಡಚಾದ್ರಿ, ಕೊರಕೊಪ್ಪದಹೊಲ, ಕೊರತಿಕಲ್ಬರೆ, ಮಡಿಬರೆ, ಮೆಗನಿವಲ್ಲಿ, ಮೆಟ್ಕಾಲ್ಗುಡ್ಡ, ಮುಡಗಲ್ಪಾರೆ, ಮುರ್ಕೋಡಿಹೊಲ, ನಾಗನಕಲ್ಬರೆ, ನುಜಿನಾನೆ, ತಲ್ಬುರನೆ ಮೀಸಲು ಕಾಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ಚಕ್ರ ಮತ್ತು ಸೌಪರ್ಣಿಕಾ ನದಿಗಳು ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುತ್ತವೆ.ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಕೊಡಚಾದ್ರಿ ಬೆಟ್ಟಗಳು ಮತ್ತು ಕೊಲ್ಲೂರು ಮೂಕಾಂಬಿಕಾ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕೂಡ ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯದೊಳಗೆ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ.ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಕುಂದಾಪುರ (೩೫ ಕಿ.ಮೀ), ಬೈಂದೂರು (೨೫ ಕಿ.ಮೀ), ಮತ್ತು ಶಿವಮೊಗ್ಗ (೧೩೦ ಕಿ.ಮೀ) ನಿಂದ ಉತ್ತಮ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.ಹತ್ತಿರದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ ಬೈಂದೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಮೂಕಾಂಬಿಕಾ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣ (೨೮ ಕಿ.ಮೀ). ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ೧೪೦ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಮಂಗಳೂರು (ಬಾಜ್ಪೆ) ನಲ್ಲಿದೆ.
ಮೂಕಾಂಬಿಕಾ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿಯ ಉಷ್ಣವಲಯದ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ ಕಾಡುಗಳು, ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿ ಅರೆ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ ಕಾಡುಗಳು, ದಕ್ಷಿಣ ದ್ವಿತೀಯ ತೇವಾಂಶದ ಮಿಶ್ರ ಪತನಶೀಲ ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಒಣ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಹುಲಿ, ಚಿರತೆ, ಧೋಲ್ (ಕಾಡು ನಾಯಿ), ನರಿ,ಸ್ಲೊತ್ ಕರಡಿ, ಕಾಡುಹಂದಿ, ಭಾರತೀಯ ಮುಳ್ಳುಹಂದಿ, ಸಾಂಬಾರ್, ಮಚ್ಚೆಯುಳ್ಳ ಜಿಂಕೆ, ಮಂಟ್ಜಾಕ್ (ಬಾರ್ಕಿಂಗ್ ಜಿಂಕೆ), ಮೌಸ್ ಜಿಂಕೆ, ಗೌರ್ (ಭಾರತೀಯ ಕಾಡೆಮ್ಮೆ), ಭಾರತೀಯ ಮೊಲ, ಸಿಂಹ ಬಾಲದ ಮಕಾಕ್, ಬಾನೆಟ್ ಮಕಾಕ್, ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಂಗೂರ್, ದೈತ್ಯ ಹಾರುವ ಅಳಿಲು, ಕಿಂಗ್ ಕೋಬ್ರಾ, ಪೈಥಾನ್ ಇತ್ಯಾದಿ.
ಜಂಗಲ್ ಮೈನಾ, ಪೀಫೌಲ್, ಗ್ರೇಟ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಹಾರ್ನ್ಬಿಲ್, ಮಲಬಾರ್ ಗ್ರೇ ಹಾರ್ನ್ಬಿಲ್, ಕಾಮನ್ ಫೌಲ್, ಕಾಮನ್ ಮೈನಾ, ವೈಟ್ ಕೆನ್ನೆಯ ಬಲ್ಬುಲ್, ರೆಡ್ ವೆಂಟೆಡ್ ಬಲ್ಬುಲ್, ಲಿಟಲ್ ಕಾರ್ಮರಂಟ್, ಕ್ಯಾಟಲ್ ಎಗ್ರೆಟ್, ಲಿಟಲ್ ಎಗ್ರೆಟ್, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಡ್ರಾಂಗೊ, ಜಂಗಲ್ ಕಾಗೆ, ಕಾಗೆ ಫೆಸೆಂಟ್, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಗಾಳಿಪಟ, ಗ್ರೇ ಜಂಗಲ್ ಕೋಳಿ, ಬಿಳಿ ಎದೆಯ ನೀರಿನ ಕೋಳಿ, ಕೆಂಪು ವಾಟಲ್ ಲ್ಯಾಪ್ವಿಂಗ್, ಮಚ್ಚೆಯುಳ್ಳ ಪಾರಿವಾಳ, ನೀಲಿ ರಾಕ್ ಪಾರಿವಾಳ, ಬಿಳಿ ಎದೆಯ ಕಿಂಗ್ ಫಿಶರ್, ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ಯಾಕ್ಡ್ ಥ್ರೀಟೋಡ್ ವುಡ್ ಪೆಕ್ಕರ್, ಸ್ಕಾರ್ಲೆಟ್ ಮಿನಿವೆಟ್, ಆಶಿ ಸ್ವಾಲೋ ಶ್ರೈಕ್, ಪ್ಯಾರಡೈಸ್ ಫ್ಲೈ ಕ್ಯಾಚರ್, ಮ್ಯಾಗ್ಪಿ ರಾಬಿನ್, ಟೈಲರ್ ಬರ್ಡ್, ಪರ್ಪಲ್ ಸನ್ ಬರ್ಡ್, ವೈಟ್-ರಂಪ್ಡ್ ಮುನಿಯಾ, ಗೋಲ್ಡನ್ ಓರಿಯೊಲ್.
ಅನೆಜಾರಿ ಬಟರ್ಫ್ಲೈ ಕ್ಯಾಂಪ್, ಅಬ್ಬೆ ಫಾಲ್ಸ್, ಅರಸಿನಗುಂಡಿ ಜಲಪಾತ, ಬೆಲ್ಕಲ್ ತೀರ್ಥಾ ಫಾಲ್ಸ್, ಕೂಸಲ್ಲಿ ಜಲಪಾತ, ಕೊಲ್ಲೂರು ಮೂಕಾಂಬಿಕಾ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಮುಡಗಲ್ ಗುಹೆ ದೇವಾಲಯ ಇವು ಸಮೀಪದ ಇತರ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಾಗಿವೆ.[೪]