ಶೂರ್ಪನಖಿ | |
---|---|
ಸಂಲಗ್ನತೆ | ರಾಕ್ಷಸಿ |
ನೆಲೆ | ಲಂಕಾ |
ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರು | ರಾವಣ (ಸಹೋದರ) ವಿಭೀಷಣ (ಸಹೋದರ) ಕುಂಭಕರ್ಣ (ಸಹೋದರ) |
ಗ್ರಂಥಗಳು | ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಅದರ ಆವೃತ್ತಿಗಳು |
ತಂದೆತಾಯಿಯರು |
ಶೂರ್ಪನಖಿ (ಸಂಸ್ಕೃತ: शूर्पणखा), ಹಿಂದೂ ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿನ ರಾಕ್ಷಸಿ. ಆಕೆಯ ದಂತಕಥೆಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮಹಾಕಾವ್ಯ ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಅದರ ಇತರ ಆವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವಳು ಲಂಕಾದ ರಾಜ ರಾವಣನ ಸಹೋದರಿ ಮತ್ತು ವಿಶ್ರವಸು ಋಷಿ ಮತ್ತು ರಾಕ್ಷಸಿ ಕೈಕಸಿಯ ಮಗಳು. ಮೂಲ ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಶೂರ್ಪನಖಿಯ ಪಾತ್ರ ಚಿಕ್ಕದಾದರೂ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ.[೧]
ಶೂರ್ಪನಖಿಯ ನೋಟವು ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ವಿಭಿನ್ನ ಆವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಲ್ಮೀಕಿಯ ರಾಮಾಯಣ ಸೇರಿದಂತೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆವೃತ್ತಿಗಳು ಅವಳನ್ನು ಕೊಳಕು ಮಹಿಳೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಶೂರ್ಪನಖಿಯು ರಾಮನನ್ನು ಮೊದಲು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ನೋಡಿದಾಗ, ವಾಲ್ಮೀಕಿಯು ಅವಳನ್ನು ಮುಖದಲ್ಲಿ ಅಹಿತಕರ, ಮಡಕೆ-ಹೊಟ್ಟೆ, ಕಂದು-ಕಣ್ಣು, ತಾಮ್ರ-ಕೂದಲು, ಕೊಳಕು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು, ಹಿತ್ತಾಳೆ-ಕಂಠ, ಶೋಚನೀಯವಾಗಿ ವಯಸ್ಸಾದ, ವಕ್ರ ಮಾತುಗಾರ, ಕೆಟ್ಟ ನಡತೆ ಮತ್ತು ಅಸಹ್ಯಕರ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.[೨] ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಕಂಬ ರಾಮಾಯಣವು ಅವಳನ್ನು ಪ್ರೇಮಿ ಮತ್ತು ಸುಂದರ ಮಹಿಳೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ, ಆಕೆಯ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಒಂಟಿತನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೀಗಾಗಿ ಅವಳನ್ನು ಮಾನವರಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.[೩]
ಶೂರ್ಪನಖಿ ದೊಡ್ಡವಳಾದಾಗ ಕಲ್ಕೇಯ ದಾನವ ಕುಲದ ದಾನವ ರಾಜಕುಮಾರ ವಿದ್ಯುತ್ಜಿಹ್ವನನ್ನು ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ಮದುವೆಯಾದಳು.[೪] ರಾವಣನು ದಾನವನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಶೂರ್ಪನಖಿಯ ಮೇಲೆ ಕೋಪಗೊಂಡನು. ದಾನವರು ರಾಕ್ಷಸರಿಗೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಶತ್ರುಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಕೋಪಗೊಂಡ ರಾವಣ ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಕೊಲ್ಲಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ಹೀಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ಜಿಹ್ವನ ಸೈನ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿ ಅವನನ್ನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೊಂದನು. ರಾವಣನು ಶೂರ್ಪನಖಿಯನ್ನೂ ಕೊಲ್ಲಲಿದ್ದನು ಆದರೆ ರಾವಣನ ಹೆಂಡತಿ ಮಂಡೋದರಿ ಅವಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದಳು. ರಾವಣನ ಸಹೋದರ ಕುಂಭಕರ್ಣ ಕೂಡ ಶೂರ್ಪನಖಿಯನ್ನು ಬಿಡುವಂತೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿದನು.[೫]
ಮಂಡೋದರಿಯು ಶೂರ್ಪನಖಿಗೆ ಅಲೆದಾಡಲು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಗಂಡನನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಳು. ನಂತರ ಶೂರ್ಪನಖಿ ತನ್ನ ಸಮಯವನ್ನು ಲಂಕಾ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕಾಡುಗಳ ನಡುವೆ ವಿಭಜಿಸುತ್ತಾಳೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ರಾವಣನ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ತನ್ನ ಅರಣ್ಯ-ವಾಸಿಸುವ ಅಸುರ ಸಂಬಂಧಿಗಳಾದ ಖರ ಮತ್ತು ದೂಷನರೊಂದಿಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು.
ವಾಲ್ಮೀಕಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಅವಳು ಪಂಚವಟಿ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ಗಡಿಪಾರು ರಾಜಕುಮಾರ ರಾಮನನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದಳು ಮತ್ತು ಅವನ ಯೌವನದ ಚೆಲುವುನ್ನು ನೋಡಿ ತಕ್ಷಣವೇ ಮನಸೋತಳು. ಅವಳು ಅವನನ್ನು ಪ್ರಲೋಭಿಸಲು ಸುಂದರವಾದ ರೂಪವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಳು. ಆದರೆ ರಾಮನು ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿ ಸೀತೆಗೆ ನಂಬಿಗಸ್ತನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಅವಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳನ್ನು ದಯೆಯಿಂದ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದನು. ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ನಂತರ ಶೂರ್ಪನಖಿ ಅವನ ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರ ಲಕ್ಷ್ಮಣನನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದಳು, ಅವನು ರಾಮನಿಗೆ ಎರಡನೆಯವನು ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಳಿಗೆ ಯೋಗ್ಯನಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. ಅವರ ವಜಾಗಳಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ, ಅವಮಾನಿತ ಮತ್ತು ಅಸೂಯೆ ಪಟ್ಟ ಶೂರ್ಪನಖಿ ತನ್ನ ರಾಕ್ಷಸ ರೂಪಕ್ಕೆ ಮರಳಿದಳು ಮತ್ತು ಸೀತೆಯ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದಳು. ಆಗ ಲಕ್ಷ್ಮಣನು ಅವಳ ಮೂಗನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದನು.
ಶೂರ್ಪನಖಿ ಮೊದಲು ತನ್ನ ಸಹೋದರ ಖರನ ಬಳಿಗೆ ಹೋದಳು, ಅವರು ಹದಿನಾಲ್ಕು ರಾಕ್ಷಸ ಯೋಧರನ್ನು ರಾಮನ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಲು ಕಳುಹಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಅವರು ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸೋಲಿಸಿದರು. ನಂತರ ಖರನು ೧೪,೦೦೦ ಸೈನಿಕರೊಂದಿಗೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದನು. ಅದರಲ್ಲಿ ಲಂಕೆಗೆ ಓಡಿಹೋದ ಅಕಂಪನ, ಸುಮಾಲಿಯ ಮಗ ಮತ್ತು ಕೈಕೇಸಿಯ ಸಹೋದರನನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲರೂ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು.[೬] ನಂತರ ಅವಳು ರಾವಣನ ಆಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಓಡಿಹೋದಳು ಮತ್ತು ಅವಳು ಅನುಭವಿಸಿದ ಅವಮಾನವನ್ನು ತನ್ನ ಸಹೋದರನೊಂದಿಗೆ ಹೇಳಿದಳು. ಸೀತೆಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಕೇಳಿದ ಆಕೆಯ ಸಹೋದರ ಸೀತೆಯನ್ನು ಅಪಹರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ರಾವಣನಿಂದ ಸೀತೆಯ ಅಪಹರಣಕ್ಕೆ ಪ್ರಚೋದನೆ ನೀಡುವಲ್ಲಿ ಅಕಂಪನನೂ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದನು. ತಮ್ಮ ಸಹೋದರನಾದ ವಿಭೀಷಣನ ವಿರೋಧದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ರಾವಣನು ಸೀತೆಯನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿ, ಲಂಕಾ ಕದನವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿದನು.
ಶೂರ್ಪನಖಿ ವಾಲ್ಮೀಕಿಯಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ಪಡೆಯದಿದ್ದರೂ, ವಿಭೀಷಣನು ರಾವಣನ ನಂತರ ರಾಜನಾದ ನಂತರ ಅವಳು ಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.[೭] ಅವಳು ಮತ್ತು ಅವಳ ಮಲತಂಗಿ ಕುಂಬಿಣಿ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ದುರಂತವಾಗಿ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ.
ವಾಲ್ಮೀಕಿ ವಿರಚಿತ ರಾಮಾಯಣ |
---|
ಪಾತ್ರಗಳು |
ವಾಲ್ಮೀಕಿ | ದಶರಥ | ಕೌಸಲ್ಯ | ಸುಮಿತ್ರ | ಕೈಕೇಯಿ | ಜನಕ | ಮಂಥರ | ರಾಮ | ಭರತ | ಲಕ್ಷ್ಮಣ | ಶತ್ರುಘ್ನ | ಸೀತಾ | ಊರ್ಮಿಳಾ | ಮಾಂಡವಿ | ಶ್ರುತಕೀರ್ತಿ | ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ | ಅಹಲ್ಯೆ | ಜಟಾಯು | ಸಂಪಾತಿ | ಹನುಮಂತ | ಸುಗ್ರೀವ | ವಾಲಿ | ಅಂಗದ | ಜಾಂಬವಂತ | ವಿಭೀಷಣ | ತಾಟಕಿ | ಶೂರ್ಪನಖಿ | ಮಾರೀಚ | ಸುಬಾಹು | ಖರ | ರಾವಣ | ಕುಂಭಕರ್ಣ | ಮಂಡೋದರಿ | ಮಯಾಸುರ | ಇಂದ್ರಜಿತ್ | ಪ್ರಹಸ್ತ | ಅಕ್ಷಯಕುಮಾರ | ಅತಿಕಾಯ | ಲವ | ಕುಶ |ಕಬಂಧ |
ಇತರೆ |
ಅಯೋಧ್ಯೆ | ಮಿಥಿಲಾ | ಲಂಕಾ | ಸರಯು | ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ | ತ್ರೇತಾಯುಗ | ರಘುವಂಶ | ಲಕ್ಷ್ಮಣ ರೇಖೆ | ಆದಿತ್ಯ ಹೃದಯಂ | ಸಂಜೀವಿನಿ ಪರ್ವತ | ಸುಂದರಕಾಂಡ | ಪುಷ್ಪಕ ವಿಮಾನ | ವೇದಾವತಿ | ವಾನರ |ಜಟಾಯು | |