ಷಷ್ಠಿ (ದೇವತೆ)

ಷಷ್ಠಿ
ಮಕ್ಕಳ ದೇವತೆ, ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ, ಮಗುವಿನ ಜನನ, ಸೂಲಗಿತ್ತಿ
ಇತರ ಹೆಸರುಗಳು	ದೇವಸೇನಾ, ಕೌಮಾರಿ
ದೇವನಾಗರಿ	षष्ठी
ಬಂಗಾಳಿ	ষষ্ঠী
ಸಂಲಗ್ನತೆ	ದೇವಿ, ಪ್ರಕೃತಿ
ನೆಲೆ	ಸ್ಕಂದಲೋಕ
ಮಂತ್ರ	ಓಂ ಷಷ್ಠೀ ದೇವೀ ನಮಃ
ಸಂಗಾತಿ	ಕಾರ್ತಿಕೇಯ (ನೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸುವಾಗ ದೇವಸೇನಾ)
ವಾಹನ	ಬೆಕ್ಕು
ಗ್ರಂಥಗಳು	ಬ್ರಹ್ಮವೈವರ್ತ ಪುರಾಣ, ದೇವಿ ಭಾಗವತ ಪುರಾಣ
ತಂದೆತಾಯಿಯರು	ಇಂದ್ರ (ತಂದೆ) ಸಾಚಿ (ತಾಯಿ)

  ಷಷ್ಠಿ (ಷಷ್ಠಿ, ಅಕ್ಷರಶಃ "ಆರನೇ") ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಯಾಗಿದ್ದು, ನೇಪಾಳ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ಹಿತಚಿಂತಕ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಕಳಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವಳು ಸಸ್ಯವರ್ಗ ಮತ್ತು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ದೇವತೆಯೂ ಆಗಿದ್ದಾಳೆ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಹೆರಿಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಬೆಕ್ಕಿನ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಾ ಮತ್ತು ಒಂದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಶಿಶುಗಳಿಗೆ ಶುಶ್ರೂಷೆ ಮಾಡುತ್ತಾ ಅವಳನ್ನು ತಾಯಿಯ ಆಕೃತಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಣ್ಣಿನ ಹೂಜಿ, ಆಲದ ಮರ ಅಥವಾ ಅದರ ಭಾಗ ಅಥವಾ ಅಂತಹ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಕೆಂಪು ಕಲ್ಲು ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಅವಳು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾಳೆ. ಷಷ್ಠಿತಾಳ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹೊರಾಂಗಣ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಸಹ ಅವಳ ಪೂಜೆಗಾಗಿ ಪವಿತ್ರಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಷಷ್ಠಿಯ ಆರಾಧನೆಯು ಹಿಂದೂ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್‌ನ ಪ್ರತಿ ಚಂದ್ರನ ತಿಂಗಳ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಮತ್ತು ಮಗುವಿನ ಜನನದ ನಂತರ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗರ್ಭಿಣಿಯಾಗಲು ಬಯಸುವ ಬಂಜೆ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುವ ತಾಯಂದಿರು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಆಶೀರ್ವಾದ ಮತ್ತು ಸಹಾಯವನ್ನು ಕೋರುತ್ತಾರೆ. ಪೂರ್ವ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ದೇವಿ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಆರನೇ ರೂಪವಾದ ಛಠಿ ಮೈಯಾ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಸಹೋದರಿಯನ್ನು ಛತ್ ಹಬ್ಬದ ದೇವತೆ ಎಂದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ದೀಪಾವಳಿಯ ಆರು ದಿನಗಳ ನಂತರ, ಹಿಂದೂ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ವಿಕ್ರಮ್ ಸಂವತ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ತಿಕ (ಅಕ್ಟೋಬರ್-ನವೆಂಬರ್) ಚಂದ್ರನ ತಿಂಗಳ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಾಲ್ಕು ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರ ಸ್ನಾನ, ಉಪವಾಸ ಮತ್ತು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನಿಂದ ದೂರವಿರುವುದು ( ವ್ರತ ), ನೀರಿನಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುವುದು ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾದ (ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಅರ್ಪಣೆ) ಮತ್ತು ಅರ್ಘ್ಯವನ್ನು ಅಸ್ತಮಿಸುವ ಮತ್ತು ಉದಯಿಸುವ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುವುದು ಸೇರಿವೆ. ಕೆಲವು ಭಕ್ತರು ನದಿಯ ದಡಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಾಗ ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ನಮನ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಷಷ್ಠಿಯ ಮೂಲವನ್ನು ಹಿಂದೂ ಜಾನಪದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೇವತೆಯ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ೮ ನೇ ಮತ್ತು ೯ ನೇ ಶತಮಾನದ ಬಿಸಿ‍ಇ ಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅವಳು ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಯುದ್ಧ-ದೇವರಾದ ಸ್ಕಂದನೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. ಆರಂಭಿಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಅವಳನ್ನು ಸ್ಕಂದನ ಸಾಕು-ತಾಯಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ನಂತರದ ಪಠ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ಸ್ಕಂದನ ಪತ್ನಿ ದೇವಸೇನಾ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಆರಂಭಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಷಷ್ಠಿಯು ಸ್ಕಂದನ ಪರಿಚಾರಕಿಯಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ಅವಳು ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಮಗುವಿನಲ್ಲಿ ರೋಗಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ, ಈ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ದೇವತೆಯು ಮಕ್ಕಳ ಹಿತಚಿಂತಕ ಮತ್ತು ದಯಪಾಲಕನಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಳು.

ಪ್ರತಿಮಾಶಾಸ್ತ್ರ

ಪೂರ್ಣ ಘಟವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.

ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ತಾಯಿಯ ಆಕೃತಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಗಾಗ್ಗೆ ಶುಶ್ರೂಷೆ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ ಅಥವಾ ತನ್ನ ತೋಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಂಟು ಶಿಶುಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತಿದ್ದಾಳೆ.^[೧][೨] ಅವಳ ಮೈಬಣ್ಣವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಳದಿ ಅಥವಾ ಚಿನ್ನದ ಬಣ್ಣ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೧][೨] ಧ್ಯಾನ- ಮಂತ್ರ - ಷಷ್ಠಿಯ ಭಕ್ತನು ಧ್ಯಾನಿಸಬೇಕಾದ ದೇವತೆಯ ಪ್ರತಿಮಾಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಒಂದು ಸ್ತೋತ್ರ - ಅವಳನ್ನು ಆಹ್ಲಾದಕರವಾದ ನೋಟವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸುಂದರ ಯುವತಿಯಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ದೈವಿಕ ವಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಆಭರಣಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ಅವಳ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಮಂಗಳಕರವಾದ ರೆಂಬೆಯನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ.^[೩] ಬೆಕ್ಕು ಅವಳು ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ ವಾಹನ (ಆರೋಹಣ).^[೧] ಷಷ್ಠಿಯ ಹಳೆಯ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಅವಳನ್ನು ಬೆಕ್ಕಿನ ಮುಖದವಳಂತೆ ತೋರಿಸಬಹುದು, ಮತ್ತೊಂದು ಉಲ್ಲೇಖವು ಅವಳನ್ನು ಪಕ್ಷಿ-ಮುಖ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಿ‍ಇ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಮೂರನೇ ಶತಮಾನಗಳ ನಡುವಿನ ಕುಶಾನ ಯುಗದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಅವಳು ಸ್ಕಂದನಂತೆ ಎರಡು ತೋಳುಗಳು ಮತ್ತು ಆರು-ತಲೆಗಳು ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೪] ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕುಶಾನ್ ಮತ್ತು ಯೌಧೇಯ ನಾಣ್ಯಗಳು, ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸನಗಳು ೫೦೦ ಬಿಸಿ‍ಇ ನಿಂದ ೧೨೦೦ ಸಿ‍ಇ ವರೆಗೆ ಉತ್ಪಾದಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು ಅವು ಆರು ತಲೆಗಳ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. ಆಗಾಗ್ಗೆ ನಾಣ್ಯದ ಹಿಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಆರು ತಲೆಯ ಸ್ಕಂದವು ವೀಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಸ್ಕಂದ ಮತ್ತು ವಿಶಾಖದಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿರುವ ಮಥುರಾ ಪ್ರದೇಶದ ಕುಶಾನ-ಯುಗದ ವೃಷ್ಣಿ ತ್ರಯದಲ್ಲಿ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯೌಧೇಯ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಆಕೆಗೆ ಎರಡು ತೋಳುಗಳು ಮತ್ತು ಆರು ತಲೆಗಳನ್ನು ಮೂರು ತಲೆಗಳ ಎರಡು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಕುಶಾನ್ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಮಧ್ಯದ ತಲೆಯು ಐದು ಹೆಣ್ಣು ತಲೆಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸ್ತ್ರೀ ಮುಂಡಗಳಿಗೆ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೪] ಟೆರಾಕೋಟಾ ಗುಪ್ತರ ಯುಗ ( ೩೨೦-೫೫೦ ಸಿ‍ಇ) ಅಹಿಚ್ಛತ್ರದ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ದೇವಿಯನ್ನು ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಮತ್ತು ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮೂರು ತಲೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.^[೪]

ಷಷ್ಠಿಯ ಜಾನಪದ ಆರಾಧನೆಯ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವು ಮಾನವನ ತಲೆಯ ಗಾತ್ರದ ಕೆಂಪು-ಬಣ್ಣದ ಕಲ್ಲಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಹೊರವಲಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವಂತಹ ಆಲದ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಲವನ್ನು ಹೂವುಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಬಹುದು ಅಥವಾ ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಇತರ ನೈವೇದ್ಯಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಬಹುದು. ಕುಟುಂಬದ ಮನೆಯ ತೋಟದ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಆಲದ ಮರ ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಕೊಂಬೆಯನ್ನು ನೆಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೨][೫] ದೇವಿಯ ಇತರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಲಿಗ್ರಾಮ ಕಲ್ಲು, ಮಣ್ಣಿನ ನೀರಿನ ಹೂಜಿ, ಅಥವಾ ಪೂರ್ಣ ಘಟ ಸೇರಿವೆ - ತೆಂಗಿನ ಮತ್ತು ಮಾವಿನ ಎಲೆಗಳ ಜೋಡಣೆಯೊಂದಿಗೆ ನೀರಿನ ಹೂದಾನಿ - ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಲದ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಹೊಂದಿಸಲಾಗಿದೆ.

ವಿಕಾಸ ಮತ್ತು ಪಠ್ಯ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ಸ್ಕಂದ ಮತ್ತು ವಿಶಾಖದ ನಡುವಿನ ಷಷ್ಠಿಯ ಕುಶಾನ-ಯುಗದ ಚಿತ್ರ, ಸಿ. ೨ನೇ ಶತಮಾನ ಸಿ‍ಇ, ಮಥುರಾ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ.

ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಒಮ್ಮತವು ಸ್ಕಂದದಂತಹ ಷಷ್ಠಿಯ ಮೂಲವನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ಜಾನಪದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತದೆ. ಆರಂಭಿಕ ಶತಮಾನಗಳ ಬಿಸಿ‍ಇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ವೈದಿಕ ಫಲವತ್ತತೆ ದೇವತೆ, ಸಿನಿವಾಲಿ -ಕುಹು ಮತ್ತು ಶ್ರೀ-ಲಕ್ಷ್ಮಿ, ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ವೈದಿಕ ಪೂರ್ವಜರು, ಜಾನಪದ-ದೇವತೆ ಷಷ್ಠಿಯೊಂದಿಗೆ ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡರು. ಈ ವಿಲೀನವು "ಹೊಸ" ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿತು. ಅದು ಸ್ಕಂದನೊಂದಿಗೆ (ಕಾರ್ತಿಕೇಯ ಅಥವಾ ಮುರುಗನ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ) ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಜನಪದ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಅವಳ ಮೂಲದಿಂದ, ಷಷ್ಠಿ ಕ್ರಮೇಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಹಿಂದೂ ದೇವತಾಕೂಟದಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಳು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಆದಿಮಾನವ ಮತ್ತು ಮಹಾನ್ ತಾಯಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಳು. ಐದನೇ ಶತಮಾನದ ಪಠ್ಯ ವಾಯು ಪುರಾಣವು ೪೯ ದೇವತೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಆದರೆ ಪುರಾಣದ ಪಠ್ಯವು ಅವಳನ್ನು "ಮಾತೃ ದೇವತೆಗಳಲ್ಲಿ ಆರಾಧನೆಗೆ ಅರ್ಹ" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತದೆ.^[೩] ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕುಶಾನ ಯುಗದಿಂದ ಆಕೆಯ ಆರಾಧನೆಯ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕತೆಯು ವಿದ್ವಾಂಸ ಡೇವಿಡ್ ಗಾರ್ಡನ್ ವೈಟ್ ಅವರು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಜಾನಪದ ದೇವತೆಯಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸುವುದನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ಆರನೇ ದಿನದಂದು " ಎಲ್ಲಾ ಹಿಂದೂಗಳು: ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ನಗರ ಜನರು" ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಅವರು ಗಮನಿಸಿದರು.

ಪಠ್ಯದ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಲ್ಲಿ, ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಕಂದನಿಗೆ ನಿಕಟವಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ೮ನೇ-೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಬಿಸಿ‍ಇ ವರೆಗಿನ ಆರಂಭಿಕ ಪಠ್ಯದ ಉಲ್ಲೇಖವು ಸ್ಕಂದನನ್ನು ಪೋಷಿಸಿದ ಮತ್ತು ಶುಶ್ರೂಷೆ ಮಾಡಿದ ಆರು ಕೃತ್ತಿಕರಿಗೆ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯ ಒಂದು ಅಂಶವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ ( ಪಾರ್ವತಿಯೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ - ಸ್ಕಂದನ ತಾಯಿ), ಆಕೆಯನ್ನು ಸ್ಕಂದಮಾತಾ ("ಸ್ಕಂದನ ತಾಯಿ") ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.^[೧] ೩ ರಿಂದ ೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಪಠ್ಯ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ಸ್ಮೃತಿ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸ್ಕಂದನ ಸಾಕು-ತಾಯಿ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಕ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.^[೬] ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಂತರದ ಪಠ್ಯಗಳು ಅವಳನ್ನು ಸ್ಕಂದನ ಪತ್ನಿ ದೇವಸೇನಾ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿವೆ.^[೩] ಮಹಾಭಾರತದ ಮಹಾಕಾವ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಷಷ್ಠಿ (ದೇವಸೇನಾ ಆಗಿ) - ಪ್ರಜಾಪತಿಯ ಮಗಳು - ದೇವ-ರಾಜ ಇಂದ್ರನಿಂದ ಸ್ಕಂದನಿಗೆ ನಿಶ್ಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಪಠ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಕೆಯನ್ನು ಶ್ರೀ, ಲಕ್ಷ್ಮಿ, ಸಿನಿವಾಲಿ ಮತ್ತು ಕುಹು ದೇವತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪದ್ಮ ಪುರಾಣವು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸ್ಕಂದನ ಹೆಂಡತಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ೭ ನೇ ಶತಮಾನದ ಪಠ್ಯ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ, ಸ್ಕಂದ ಮತ್ತು ಷಷ್ಠಿಯ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ರಾಣಿಯ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅರಮನೆಯ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸ್ಕಂದ ತನ್ನ ಪತ್ನಿ ದೇವಸೇನೆಯೊಂದಿಗೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಷಷ್ಠಿಯೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾನೆ

ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಷಷ್ಠಿ ಮತ್ತು ಸ್ಕಂದವನ್ನು ಹಲವಾರು ಪರೋಕ್ಷ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತವೆ. ೪ ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿ‍ಇ ಯಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮಗೊಳಿಸಲಾದ ಮಹಾಭಾರತವು ಶಿಶು ಸ್ಕಂದ ಮತ್ತು ಮಾತೃಕೆಗಳ ("ತಾಯಿಗಳು") ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಹದಿನಾರನೇ ವಯಸ್ಸಿನವರೆಗೆ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಬಾಧಿಸುವ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಸಾಕಾರಗೊಳಿಸುವ ಸ್ತ್ರೀ ದೇವತೆಗಳ ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಯಿಸಂ ಈ ಪಠ್ಯದ ಖಾತೆಯನ್ನು ತಾಯಂದಿರು ತಮ್ಮ ಮಗುವಿಗೆ ಹದಿನಾರನೇ ವಯಸ್ಸನ್ನು ತಲುಪುವವರೆಗೆ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಆಧುನಿಕ-ದಿನದ ಅಭ್ಯಾಸದ ಮೂಲವೆಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ.^[೭] ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸ್ಕಂದನ ಪರಿಚಾರಕ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರು ರೋಗವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ದುರುದ್ದೇಶದಿಂದ ವರ್ತಿಸುತ್ತಾರೆ.^[೮] ಸ್ಕಂದನು ೧೮ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ - ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಸ್ಕಂದ ಗ್ರಹ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅನುಯಾಯಿಗಳು, ಅವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು - ರೇವತಿ - "ಷಷ್ಠಿ" ಎಂಬ ವಿಶೇಷಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಷಷ್ಠಿಯೊಂದಿಗಿನ ರೇವತಿಯ ಈ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಪಠ್ಯ ಕಶ್ಯಪ ಸಂಹಿತಾದಲ್ಲಿ ಪುನರುಚ್ಚರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸ್ಕಂದನ ಆರನೇ ರೂಪ ಮತ್ತು ಐದು ಸ್ಕಂದ ದೇವತೆಗಳ ಸಹೋದರಿ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೮] ಸ್ಕಂದನಂತೆ, ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸಾಂದರ್ಭಿಕವಾಗಿ ಆರು ತಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ಷಣ್ಮುಖಿ ("ಆರು ತಲೆಯ") ಎಂಬ ವಿಶೇಷಣದಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಷಷ್ಠಿಯು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ವಿವಿಧ ಇತರ ದೇವತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ. ಎರಡನೇ ಶತಮಾನದ ಬಿಸಿ‍ಇ ಸಂಯೋಜನೆ ಮಾನವ ಗೃಹ್ಯ ಸೂತ್ರವು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯದ ದೇವತೆಯಾದ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಷಷ್ಠಿ-ಕಲ್ಪ ವಿಧಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳ ಆರನೇ ಚಂದ್ರನ ದಿನದಂದು ಪುತ್ರರು, ದನಕರುಗಳು, ಸಂಪತ್ತುಗಳು, ಕಾಳುಗಳು ಮತ್ತು ಇಷ್ಟಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ೮ ನೇ ಮತ್ತು ೧೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ನಡುವೆ ರಚಿಸಲಾದ ಪದ್ಮ ಪುರಾಣವು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಇಂದ್ರನ ಮಗಳು ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಕಳೆದ ೫೦೦ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಗ್ರಂಥಗಳಾದ ಬ್ರಹ್ಮ ವೈವರ್ತ ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ದೇವಿ ಭಾಗವತ ಪುರಾಣವು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ-ದೇವರಾದ ಬ್ರಹ್ಮನ ಮಗಳು ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಅವಳು ಮೂಲ- ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಸ್ತ್ರೀ ಶಕ್ತಿಯು ಆರು ಅಂಶಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ: ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆರನೇ ಅಂಶವನ್ನು ಷಷ್ಠಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಿಂದೂ ರಾಕ್ಷಸ ಜಾರಾ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧ ದೇವತೆ ಹರಿತಿಯಂತೆ, ಷಷ್ಠಿ ಮೂಲತಃ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ತಿನ್ನುವವಳು ಮತ್ತು ಕ್ರಮೇಣ ಅವರ ರಕ್ಷಕನಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಳು.

ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ, ಷಷ್ಠಿಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣವು ಕ್ರಮೇಣ ವಿಕಸನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಯಿತು. ೧೦ ನೇ ಮತ್ತು ೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಬಿಸಿ‍ಇ ನಡುವೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಲಾದ ಜಾನಪದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಫಲವತ್ತತೆ, ಜನನ, ಮಾತೃತ್ವ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯದ ಧನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಋಣಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ದೇವತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ೪ ನೇ ಶತಮಾನ ಬಿಸಿ‍ಇ ಮತ್ತು ೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿ‍ಇ ನಡುವೆ, ಷಷ್ಠಿಯು ತಾಯಂದಿರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ನೋವುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದುಷ್ಕೃತ್ಯದ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಒಂದು ಬದಲಾವಣೆಯು ಸಂಭವಿಸಿತು. ಐದನೇ ಶತಮಾನದ ಪಠ್ಯ ಕಶ್ಯಪ ಸಂಹಿತಾವು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಜಟಾಹಾರಿಣಿ ("ಹುಟ್ಟಿದವರನ್ನು ಕದಿಯುವವಳು") ಎಂಬ ವಿಶೇಷಣದಿಂದ ಕರೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಷಷ್ಠಿಯು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ದುಷ್ಕೃತ್ಯಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಗರ್ಭದಿಂದ ಭ್ರೂಣಗಳನ್ನು ಕದಿಯುವ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಅಭ್ಯಾಸವೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ. ಜನನದ ನಂತರದ ಆರನೇ ದಿನ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ, ಈ ದಿನದಂದು ಮಲಗಿರುವ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಂತರ ಪ್ರತಿ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಆಕೆಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಪೂಜೆಯ ಮೂಲಕ ಆಕೆಗೆ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಪಠ್ಯವು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಷಷ್ಠಿಯು ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಅವರ ತಾಯಂದಿರಲ್ಲಿ ರೋಗಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಎಲ್ಲಾ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿತು. ಈ ಕಾಯಿಲೆಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಅವಳಿಗೆ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಷಷ್ಠಿಯು ಮಗುವಿನ ಜೀವನದ ಆರನೇ ದಿನವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿತು. ಚಂದ್ರನ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳ ಆರನೇ ದಿನವನ್ನು ಷಷ್ಠಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ದೇವಿಯ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ೩ ನೇ ಮತ್ತು ೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿ‍ಇ ನಡುವೆ ಗುಪ್ತರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ಸ್ಮೃತಿ, ನವಜಾತ ಶಿಶುವಿನ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಷಷ್ಠಿ ಪೂಜೆಯ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.^[೬] ಈ ದಿನದ ಷಷ್ಠಿಯ ಆರಾಧನೆಯ ಒಂದು ವಿವರಣೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಜಾನಪದ ನಂಬಿಕೆಯು ಶಿಶುವಿನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಈ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಮಯವನ್ನು ಹೆರಿಗೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ರೋಗಗಳಾದ ಪ್ರಸೂತಿ ಜ್ವರ ಮತ್ತು ಧನುರ್ವಾಯು ಮುಂತಾದ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಷಷ್ಠಿಯ ಆರಾಧನೆ ಈ ಕಾಯಿಲೆಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಕಳೆದ ೧೫೦೦ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಷಷ್ಠಿಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣವು ಕ್ರಮೇಣ ಪರೋಪಕಾರಿ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಕಡೆಗೆ ಬದಲಾಯಿತು. ಬಾಣಭಟ್ಟನ ೭ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೃತಿ ಹರ್ಷಚರಿತದಲ್ಲಿ, ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಜಟಾಮಾತ್ರ್ ("ಹುಟ್ಟಿದವನ ತಾಯಿ") ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅದೇ ಲೇಖಕರ ಕಾದಂಬರಿಯು ಅವಳನ್ನು ಬಹುಪುತ್ರಿಕಾ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ "ಅನೇಕ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ" ಎಂದರ್ಥ.ಷಷ್ಠಿಯ ವಿಕಸನವು ಮಹಾಭಾರತದ ರಾಕ್ಷಸ ಜಾರಾ ^{[n ೧]} ಮತ್ತು ಇದೇ ರೀತಿಯ ಬೌದ್ಧ ದೇವತೆಯಾದ ಹರಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ : ^{[n ೨]} ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಆರಂಭಿಕ ಪಠ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ದುಷ್ಟ ದೇವತೆಗಳೆಂದು ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಈ ದೇವತೆಗಳು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕಬಳಿಸುವವರಿಂದ ಅವರ ಸಂರಕ್ಷಕರಾಗಿ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಕರಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ದಂತಕಥೆಗಳು

ಬ್ರಹ್ಮ ವೈವರ್ತ ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ದೇವಿ ಭಾಗವತ ಪುರಾಣ ಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ಲಗತ್ತಿಸಲಾದ ಷಷ್ಠಿದೇವ್ಯುಪಾಖ್ಯಾನಂ ಎಂಬ ಅಧ್ಯಾಯವು ಷಷ್ಠಿಯ ಕಥೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ವಯಂಭುವ ಮನುವಿನ ಮಗನಾದ ರಾಜ ಪ್ರಿಯವ್ರತ (ಮನುಕುಲದ ಮೂಲಪುರುಷ) ಮತ್ತು ಅವನ ಹೆಂಡತಿ ಮಾಲಿನಿಯು ಗರ್ಭಧರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಪುತ್ರಕಾಮೇಷ್ಟಿ ಯಜ್ಞವನ್ನು (ಮಗನನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅಗ್ನಿ ಯಜ್ಞ) ಮಾಡಿದರು. ಆದರೆ ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳ ಗರ್ಭಧಾರಣೆಯ ನಂತರ, ಸತ್ತ ಮಗನನ್ನು ಮಾಲಿನಿಗೆ ತಲುಪಿಸಲಾಯಿತು. ಪ್ರಿಯವ್ರತನು ತನ್ನ ಮಗನ ಶವದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಮಶಾನದ ಮೈದಾನಕ್ಕೆ ಹೊರಟನು. ದಾರಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಬಿಳಿ ರೇಷ್ಮೆ ಮತ್ತು ಆಭರಣಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿರುವ ಸ್ವರ್ಗೀಯ ಮಹಿಳೆ ಸ್ವರ್ಗೀಯ ರಥದಲ್ಲಿ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಕಂಡರು. ಅವಳು ಬ್ರಹ್ಮನ ಮಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಕಂದನ ಹೆಂಡತಿ ದೇವಸೇನಾ ಎಂದು ಪ್ರಿಯವ್ರತನಿಗೆ ಹೇಳಿದಳು. ಅವಳು ಷಷ್ಠಿ, ಸ್ಕಂದದ ಮಾತೃಕೆಗಳಲ್ಲಿ ("ತಾಯಂದಿರು") ಅಗ್ರಗಣ್ಯಳು ಮತ್ತು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ನೀಡುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಅವಳು ಹೇಳಿದಳು. ಅವಳು ಮಗುವನ್ನು ತನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದು ಮಗುವನ್ನು ಪುನರುತ್ಥಾನಗೊಳಿಸಿದಳು. ನಂತರ ಮಗುವನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ತನ್ನ ಸ್ವರ್ಗೀಯ ನಿವಾಸಕ್ಕೆ ತೆರಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಳು. ಪ್ರಿಯವ್ರತನು ದೇವಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದನು. ಅವಳನ್ನು ಹೊಗಳಿದನು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಮಗನನ್ನು ತನಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುವಂತೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿದನು. ಪ್ರಿಯವ್ರತನು ಮೂರು ಲೋಕಗಳಾದ ಸ್ವರ್ಗ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಭೂಗತ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ಎಂಬ ದೇವಿಯ ಷರತ್ತಿಗೆ ಪ್ರಿಯವ್ರತನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡನು. ಅವಳು ಮಗುವನ್ನು ರಾಜನಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸಿದಳು. ಅವನಿಗೆ ಸುವ್ರತ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದಳು ಮತ್ತು ಅವನು ಶ್ರೇಷ್ಠ, ಸದ್ಗುಣ ಮತ್ತು ಪಾಂಡಿತ್ಯಪೂರ್ಣ ಆಡಳಿತಗಾರನಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾಗಬೇಕೆಂದು ಘೋಷಿಸಿದಳು. ಪ್ರಿಯವ್ರತನು ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸಬೇಕು. ಹಾಗೆಯೇ ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರದ ಆರು ಮತ್ತು ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮಗುವಿನ ಜೀವನದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಪೂಜಿಸಬೇಕೆಂದು ಆದೇಶಿಸಿದನು. ಆಕೆಯನ್ನು ಶಾಲಿಗ್ರಾಮ ಕಲ್ಲು, ಆಲದ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಪೂರ್ಣ ಘಟ ಅಥವಾ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲಿರುವ ಆಕೆಯ ಪ್ರತಿಮೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೯]

ಜಮೈ-ಷಷ್ಠಿ ವ್ರತದ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ, ಕಪ್ಪು ಬೆಕ್ಕು - ಷಷ್ಠಿಯ ವಾಹನ - ಮಹಿಳೆಯೊಬ್ಬಳು ತನ್ನ ವಿರುದ್ಧ ಮಾಡಿದ ಅನ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ಪ್ರತೀಕಾರವಾಗಿ ಅವಳ ಶಿಶುವನ್ನು ಕದ್ದಿದೆ.

ಷಷ್ಠಿಯ ಕುರಿತಾದ ಬಂಗಾಳಿ ಜಾನಪದ ಕಥೆಯು ಶ್ರೀಮಂತ ಮನೆಯ ಏಳು ಸೊಸೆಯರಲ್ಲಿ ಕಿರಿಯಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅವಳು ಹೊಟ್ಟೆಬಾಕಿಯಾಗಿದ್ದಳು, ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ಆಹಾರವನ್ನು ಕದಿಯುತ್ತಿದ್ದಳು ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಬೆಕ್ಕನ್ನು ದೂಷಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು, ಅವಳು ಅದಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆ ಕೊಟ್ಟು ಥಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಕಪ್ಪು ಬೆಕ್ಕು ಷಷ್ಠಿಯ ವಾಹನ (ಆರೋಹಣ) ಆಗಿದ್ದು, ದೇವಿಗೆ ಅವಳ ದುರ್ವರ್ತನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ದೂರು ನೀಡಿತು. ದೇವಿ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದಳು. ಕಿರಿಯ ಸೊಸೆಯು ಮಗನಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದಾಗ, ಬೆಕ್ಕು ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಮಗುವನ್ನು ಕದ್ದು ದೇವಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಅವಳ ಮುಂದಿನ ಆರು ಗಂಡುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಅದೇ ರೀತಿ ಮಾಡಿತು. ನೆರೆಹೊರೆಯವರು ಯುವ ತಾಯಿಯ ಅಜಾಗರೂಕತೆಯನ್ನು ದೂರಿದರು ಮತ್ತು ಅವಳು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಮಾಟಗಾತಿ ಎಂದು ನಂಬಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಮಗಳು ಜನಿಸಿದಾಗ, ಯುವ ತಾಯಿ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಇಡೀ ರಾತ್ರಿ ಎಚ್ಚರವಾಗಿರಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದಳು. ಅವಳು ದರೋಡೆಯ ಕೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಹಿಡಿಯುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಕಂಕಣದಿಂದ ಅದನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸಿದಳು, ಆದರೆ ಬೆಕ್ಕು ರಕ್ತದ ಜಾಡು ಬಿಟ್ಟು ಮಗುವಿನೊಂದಿಗೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ತಾಯಿಯು ಷಷ್ಠಿಯ ನಿವಾಸಕ್ಕೆ ಈ ಜಾಡನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದಳು. ಅಲ್ಲಿ ದೇವಿಯು ತಾಯಿಯ ಮಗಳನ್ನು ತನ್ನ ತೋಳುಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಂಡಂತೆ ತನ್ನ ಪುತ್ರರು ಷಷ್ಠಿಯ ಸುತ್ತಲೂ ಆಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಅವಳು ನೋಡಿದಳು. ಷಷ್ಠಿಯು ತಾಯಿಯ ಸಂಕಟದ ಕಾರಣವನ್ನು ಕೇಳಿದರು ಮತ್ತು ಬೆಕ್ಕಿನ ಕ್ಷಮೆ ಕೇಳಲು ಹೇಳಿದರು. ತಾಯಿಯು ಬೆಕ್ಕಿನ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ಕೇಳಿದಳು. ತಾಯಿಗೆ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವಳು ತನಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುವುದಾಗಿ ದೇವಿಗೆ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದಳು. ಅದು ಜಮೈ-ಷಷ್ಠಿ ವ್ರತ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ತಾಯಿಯು ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಮನೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದಳು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಮಕ್ಕಳು, ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಸಂತೋಷವನ್ನು ನೀಡಿದ ದೇವಿಯ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ಹರಡಿದಳು.^[೧೦]

ಈ ಕಥೆಯ ವಿಭಿನ್ನ ಆವೃತ್ತಿಯು ಕಿರಿಯ ಸೊಸೆ ಗರ್ಭಿಣಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ, ಷಷ್ಠಿಗೆ ವಿಧಿವತ್ತಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸಿದ ಆಹಾರ-ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ಕಳ್ಳತನವನ್ನು ಕಪ್ಪು ಬೆಕ್ಕಿನ ಮೇಲೆ ಆರೋಪಿಸಿದಳು. ತನ್ನ ಪ್ರೇಯಸಿಯ ಅವಮಾನ ಮತ್ತು ಕಳ್ಳತನದ ಅನ್ಯಾಯದ ಆರೋಪದಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ ಬೆಕ್ಕು ಯುವ ತಾಯಿಗೆ ಪಾಠ ಕಲಿಸಲು ವಾಗ್ದಾನ ಮಾಡಿತು. ಕಥೆಯ ಈ ಆವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ, ಬೆಕ್ಕು ತನ್ನ ಆರು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕದ್ದಿದ್ದಲ್ಲದೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಏಳನೇ ಮಗು ಜನಿಸಿದಾಗ, ತಾಯಿ ತನ್ನ ಮಗುವಿನೊಂದಿಗೆ ಓಡಿಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಹಿಡಿದು ಅದನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದಳು ಆದರೆ ಬೆನ್ನಟ್ಟುವಿಕೆಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಎಡವಿ ಮೂರ್ಛೆ ಹೋದಳು. ಬೆಕ್ಕು ಶಿಶುವನ್ನು ಷಷ್ಠಿಯ ನಿವಾಸಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ದಿತು, ಅಲ್ಲಿ ಅವಳು ತನ್ನ ಅವಮಾನದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಥೆಯನ್ನು ದೇವಿಗೆ ಹೇಳಿದಳು. ಸೌಮ್ಯ ದೇವಿಯು ಬೆಕ್ಕಿನಿಂದ ಸಿಟ್ಟಾದಳು ಮತ್ತು ತಾಯಿಯ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಧಾವಿಸಿದಳು. ದೇವಿಯು ತನ್ನ ಸಂಕಟದ ಕಾರಣವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದಳು, ಮತ್ತು ತಾಯಿಯು ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಕ್ಷಮೆಗಾಗಿ ಬೇಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಮತ್ತು ಅಭಿಷೇಕದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸಲು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ಅವಳ ಎಲ್ಲಾ ಏಳು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಅವಳಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಲಾಯಿತು.^[೧೧]

ಷಷ್ಠಿಯ ಬಂಗಾಳಿ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮಂಗಳ-ಕಾವ್ಯ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಈ ಕೃತಿಯ ಷಷ್ಠಿ- ಮಂಗಲ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.^[೧೨] ಮಂಗಲ್-ಕಾವ್ಯ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳಿ ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸರ್ಪ ದೇವತೆಯಾದ ಮಾನಸಾಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.^[೧೩] ಮಾನಸದ ನಾಗ ಪಂಚಮಿ ಹಬ್ಬದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಷಷ್ಠಿಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬಂಗಾಳಿ ಜಾನಪದ-ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಷಷ್ಠಿಯು ಮಾನಸಾಳ ಮಿತ್ರಳಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.^[೧೪]

ಪೂಜೆ

ಹಿಂದೂಗಳಲ್ಲಿ, ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಮಕ್ಕಳ ಹಿತಚಿಂತಕಿ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಕಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ಮನೆಯ ಬೋಧನಾ ದೇವತೆ ಎಂದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೧೫] ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದವರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕೊಡುವವಳು ಎಂದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸುವಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ದೇವತೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೧೬] ಆಕೆಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಆರಂಭಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳ ಮೂಲವೆಂದರೆ ಎರಡನೇ ಶತಮಾನದ ಬಿಸಿ‍ಇ ಸಂಯೋಜನೆ ಮಾನವ ಗೃಹ್ಯ ಸೂತ್ರ, ಯಜುರ್ವೇದಕ್ಕೆ (೧೪ ಮತ್ತು ೧೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಬಿಸಿ‍ಇ ನಡುವೆ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ) ಇದು ಷಷ್ಠಿ-ಕಲ್ಪ ಎಂಬ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳ ಆರನೇ ಚಂದ್ರನ ದಿನದಂದು ವಿವರಿಸಲಾದ ಷಷ್ಠಿ-ಕಲ್ಪ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ, ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಪುತ್ರರು, ದನಕರುಗಳು, ಒಡವೆಗಳು, ಕಾಳುಗಳು ಮತ್ತು ಇಷ್ಟಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಯಿತು.^[೧೩] ಇಂದು, ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಹಿಂದೂ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್‌ನ ಪ್ರತಿ ಹನ್ನೆರಡು ಚಂದ್ರನ ತಿಂಗಳುಗಳ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^{[೩][೧೩]} ಹಾಗೆಯೇ ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಜನನ ನಡೆದ ಮಲಗಿರುವ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.. ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಚಂದನ್, ಅರಣ್ಯ, ಕರ್ದಮ, ಲುಂಥನ, ಚಪೇತಿ, ದುರ್ಗಾ, ನಾಡಿ, ಮುಲಕ, ಅನ್ನ, ಸೀತಾಳ, ಗೋರೂಪಿಣಿ ಅಥವಾ ಅಶೋಕ ದೇವತೆಗಳಾಗಿ ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಚಾಂದ್ರಮಾನದಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೩]

ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಹೆರಿಗೆ ಮತ್ತು ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮದುವೆಯ ವಿಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೧೩] ಮಲಗಿರುವ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಹೆರಿಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗರ್ಭಿಣಿ ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿದಾಗ, ದೇವಿಯ ಹಸುವಿನ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜೀವಂತ ಮಗುವಿನ ಜನನವನ್ನು ಷಷ್ಠಿಯ ಆಶೀರ್ವಾದವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಸತ್ತ ಶಿಶುವಿನ ಜನನ ಅಥವಾ ಮಗುವಿನ ಆರಂಭಿಕ ಮರಣವು ಅವಳ ಕೋಪದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೫] ಹೆರಿಗೆಯ ಮೊದಲು, ನಿರೀಕ್ಷಿತ ತಾಯಿಯ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ಮಗು ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯನ್ನು ತಲುಪುವವರೆಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಗು ಅನಾರೋಗ್ಯದಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿರುವಾಗ ಅವಳನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೧೭]

ಆಲದ ಮರವನ್ನು ಷಷ್ಠಿಗೆ ಪವಿತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಮರವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಈ ದೇವತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.

ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ,^[೧೮] ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರದ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಮತ್ತು ಅರಣ್ಯ-ಷಷ್ಠಿಯಂದು (ಜಮೈ-ಷಷ್ಠಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ), ಹಿಂದೂ ತಿಂಗಳ ಜ್ಯೇಷ್ಠದ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳ ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೧೫] ಅವಳ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಬಹುದು. ಅಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ಮಣ್ಣಿನ ಹೂಜಿ ಎಂದು ಸಂಕೇತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಕೆಗೆ ಷಷ್ಠಿತಾಳ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ನೈಸರ್ಗಿಕ, ತೆರೆದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಆಕೆಯನ್ನು ಹೊರಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಷಷ್ಠಿಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ, ಮಹಿಳೆಯರು ಷಷ್ಠಿತಾಳದ ಮರದ ಕೊಂಬೆಗೆ ಸಣ್ಣ ಚಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ: ಮಗು ಹೊಂದಿದ ತಾಯಿಯು ತನ್ನ ಮಗುವಿಗೆ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯವನ್ನು ಕೇಳಲು ಇದನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಬಂಜೆ ಮಹಿಳೆ ಗರ್ಭಧರಿಸಲು ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೀಗೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ..^[೧೫] ಜಮೈ-ಷಷ್ಠಿಯ ದಿನದಂದು ಮಾಡುವ ವ್ರತವನ್ನು ಗರ್ಭಿಣಿಯರು ಜ್ಯೇಷ್ಠ ಮಾಸದ ಯಾವುದೇ ಸೋಮವಾರ, ಮಂಗಳವಾರ, ಶುಕ್ರವಾರ ಅಥವಾ ಶನಿವಾರದಂದು ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಷಷ್ಠಿ ಮತ್ತು ಅವಳ ಕಪ್ಪು ಬೆಕ್ಕಿನ ಹಿಟ್ಟಿನ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ನೀರಿನ ಹೂಜಿ ಅದರ ಬಳಿ ಆಲದ ಮರದ ಕೊಂಬೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವೀಳ್ಯದೆಲೆ ಮತ್ತು ಅಡಿಕೆ, ಹಣ್ಣುಗಳು, ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಖೀರ್ ಅನ್ನು ಆರು ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಅವಳಿಗೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.^{[೧೦][೧೮]} ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಆಲದ ಮರದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅದು ಅವಳಿಗೆ ಪವಿತ್ರವಾಗಿದೆ.^[೧೭]

ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ, ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರದ ಆರನೇ ದಿನದ ರಾತ್ರಿ, ಷಷ್ಠಿಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಮಲಗಿರುವ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಇಡಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕರವಸ್ತ್ರದಿಂದ ಮುಚ್ಚಿದ ಮಣ್ಣಿನ ಹೂಜಿ ನೀರು, ಹುರಿದ ಅಕ್ಕಿ, ಬೇಯಿಸಿದ ಅನ್ನ., ಬಾಳೆಹಣ್ಣುಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು, ಬಳೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ಬೆಳ್ಳಿಯ ತುಂಡುಗಳು. ಪೆನ್ನು ಮತ್ತು ಕಾಗದವನ್ನು ಸಹ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಷಷ್ಠಿ (ಅಥವಾ, ಕೆಲವು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಚಿತ್ರಗುಪ್ತ ಅಥವಾ ಬ್ರಹ್ಮ ) ಎಲ್ಲರೂ ಮಲಗಿದ ನಂತರ ಮನೆಗೆ ಬರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಮಗುವಿನ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಅಗೋಚರ ಶಾಯಿಯಿಂದ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.^{[೧೫][೧೯]} ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ, ಆರನೇ ದಿನದ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ಛಠಿ ಅಥವಾ ಛಟಿ ("ಆರನೇ") ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಛಟಿ ಮಾತಾ ("ತಾಯಿ ಛಾತಿ") ಎಂಬ ವಿಶೇಷಣದಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಸುವಿನ ಸಗಣಿ ಉಂಡೆಯನ್ನು ಕೆಂಪು ಬಟ್ಟೆ ಅಥವಾ ಕಾಗದವನ್ನು ಧರಿಸಿ ಸಿಂಧೂರದಿಂದ ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ದೇವಿಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ, ಮಲಗಿರುವ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ, ನವಜಾತ ಶಿಶುವಿಗೆ ಎಣ್ಣೆ ಹಚ್ಚಿ ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಉಂಗುರಗಳನ್ನು ತೊಡಿಸಿ ನಂತರ ಹೆಸರಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ; ಈ ಸಮಾರಂಭದ ನಂತರ ಒಂದು ಹಬ್ಬವು ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ ಜನರು ಷಷ್ಠಿಯ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಗರ್ಭಧರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಕ್ಕಾಗಿ ವ್ರತವನ್ನು (ಆಚರಣೆ) ಮಾಡಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಛತಿ ಮಾತಾ ಅಥವಾ ಷಷ್ಠಿ ವ್ರತ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೧೫] ಆರನೇ ದಿನದಂದು ಮಗುವಿಗೆ ಹೆಸರಿಡುವ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಹರಿಯಾಣದಲ್ಲಿ, ಷಷ್ಠಿ (ಛಠಿ ಅಥವಾ ಬೆ-ಮಾತಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ನವಜಾತ ಶಿಶುವಿನ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಒರಿಸ್ಸಾದಲ್ಲಿ, ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ಆರನೇ ದಿನ, ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ೨೧ ನೇ ದಿನ ಮತ್ತು ಮಗುವಿನ ಪ್ರತಿ ನಂತರದ ಜನ್ಮದಿನದಂದು ಅವನು ಅಥವಾ ಅವಳು ಹದಿನಾರನೇ ವಯಸ್ಸನ್ನು ತಲುಪುವವರೆಗೆ ಮಲಗಿರುವ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳು ಸಂಭವಿಸುವ ಎರಡು ಚಂದ್ರನ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಆರನೇ ದಿನ ಪೂಜಿಸಲು ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ; ವ್ರತ ವಿಧಿಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ, ಭಾದ್ರಪದ ಮಾಸದ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಆರಾಧನೆಯು ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ಆರಾನ್ವ-ಷಷ್ಠಿ ಆಚರಣೆಯಂತೆಯೇ ಒರಿಸ್ಸಾದಲ್ಲಿ ಅದೇ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ವಿಧಿಗಳಿಂದ, ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ ಮಹಿಳೆ ಸಂತಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ತಾಯಿಯು ದೇವಿಯ ಕೃಪೆಯಿಂದ ತನ್ನ ಮಗುವಿನ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯ ಮತ್ತು ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.^[೧೫] ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ತಿಂಗಳ ಭದ್ರವ್ ಆರನೇ ದಿನವನ್ನು ಷಷ್ಠಿ ಓಷ ಅಥವಾ ಸತಿ ಓಷ ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನದಂದು ತಾಯಂದಿರು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯ ಮತ್ತು ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕಾಗಿ ಷಷ್ಠಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ೬ ವಿಭಿನ್ನ ಒಡಿಯಾ ಸಾಗ್‌ನಿಂದ ಮಾಡಿದ ಪಾಲಕ್ ಮೇಲೋಗರವನ್ನು ಆರು ಅಕ್ಕಿ ರೊಟ್ಟಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಿ ಕಡುಬು (ಅಕ್ಕಿ ಅಟಕಲಿ) ಜೊತೆಗೆ ದೇವಿಗೆ ನೈವೇದ್ಯವಾಗಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ತಾಯಂದಿರು ಆರು ವಿವಿಧ ಸಸ್ಯಗಳ ಸಸಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಅದನ್ನು ಷಷ್ಠಿ ಪೂಜೆಯ ನಂತರ ಆರು ಬಾರಿ ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹೊಡೆಯಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪದ್ಧತಿಯು ಮಗುವಿನ ದೇಹವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ರೋಗ ಮುಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಚೈತ್ರ ಮಾಸದ ಆರನೇ ಚಂದ್ರನ ದಿನವಾದ ಅಶೋಕ ಷಷ್ಠಿಯಂದು ಮಹಿಳೆಯರು ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅಶೋಕ ಮರದ ಆರು ಹೂವಿನ ಮೊಗ್ಗುಗಳ ನೀರನ್ನು ಕುಡಿಯುತ್ತಾರೆ. ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಉಪವಾಸದ ಮೂಲಕ ಪೌಷಾ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಖಾಸ ಷಷ್ಠಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ.^[೧೮]

ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ( ಕಾರ್ತಿಕದ ಚಂದ್ರನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ, ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಚೈತ್ರ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ) ಅವಳ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯ (ಸೂರ್ಯ ದೇವರು) ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಛಾತ್ ಅನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು

1. Stutley, Margaret. "Ṣaṣṭhī". The Illustrated Dictionary of Hindu Iconography. p. 127.
2. Wilkins, W. J. (1900). Hindu Mythology, Vedic and Puranic. Sacred Texts Archive. p. 477. ISBN 1-4021-9308-4.
3. Bhattacharji p. 66
4. Srinivasan, Doris Meth (1997). "Ṣaṣṭhī". Many heads, arms, and eyes: origin, meaning, and form of multiplicity in Indian art. Brill. pp. 333–5. ISBN 90-04-10758-4.
5. Wilkins pp. 6–8
6. Yajnavalkya Smriti: Book 2: The Prayaschita Adhyaya. The Sacred books of the Hindus. Translated by Naraharayya, Samarao Narasimha. Cosmos Publications. 2008. ISBN 978-81-307-0545-3.
7. Singh, Nagendra Kumar (2002). Encyclopaedia of Hinduism. New Delhi: Anmol Publications PVT. LTD. ISBN 9788174881687 https://books.google.com/books?id=dBKBWnPSpYAC. {{cite encyclopedia}}: Missing or empty |title= (help)
8. Clothey, Fred W. (1978). The many faces of Murukan: the history and meaning of a South Indian god. The Hague: Mouton Publishers. p. 135. ISBN 90-279-7632-5.
9. The Stillborn Prince: Bhattacharji pp. 66–9
10. For Jamai-Shasthi Vrata, see Jamaisathi Brata: McDaniel pp. 46–9
11. The Cat's Revenge: Bhattacharji pp. 69–71
12. "Shashthi". Encyclopædia Britannica Online. 2010. Retrieved 3 December 2010."Shashthi". Encyclopædia Britannica Online. 2010. Retrieved 3 December 2010.
13. White, David Gordon (2003). Kiss of the Yogini: "Tantric Sex" in Its South Asian Contexts. pp. 40–3. ISBN 0-226-89483-5.White, David Gordon (2003). Kiss of the Yogini: "Tantric Sex" in Its South Asian Contexts. pp. 40–3. ISBN 0-226-89483-5.
14. McDaniel pp. 55–7
15. Singh, Nagendra Kr., ed. (2000). "A Folk deity in Purana Literature". Encyclopaedia of Hinduism. Vol. 31–45. Anmol Publications. pp. 861–72. ISBN 81-7488-168-9.Singh, Nagendra Kr., ed. (2000). "A Folk deity in Purana Literature". Encyclopaedia of Hinduism. Vol. 31–45. Anmol Publications. pp. 861–72. ISBN 81-7488-168-9.
16. Mani, Vettam (1975). Puranic Encyclopaedia: A Comprehensive Dictionary With Special Reference to the Epic and Puranic Literature. Delhi: Motilal Banarsidass. p. 700. ISBN 0-8426-0822-2.Mani, Vettam (1975). Puranic Encyclopaedia: A Comprehensive Dictionary With Special Reference to the Epic and Puranic Literature. Delhi: Motilal Banarsidass. p. 700. ISBN 0-8426-0822-2.
17. Wilkins (1900) pp. 68–9
18. Underhill, M. M. (March 1921). The Hindu religious year. Oxford University Press. pp. 103–5. ISBN 81-206-0523-3.Underhill, M. M. (March 1921). The Hindu religious year. Oxford University Press. pp. 103–5. ISBN 81-206-0523-3.
19. Wilkins(1900) p. 10

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

• McDaniel, June (2003). Making virtuous daughters and wives: an introduction to women's Brata rituals in Bengali folk religion. SUNY Press. ISBN 0-7914-5565-3.
• Bhattacharji, Sukumari (1998). Legends of Devi. Orient Longman. ISBN 81-250-1438-1.
• Wilkins, W. J. (1900). Modern Hinduism : an account of the religion and life of Hindus in Northern India (2 ed.). Thacjer, Spink & Co. ISBN 0-524-09142-0.

ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: <ref> tags exist for a group named "n", but no corresponding <references group="n"/> tag was found