ಸತ್ಯಂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸರ್ವಿಸಸ್ ಹಗರಣವು ೨೦೧೦ ರವರೆಗೆ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ವಂಚನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತ ಮೂಲದ ಹೊರಗುತ್ತಿಗೆ ಕಂಪನಿ ಸತ್ಯಂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸರ್ವಿಸಸ್‌ನ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಮತ್ತು ನಿರ್ದೇಶಕರು ಸುಳ್ಳು ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಷೇರು ಬೆಲೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಕದ್ದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ೨೦೦೮ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಆಸ್ತಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕುಸಿದಾಗ ಈ ವಂಚನೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ ಕಂಪನಿಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನಕಲಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಬೈರರಾಜು ರಾಮಲಿಂಗರಾಜು ತಪ್ಪೊಪ್ಪಿಕೊಂಡಾಗ ಹಗರಣ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದಿತ್ತು..[೧]
ಬಹಳ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ, ಸತ್ಯಂ ಕಂಪನಿಯ ಲೆಕ್ಕಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವ ಲಾಭಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿ ಇರುವ ನಗದವನ್ನು ತೋರಿಸಿತು. ಇದು ಷೇರು ಬೆಲೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ನಂತರ ರಾಜು ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರು ಷೇರುಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದರು. ಖಾತೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಜನರಿಗೆ $೩m ಸಂಬಳ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿತ್ತು. ಇದು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಹೋಯಿತು. ಸುಳ್ಳು ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ನಲ್ಲಿ ಅಗ್ಗದ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಸಾಲವನ್ನು ರಾಜು ಕಳವು ಮಾಡಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಲೆಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಹೈದರಾಬಾದಿನ ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಣ ಪೋಲಾಗಿದೆ. ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಆಸ್ತಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕುಸಿತಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಹಣವು ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು. ವಿಸಿಲ್-ಬ್ಲೋವರ್ಸ್ ಕೇಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಆಸ್ತಿ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸತ್ಯಂ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ರಾಜು ಮಾಡಿದ ವಿಫಲ ಪ್ರಯತ್ನವು ಹಗರಣವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು.[೨]
೭ ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು, ಸತ್ಯಂನ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಬೈರರಾಜು ರಾಮಲಿಂಗರಾಜು ಅವರು ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಅವರು ೭,೦೦೦ ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಹಲವಾರು ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ದುರ್ಬಳಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು.
ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ, ಸಿಬಿಐ ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ವರ್ಷದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಭಾಗಶಃ ಚಾರ್ಜ್ ಶೀಟ್‌ಗಳನ್ನು (೭ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೯, ೨೪ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೯ ಮತ್ತು ೭ ಜನವರಿ ೨೦೧೦) ಸಲ್ಲಿಸಿತು..[೧]
ಸತ್ಯಂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸರ್ವಿಸಸ್‌ನ ಖಾತೆ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿನ ಹಗರಣದ ವರದಿಯು ಹೊರಬಂದಾಗ ಪ್ರೈಸ್‌ವಾಟರ್‌ಹೌಸ್‌ಕೂಪರ್ಸ್ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸತ್ಯಂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸರ್ವಿಸಸ್‌ನ ಸ್ವತಂತ್ರ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದವು. ಸತ್ಯಂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸರ್ವಿಸಸ್‌ನ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಮತ್ತು ಆಡಿಟಿಂಗ್ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸದಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಪಿಬ್ಲೂ‌ಸಿ(PwC) ಯ ಭಾರತೀಯ ಅಂಗವು ಯುಎಸ್ ಎಸ್‌ಇಸಿ(SEC)(US ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮತ್ತು ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಕಮಿಷನ್) ನಿಂದ $೬ ಮಿಲಿಯನ್ ದಂಡವನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು.[೩] ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, SEBI (ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಅಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) ಪ್ರೈಸ್ ವಾಟರ್‌ಹೌಸ್ ಅನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆ ಮಾಡದಂತೆ ೨ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿತು. SEBI ಸಂಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ೨ ಪಾಲುದಾರರಿಂದ ೧೩ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಕ್ರಮ ಲಾಭಗಳನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಆದೇಶಿಸಿದೆ. ಪಿಬ್ಲೂ‌ಸಿ ತಡೆಯಾಜ್ಞೆ ಪಡೆಯುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.[೪]
೧೦ ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು, ಕಂಪನಿ ಕಾನೂನು ಮಂಡಳಿಯು ಸತ್ಯಂನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸದಂತೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲು ಮತ್ತು ೧೦ ನಾಮಮಾತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ನೇಮಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು.
೧೦ ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು, ಅಪರಾಧ ತನಿಖಾ ಇಲಾಖೆ (ಸಿಐಡಿ) ತಂಡವು ಸತ್ಯಂನ ಆಗಿನ ಸಿಎಫ್‌ಒ(CFO) ಆಗಿದ್ದ ವಡ್ಲಮಣಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಅವರನ್ನು ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ಕರೆದೊಯ್ದಿತು. ನಂತರ ಅವರನನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಬಂಧನದಲ್ಲಿರಿಸಲಾಯಿತು.[೫]
೧೧ ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು, ಸರ್ಕಾರವು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬ್ಯಾಂಕರ್ ದೀಪಕ್ ಪರೇಖ್, ಮಾಜಿ NASSCOM (National Association of Software and Service Companies) ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಕಿರಣ್ ಕಾರ್ಣಿಕ್ ಮತ್ತು ಮಾಜಿ SEBI ಸದಸ್ಯ ಸಿ ಅಚ್ಯುತನ್ ಅವರನ್ನು ಸತ್ಯಂ ಮಂಡಳಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿತು.[೬]
ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಸತ್ಯಂ ಹಗರಣವನ್ನು ಭಾರತದ ಸ್ವಂತ ಎನ್ರಾನ್ ಹಗರಣ ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ.[೭]
ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಎ. ಎಸ್. ಮೂರ್ತಿ ಅವರನ್ನು ಸತ್ಯಂನ ಹೊಸ ಸಿ‌ಇಒ ಆಗಿ ೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೦೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿತು. ಟಾಟಾ ಕೆಮಿಕಲ್ಸ್‌ನ ಹೋಮಿ ಖುಸ್ರೋಖಾನ್ ಮತ್ತು ಚಾರ್ಟರ್ಡ್ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್ ಟಿ. ಎನ್. ಮನೋಹರನ್ ಅವರನ್ನು ವಿಶೇಷ ಸಲಹೆಗಾರರನ್ನು ಸಹ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು.[೮][೯][೧೦]
೪ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಂದು, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ರಾಮಲಿಂಗರಾಜು ಮತ್ತು ಹಗರಣದ ಇತರ ಇಬ್ಬರು ಆರೋಪಿಗಳಿಗೆ ಜಾಮೀನು ನೀಡಿತು.
೧೩ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೯ ರಂದು, ಔಪಚಾರಿಕ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹರಾಜು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ, ಸತ್ಯಂನಲ್ಲಿನ ೩೧% ಪಾಲನ್ನು ಮಹೀಂದ್ರಾ & ಮಹೀಂದ್ರಾ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಕಂಪನಿ ಟೆಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ತನ್ನ ವೈವಿಧ್ಯೀಕರಣದ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿತು. ಜುಲೈ ೨೦೦೯ ರಿಂದ, ಸತ್ಯಂ ತನ್ನ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಹೊಸ ಮಹೀಂದ್ರಾ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ "ಮಹೀಂದ್ರ ಸತ್ಯಂ" ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿತು. ತೆರಿಗೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದಾಗಿ ವಿಳಂಬವಾದ ನಂತರ[೧೧][೧೨] ಟೆಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಎರಡು ಕಂಪನಿಗಳ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿದ ನಂತರ ೨೧ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಮಹೀಂದ್ರಾ ಸತ್ಯಂ ಜೊತೆ ತನ್ನ ವಿಲೀನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು.[೧೩][೧೪] ಕಂಪನಿಗಳು ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೩ ರಂದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡವು.[೧೫][೧೬]
{{cite news}}: |last= has generic name (help)