ಹಿಂದೋಲ್ ಕಲ್ಯಾಣ್ ಥಾಟ್‌ನ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯ ರಾಗವಾಗಿದೆ .
ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗಾಯಕ ಪಂಡಿತ್ ಜಸ್ರಾಜ್ ಪ್ರಕಾರ, ಹಿಂದೋಲ್ ವಸಂತ ಋತುವಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಾಚೀನ ರಾಗವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ದಿನದ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧]
ಇದು ಕಲ್ಯಾಣ್ ಥಾಟ್‌ನ ರಾಗವಾಗಿದೆ. ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತದೆ. ಇದು ವಸಂತ ಋತುವಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಾಚೀನ ರಾಗವಾಗಿದೆ .
ಆರೋಹಣವು ಐದು ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಸ ಗ ಮ# ಧಾ ನಿ ಧಾ ಸಾ. [೨]
ಅವರೋಹಣವು ಐದು ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಸ ನಿ ಧಾ ಮ# ಗ ಸಾ. [೨]
ರಿ ಮತ್ತು ಪ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಮ (ಇನ್ನು ಮುಂದೆ Ma# ನಿಂದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಮಾತ್ರ ತೀವ್ರ ವಾಗಿದೆ. ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಸ್ವರಗಳೂ ಶುದ್ಧ .
ಸ ಗ ಮ# ಧಾ ನಿ ಧಾ ಮ# ಗ ಸಾ.
ವಾದಿ ಸ್ವರವು ಧಾ, ಮತ್ತು ಸಂವಾದಿ ಗ.
ಔಡವ್ – ಔಡವ್ [೩]
ರಾಗವನ್ನು ದಿನದ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವೀಣೆ, ಸಿತಾರ್, ಶಹನಾಯಿ, ಕೊಳಲು ಮುಂತಾದ ವಾದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಬೇಕು ಅಥವಾ ನುಡಿಸಬೇಕು.
ರಾಗವು ತನ್ನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಮಧ್ಯಮವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಆ ಸ್ವರವನ್ನು ಸುತ್ತುತ್ತಾ, ಧಾ ಅಥವಾ ಗದ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೋಲ್‌ನಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಚಲನೆಯೆಂದರೆ ಗಮಕ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮ# ಮತ್ತು ಧಾ ಬಳಸುವ ಭಾರೀ ಮತ್ತು ಬಲದ ಆಂದೋಲನಗಳು. ಇದರ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಪದಗುಚ್ಛವು ಉಯ್ಯಾಲೆಯ ಅನುಕರಣೆಯಾಗಿದೆಯಾದುದರಿಂದ ಹಿಂದೋಲ್ (ಹಿಂಡೋಲಾ ಎಂದರೆ ಸ್ವಿಂಗ್) ಎಂದು ಹೆಸರು. ಅವರೋಹಣದಲ್ಲಿನ ನಿ ತುಂಬಾ ದುರ್ಬಲವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ, ಇದನ್ನು ಓರೆಯಾಗಿ ಅಥವಾ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಪ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಖಯಾಲ್ಸ್ ಅಥವಾ ಢಮಾರ್‌ಗಳಂತಹ ಬಹುತೇಕ ಶುದ್ಧ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಈ ರಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ.