ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ
ಹುಬ್ಳಿ | |
|---|---|
| ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ | |
 ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಾಕಾರವಾಗಿ ಮೇಲಿನಿಂದ ಕೆಳಕ್ಕೆ: ಚಂದ್ರಮೌಳೇಶ್ವರ ಮಂದಿರ, ಕೆ‌ಎಸ್‌ಸಿಎ ಮೈದಾನ, ಹು.ಧಾ- ಬಸ್ಸು, ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ವೃತ್ತ, ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಕೇಂದ್ರ, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಪಟ್ಟಣ | |
| Nickname(s): ಚೋಟಾ ಬಾಂಬೆ, ಮಿನಿ ಮುಂಬಯಿ, Hubli–Dharwad[೧] | |
| Coordinates: 15°21′0.78″N 75°08′15.45″E / 15.3502167°N 75.1376250°E | |
| ದೇಶ |  India |
| ರಾಜ್ಯ | ಕರ್ನಾಟಕ |
| District | ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲೆ |
| Government | |
| • ಮೇಯರ್ | ವೀಣಾ ಬರದ್ವಾಡ್ |
| Area | |
| • Total | ೨೧೩.೪೨ km೨ (೮೨.೪೦ sq mi) |
| Hubli-Dharwad MC | |
| Elevation | ೬೭೧ m (೨,೨೦೧ ft) |
| Population (೨೦೧೧)[೨] | |
| • Total | ೯೪೩೭೮೮ |
| • Rank | ಭಾರತ: ೪೯ ಕರ್ನಾಟಕ: ೨ (Along with Dharwad) |
| • Density | ೪,೪೦೦/km೨ (೧೧,೦೦೦/sq mi) |
| Hubli-Dharwad MC | |
| Demographics | |
| • Literacy | 86.79% |
| • Sex ratio (females per 1,000 males) | 989 |
| Time zone | UTC+05:30 (IST) |
| Pincode(s) | 580001 - 580064 (incl. Dharwad west end) [೩] |
| Area code | +91-0836 |
| Vehicle registration | KA 25 (Navanagar RTO) KA 63 (Gabbur RTO) |
| Official language | Kannada |
| Website | http://www.hdmc.mrc.gov.in |
ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ (ಹುಬ್ಳಿ) ಕರ್ನಾಟಕದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ನಗರ.ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ನಗರವು ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು - ಪುಣೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ- 4 ರಲ್ಲಿ, ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು 410 ಕಿ.ಮೀ ಹಾಗೂ ಪುಣೆಯಿಂದ ಸುಮಾರು 430 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. 2011ರ ಭಾರತದ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ ಅವಳಿ ನಗರಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 943,788.ಅದರಲ್ಲಿ 474,518 ಪುರುಷರು ಮತ್ತು 469,270 ಮಹಿಳೆಯರಿದ್ದಾರೆ. ಧಾರವಾಡದಿಂದ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಗೆ ಹೋಗುವ ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಉಣಕಲ್ ಕೆರೆ ಇದೆ, ಇದು ಒಂದು ಪ್ರವಾಸಿಗರ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಕೆರೆಯ ಕೆಳಗೆ 100 ಬಾವಿಗಳು ಇವೆ ಎಂದು ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ಮತ್ತು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ರೈಲ್ವೇ ನಿಲ್ದಾಣವು ವಿಶ್ವದ ಅತೀ ಉದ್ದನೆಯ ಪ್ಲಾಟ್ಫಾರ್ಮ್.
ಇತಿಹಾಸ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಶ್ರೀ ಸಿದ್ಧಾರೂಢ ಮಠ  |
|---|
ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್ ಗುರುಕುಲ್ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ  |
|---|
ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ  |
|---|
 ನೃಪತುಂಗ ಬೆಟ್ಟದಿಂದ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ನಗರದ ನೋಟ |
|---|
ದೇವಸ್ಥಾನ  |
|---|
ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ, (ಕನ್ನಡ: ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ) ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ನಗರ. ಹೆಸರು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಅಕ್ಷರಶಃ ಕನ್ನಡ "ಹೂಬಿಡುವ ಬಳ್ಳಿ" ಎಂದರ್ಥ. ಒಟ್ಟಾಗಿ "ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ" ಎಂದು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಧಾರವಾಡ ಅವಳಿ ನಗರಗಳು,, ಬೆಂಗಳೂರು ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ನಗರಕೂಡಾ ಆಗಿದೆ. ಧಾರವಾಡ ಸುಮಾರು 20 ಕಿ ಧಾರವಾಡ ಆಗ್ನೇಯ ಇದೆ ಆಡಳಿತ ಪ್ರಧಾನ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ನಗರವು ಆದರೆ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಸೆಂಟರ್ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ವ್ಯಾಪಾರ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಹತ್ತಿ ಮತ್ತು ನೆಲಗಡಲೆ ರೀತಿಯ ಬೆಳೆಗಳು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೇರಳವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಿ, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಎರಡೂ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಾಪಾರ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ರೈಲ್ವೆ ವಲಯ ಮತ್ತು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ರೈಲ್ವೆ ವಿಭಾಗ ಪ್ರಧಾನ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕೂಡ ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ ಪ್ರಮುಖ.
ಜನಸಂಖ್ಯೆ
- ಅದರ ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ೧೦ ,೪೯ ,೫೬೩ . ೨೦೦೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಜನಗಣತಿ ೨೦೧೧ ಪ್ರಕಾರ ಅವಳಿ ನಗರಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ, ೭೮೬ .೦೦೦. ಪುರಸಭೆ ನಡುವಿನ ೨೧ .೨ % ರಷ್ಟು ೧೯೧ ಕಿಮೀ ² ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ ಬೆಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ಪುಣೆ ನಡುವಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ 4 ರಂದು, ಬೆಂಗಳೂರು 425 ಕಿ ವಾಯುವ್ಯ ಇದೆ.
- ಸಿಟಿ ಚುನಾಯಿತ ಪರಿಷತ್ ಹೊಂದಿರುವ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ ಪುರಸಭೆ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡ, ಮರಾಠಿ, ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ, ಕೊಂಕಣಿ ಸಹ ಇಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಜನಗಣತಿ ೨೦೧೧ ಪ್ರಕಾರ ಅವಳಿ ನಗರಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ, ೭೮೬.೦೦೦ ಇದೆ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ೫೨೭ .೧೦೮ ರಿಂದ ೬೪೮ .೨೯೮ ಗೆ, ೧೯೮೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೧ ನಡುವೆ ೨೨ ,೯೯ % ರಷ್ಟು ಮತ್ತು ೧೯೯೧ ಮತ್ತು ೨೦೦೧.
ಹವಾಮಾನ
ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ ಉಷ್ಣವಲಯದ ತೇವ ಮತ್ತು ಒಣ ಹವೆ ಹೊಂದಿದೆ. ಬೇಸಿಗೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಜೂನ್ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಫೆಬ್ರವರಿ ಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಶುಷ್ಕ, ಶಾಶ್ವತವಾದ ಇವೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಅಧಿಕ ಬಿಸಿಲು ಇರುತ್ತದೆ. ಅವರು ಮಧ್ಯಮ ಉಷ್ಣತೆ ಮತ್ತು ಮಳೆಯ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ, ಮಾನ್ಸೂನ್ ಅನುಸರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ತಾಪಮಾನವು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಮಳೆ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಕೊನೆಯ ಹಿಂದಿನ ಫೆಬ್ರವರಿ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಸೌಮ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಸೂಕ್ತ ಕಾಲ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಸರಾಸರಿ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಎತ್ತರ ೬೨೬,೯೮ ಮೀಟರ್. ಸರಾಸರಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆ ೮೩೮ ಮಿಮೀ.
ಇತಿಹಾಸ
- 'ಎಳೆಯ ಪುರವಾದ ಹಳ್ಳಿ' ಅಥವಾ 'ಪುರ್ಬಲ್ಲಿ ' ಎಂದು ಸಹ ರಾಯರ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ, ಒಂದು ಭವಾನಿ ಶಂಕರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಜೈನ ಬಸ್ತಿ ಅಲ್ಲಿ ಹಳೆಯ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಆಗಿತ್ತು. ವಿಜಯನಗರ ರಾಯ್ಸ್ ಕೆಳಗೆ, ರಾಯರ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಹತ್ತಿ ವ್ಯಾಪಾರ, ಸ್ಫಟಿಕೀಯ ಉಪ್ಪು ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣದ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಇದು ಅಡಿಲ್ಲಶಹಿಸ್ ಬಂದಿತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಖಾನೆ ತೆರೆದರು.
- ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರು ೧೬೭೩ ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಖಾನೆ ನುಗ್ಗಿ ಮೊಘಲರ ವಶಪಡಿಸಿದ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಮಜಿದ್ಪುರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಿ ಬಸಪ್ಪ ಶೆಟ್ಟಿ ಎಂಬ ಹೊಸ ವಿಸ್ತರಣೆ ದುರ್ಗದಬೈಲ್ ಸುತ್ತ ಹೊಸ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ (ಕೋಟೆ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ) ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಸವನುರ್ ನವಾಬ್ ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮೂರುಸಾವಿರ ಮಠ, ಮತ್ತು ಮಠ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅದು ಬಸವೇಶ್ವರ ತಂದೆಯ ಅವಧಿಯ ಒಂದು ಶರಣ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ೧೭೫೫-೫೬ ರಲ್ಲಿ ಸವನುರ್ ನವಾಬ್ ರಿಂದ ಮರಾಠರು ಗೆಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ನಂತರ ಹೈದರ್ ಅಲಿ ವಶಪಡಿಸಿದ.
- ಆದರೆ ೧೭೯೦ ರಲ್ಲಿ ಮರಾಠರ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ, ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಸಾಂಗ್ಲಿ ಪಟವರ್ಧನ್ ಮೂಲಕ ಪೇಶ್ವೆ ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಟೌನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಫಧಕೆ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿತು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ೧೮೧೭ ಹಳೆಯ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ೪೭ ಇತರ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಹೊಸ ಪಟ್ಟಣದ ೧೮೨೦ ರಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಧನದ ಬದಲಾಗಿ ಸಾಂಗ್ಲಿ ಪಟವರ್ಧನ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಶ್ರೀಮಂತ ಕೈಮಗ್ಗ ನೇಯ್ಗೆ ಸೆಂಟರ್ ಮತ್ತು ಜವಳಿ ಘಟಕ ಹೊಂದಿದೆ.
- ರೈಲ್ವೆ ವರ್ಕ್ಷಾಪ್ ೧೮೮೦ ರಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಯಿತು, ಇದು ರೆಕನಬ್ಲೆ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸೆಂಟರ್ ಮಾಡಿದರು. ಹಳೆಯ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಭವಾನಿಶಂಕರ್ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಉಣಕಲ್ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಚಂದ್ರಮುಲೇಶ್ವರ / ಚತುರ್ಲಿಂಗ ದೇವಸ್ಥಾನ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಬಾರಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಕುಂದ್ಗೊಲ್ , ೧೫ ಕಿ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ದಕ್ಷಿಣ, ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಾಲದ ದೊಡ್ಡ ಶಂಭು ಲಿಂಗ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ & ವ್ಯವಹಾರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ
- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮೂಲತಃ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ತಾರಿಹಲ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಗೋಕುಲ್ ರೋಡ್ ಇರುವ ಈಗಾಗಲೇ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಹೆಚ್ಚು ೧೦೦೦ ಮೈತ್ರಿ ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಜೊತೆ, ಬೆಂಗಳೂರು ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕೇಂದ್ರ. ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್, ಸ್ಟೀಲ್ ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳು, ಆಹಾರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು, ರಬ್ಬರ್ ಮತ್ತು ಚರ್ಮದ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕರಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಇವೆ.
- ವಿವಿಧ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು, ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಮನೆ ಒಟ್ಟಾರೆ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕಾಗಿ "ಕಾಮರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್ ಕರ್ನಾಟಕ ಚೇಂಬರ್" ರಚಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಂಭಾವ್ಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಸಾಧಿಸಿದ ಗತಿ ಗಳಿಸಿದ ಬಂದಿದೆ ಪ್ರೀಮಿಯರ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್, ಒಂದು ತಂದೆಯ . ಮತ್ತು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ ಫಾರ್ ಕೈಗಾರೀಕರಣ ಒಂದು ಕೀಯನ್ನು ಅಂಶವು ಹಲವಾರು ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಸರಕು ಮತ್ತು ಸರಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಹಾಗೂ ಉತ್ತೇಜಿಸಿದೆ ಉತ್ಪಾದನೆ ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು.
- ರೈತರ ಹೋರಾಟ ಮುಕ್ತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ನಿಯಮಗಳು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಇದು. ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸಮಿತಿ, ಅಡಿಪಾಯ . ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಡೀಸೆಲ್ ತಂದೆಯ ಯಾ ರಚನೆ ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯಿಂದ ನಗರದಲ್ಲಿ ಷೆಡ್ . ಈ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ವರ್ಧಕ, ಇದು ಡಿಪ್ಲೊಮಾ ಹಾಗೂ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲವೆಂದು ಅವಕಾಶಗಳ ಬಹಳಷ್ಟು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು.
- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಸಾಫ್ಟ್ವೇರ್ ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್ ನಗರದ ಹೃದಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಐಟಿ ಇಲಾಖೆ ಮತ್ತು ಕೆಒನಿಕ್ಸ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪಾರ್ಕ್ .ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ STPI-ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಸಾಫ್ಟ್ವೇರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಪಾರ್ಕ್ಸ್ (ಸಂಸ್ಥೆ ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅದರ ಮಾರಾಟ ಮಾದರಿ ಸಂಸ್ಥೆ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸು ತ್ತದೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ಬಡ್ತಿ ಇದೆ ಐಟಿ ಆಫ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ) ಮೇ ೨೦೦೧ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯಾರಂಭ ಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು ಐಟಿ / ಐಟಿಇಎಸ್ ಉದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಮಾಹಿತಿ ಸಂವಹನ, ಕೈಗಾರಿಕೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಕಾವು ಕೊಡುವಿಕೆಯು ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ, ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್ ೪ ನೇ ಮಹಡಿ ಇದೆ .
ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ ಪುರಸಭ
- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ ಮುನಿಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ (ಹ್ ಡ್ಹಿ ಮ್ ಸೀ) ೨೦ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರ ಬೇರ್ಪಟ್ಟ ಎರಡು ನಗರಗಳು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾಯಿತು. ನಿಗಮ ಆವರಿಸಿರುವ ಕ್ಷೇತ್ರವು ೧೮೧,೬೬ ಕಿ ² ಆಗಿದೆ. ೪೫ ಆದಾಯ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಹಬ್ಬಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ನಗರದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ೭ ಲಕ್ಷ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಸುಮಾರು ೧೨ ಲಕ್ಷ ಆಗಿದೆ.
- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ: ೧೮೫೦ ಭಾರತದ ಆಕ್ಟ್ ಸರ್ಕಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೫, ೧೮೫೫ ರಂದು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಧಾರವಾಡ: ಧಾರವಾಡ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಪ್ರಥಮ ಜನವರಿ ೧, ೧೮೫೬ ರಂದು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಮೊದಲ ಅಲ್ಲದ ಅಧಿಕೃತ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸುರೇಶ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ೧೯೦೭ ರಲ್ಲಿ ರೊದ್ದ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಎಸ್.ವಿ. ಮೆನಶಿನ್ಕೈ, ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ನಾಮಕರಣಗೊಂಡಿತು. ಆದರೆ ಮೊದಲ ಚುನಾಯಿತ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಎಂಬ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ೧೯೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡ ಶ್ರೀ ಯ್ಯೆ.ಸ್. ಕರದಿಗುದರಿ ಅದರು.
- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಹಾಗೂ ವಾಣಿಜ್ಯ ಹಾಗೆಯೇ ಧಾರವಾಡ ಕಲಿಕೆಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಕೈಗಾರಿಕೆ ಕೇಂದ್ರ, ಎಂದು. ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಇದು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಎರಡು ನಗರಗಳ ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಈ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಭೌಗೋಳಿಕ ಸ್ಥಾನಗಳು ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ಅವಳಿ-ನಗರದ ನಿಗಮದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು ರಾಜಧಾನಿ ನಂತರ, ಈ ರಾಜ್ಯ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ನಗರ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್.
ವಾಣಿಜ್ಯ
ನಗರದ ಮಲೆನಾಡು ಮತ್ತು ಡೆಕ್ಕನ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯ ನಡುವೆ ವಿಭಜಿತ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಮಲೆನಾಡು ಇದರ ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಅರಣ್ಯ ಆಧಾರಿತ ಉದ್ಯಮಗಳು ಹೆಸರಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂರು ಕಡೆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹತ್ತಿ, ಶೇಂಗಾ, ಎಣ್ಣೆಬೀಜಗಳು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಅದಿರು ಮತ್ತು ಗ್ರಾನೈಟ್ ಕಲ್ಲುಗಳು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಹತ್ತಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ನಡುವೆ ಒಂದು.
ಸಾರಿಗೆ
- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ರಸ್ತೆ, ರೈಲು ಮತ್ತು ವಾಯು ಸಂಪರ್ಕ ಸಾಧಿಸಿದೆ. ಉತ್ತರ ವೆಸ್ಟ್ ಕರ್ನಾಟಕ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಕಾರ್ಪೋರೇಷನ್) ಗೋಕುಲ್ ರಸ್ತೆ, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಆಫೀಸ್ ರಾಜ್ಯ ರನ್ ನಿಗಮವಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರ ವೆಸ್ಟ್ ಕರ್ನಾಟಕ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಕಾರ್ಪೋರೇಷನ್ ಮತ್ತು ಬೆಂದ್ರೆ ನಗರ ಸಾರಿಗೆ(ಖಾಸಗಿ ಬಸ್-ಮಾಲೀಕರ ಒಕ್ಕೂಟವು) ಎಂದು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಧಾರವಾಡ ನಡುವಿನ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಗರಗಳ ನಡುವೆ ಸಾರಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯಕರ [ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರ ಬೇಕಾಗಿದೆ] ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಧಾರವಾಡ ದೈನಂದಿನ ನಡುವೆ ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಒದಗಿಸಲು ಪೈಪೋಟಿ ಇದೆ.
- ಅವಳಿ-ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಬಸ್ ಸೇವೆಗಳು ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ನೆರೆಯ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಇತರೆ ಜನಪ್ರಿಯ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಭಾಗ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು, ಮಂಗಳೂರು, ಪುಣೆ, ಮುಂಬಯಿ, ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಡುವೆ ರಾತ್ರಿ ಪ್ರಯಾಣ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಲು ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ ನಿರ್ವಾಹಕರು. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು ದೈನಂದಿನ ನಡುವೆ ಸಂಚರಿಸುತ್ತವೆ.
- ಹಲವಾರು ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್ ಹಾಗೂ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ರೈಲುಗಳು. ಪ್ರಮುಖ ರೈಲ್ವೆ ಜಂಕ್ಷನ್ ಎಂದು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಚೆನೈ, ಹೌರಾ ಮತ್ತು ತಿರುವನಂತಪುರಮ್ ಗೆ ಗದಗ್ , ಬಾಗಲಕೋಟೆ, ಬಿಜಾಪುರ, ಸೋಲಾಪುರ್, ಬಳ್ಳಾರಿ, ಬೆಳಗಾವಿ, ಬೆಂಗಳೂರು, ಮುಂಬಯಿ, ಪುಣೆ, ದೆಹಲಿ, ಹೈದರಾಬಾದ್, ಅಹಮದಾಬಾದ್, ವಿಜಯವಾಡ, ಮೈಸೂರು, ತಿರುಪತಿ ಮತ್ತು ಸಾಪ್ತಾಹಿಕ ಸೇವೆಗಳು ಪ್ರತಿದಿನ ರೈಲುಗಳು ಹೊಂದಿದೆ. ಕಿಂಗ್ಫಿಶರ್ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್ ಬೆಂಗಳೂರು, ಹೈದರಾಬಾದ್ ಮತ್ತು ಮುಂಬಯಿ ಪ್ರತಿದಿನ ವಿಮಾನಗಳು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ
ಚಂದ್ರಮೌಳೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ, ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ
- ಚಂದ್ರಮೌಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ: ಅತ್ಯಾಕರ್ಷಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ದೇವರನ್ನು ಚಂದ್ರಮೌಳೇಶ್ವರ (ಶಿವ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು) ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಚಾಲುಕ್ಯ ಬಾರಿ ಒಂದು ದೇವಸ್ಥಾನ, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಕಾಣಬಹುದು.
- ಭವಾನಿಶಂಕರ್ ದೇವಾಲಯ: ಶ್ರೀ ನಾರಾಯಣ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಈ ಚಾಲುಕ್ಯ ದೇವಸ್ಥಾನ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಹತ್ತು ಅವತಾರಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುವರೆಯಲ್ಪಟ್ಟು ಆಗಿದೆ.
- ಅಸರ್ : ಇದು ನ್ಯಾಯದ ಹಾಲ್ ಸೇವೆ ಸುಮಾರು ೧೬೪೬ ರಲ್ಲಿ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಶಾ ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಕಟ್ಟಡ ಬಹುಶಃ ಪ್ರವಾದಿ ತಂದೆಯ ಗಡ್ಡ ರಿಂದ ಗೃಹ ಎರಡು ಪವಿತ್ರ ಕೂದಲಿನ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಈದ್ದ್ ಮಿಲಾದ್ ಅನ್ ನಬಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಸುನ್ನಿ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ
- ನೃಪತುಂಗ ಬೆಟ್ಟ :ಈ ರಸ್ತೆ ಈ ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಕಟ್ಟಲಾಯಿತು ನಂತರ ೧೯೭೪ ರಿಂದ ನಗರದ ಪಿಕ್ನಿಕ್ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಇದು ನವೀಕರಿಸಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮನರಂಜನಾ ಉದ್ಯಾನ ಒಳಗೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಜನರು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ವಾಕಿಂಗ್ ಗೆ ಬೆಟ್ಟದ ಬಳಸಿ.
- ಸೈಯದ್ ಫತೇಹ್ ಷಾ ವಾಲಿ: ಮಹಾನ್ ಸೂಫಿ ಸಂಗೀತ ಆಫ್ ಶ್ರೈನ್, ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಧಾರವಾಡ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಎರಡೂ ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳ. ಶ್ರೀ ಪಿ ಅಬ್ದುಲ್ ಗಣಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ನಾಗರಿಕ ಗುತ್ತಿಗೆದಾರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ಸೈಯದ್ ಫತೇಹ್ ಷಾ ವಾಲಿ ದರ್ಗಾ ಮತ್ತು ಮಸೀದಿಯ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಿಸಲು ೧೯೭೫ ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಣಾ ಸಮಿತಿ ರಚಿಸಿದರು. ಅವರು ನಿರ್ಮಾಣ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಾಡಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಆದಾಯ ಮೂಲ ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಅವರು ದರ್ಗಾ ಪ್ರಮೇಯಗಳಲ್ಲಿ ಹುಡುಗಿಯರಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಪ್ರೌಢಶಾಲಾ ತೆರೆಯಿತು.
- ಶ್ರೀ ಸಿದ್ಧಾರೋಧ ಮಠ:ಇದು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆ ಎಂದು ಸಂತ ಸಿದ್ಧಾರೋಧ ಮೂಲಕ ಬೋಧಿಸುವ ಅದ್ವೈತ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಸಿದ್ಧಾರೋಧ ಮ್ಯಾಥ್ ಹಳೆಯ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ. ಇದು ನಗರದ ಹೊರವಲಯದಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಸಂತ ಸಿದ್ಧಾರೋಧ ಆಫ್ ಭಕ್ತರು ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮಹಾ ಶಿವರಾತ್ರಿ ರಂದು ನಡೆದ ವಾರ್ಷಿಕ ಕಾರು ಹಬ್ಬದ ಮಠ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಒಂದುಗೂಡುತ್ತಾರೆ.
- ಉಣಕಲ್ ಲೇಕ್: ಒಂದು ಭವ್ಯವಾದ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಒಂದು ಸಚಿತ್ರ ನೀರಿನ ಸ್ಪಾಟ್, ನಿಖರವಾದ ಪಿಕ್ನಿಕ್ ಸರೋವರದ ದೂರ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ರಿಂದ ೩ ಕಿಮೀ ಹಸಿರು ತೋಟದ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮನರಂಜನಾ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು, ಬೋಟಿಂಗ್ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿ ಹೊಂದಿದೆ.
- ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಗ್ಲಾಸ್ ಹೌಸ್ ಗಾರ್ಡನ್:ಈ ನಗರದ ಪುರಸಭೆ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮನರಂಜನಾ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಒಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಾರ್ಡನ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ಬೆಂಗಳೂರು ಲಾಲ್ಬಾಗ್ ಇದೇ ರೀತಿಯ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೋಲುವ ದೊಡ್ಡ ಗಾಜಿನ ಕಟ್ಟಡದ ಮನೆ.
ಬನಶಂಕರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಅಮರಗೋಳ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಧಾರವಾಡ ನಡುವೆ, ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಪುನಃಸ್ಥಾಪನೆ ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ನುಗ್ಗಿಕೇರಿ ದೂರ ಧಾರವಾಡ ೫ ಕಿಮೀ ಸಮೀಪವಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪ್ರಸ್ತುತ ನಾನು ಬಳಿಯಿರುವ ಒಂದು ಸರೋವರವು ಹನುಮಾನ್ ಒಂದು ದೇವಸ್ಥಾನ
- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಇತಿಹಾಸವು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಕಾಲದಷ್ಟು ಹಿಂದಿನದೆಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಈಗ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ ೮೦೦ ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜನವಸತಿ ಇದ್ದದ್ದು ಇಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿರುವ ಎರಡು ಶಾಸನಗಳಿಂದ ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ದೊರೆಗಳಾದ ಮೂರನೆಯ ಇಂದ್ರ (ಕ್ರಿ.ಶ ೯೧೫ - ೯೨೮) ಮತ್ತು ಆಮೋಘವರ್ಷ ಕರ್ಕ(ಕ್ರಿ.ಶ ೯೭೩)ರ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಭವಾನಿಶಂಕರ ಆಲಯವು ಚಾಲುಕ್ಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಆಲಯದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿರುವ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಚಾಲುಕ್ಯ ದೊರೆ ಎರಡನೇ ಸೋಮೇಶ್ವರನ(ಕ್ರಿ.ಶ.೧೦೬೮ - ೧೦೭೮) ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪುರಾತನ ಜಿನಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅನಂತನಾಥ ತೀರ್ಥಂಕರ, ಬ್ರಹ್ಮದೇವ, ಪದ್ಮಾವತಿಯರ ಮೂರ್ತಿಗಳಿವೆ.
- ಇಲ್ಲಿನ "ಪ್ಯಾಟಿ ಬಾವಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬಾವಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಪುರಾತನ ಚಾಲುಕ್ಯ ಆಲಯವೊಂದರ ಅವಶೇಷಗಳಿವೆ. ಈ ಅವಶೇಷಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿರುವ ಉಲ್ಲೇಖದಿಂದ ಈ ಆಲಯವು ಚಾಲುಕ್ಯ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ಕಾಲದ್ದೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಚಾಲುಕ್ಯರ ನಂತರ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜವಂಶದ ಎರಡನೇ ವೀರಬಲ್ಲಾಳನು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಜಯಿಸಿದಾಗ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯು ಆತನ ಅಧೀನಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು. ನಂತರ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಜ್ಯದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆಯಿತು. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಿಂದ ಆರು ಕಿ.ಮೀ ದೂರದ ಸಿರಗುಪ್ಪಿಯೆಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಶಾಸನವೊಂದು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಜ್ಯದ ಹೆಸರಾಂತ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ.
- ಈಗಲೂ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯನ್ನು "ರಾಯರ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ" ಎಂದು ಜನರು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದೊಂದಿಗೆ ವಾಣಿಜ್ಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಪೊರ್ಚುಗೀಸ್ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರು ತಮ್ಮ ಕ್ರಿ.ಶ ೧೫೪೭ ರಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯನ್ನು "ಒಬೇಲಿ" ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪತನಾನಂತರ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯು ಬಿಜಾಪುರದ ಆದಿಲ್ ಷಾಹಿ ದೊರೆಗಳ ವಶಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ಹದಿನೇಳನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ವಹಿವಾಟು ಇನ್ನೂ ಬೆಳೆದು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಬಹಳಷ್ಟು ಶ್ರೀಮಂತ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಿಂದ ತುಂಬಿತ್ತು. ಇದರಿಂದ ಆಕರ್ಷಿತರಾದ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಇಲ್ಲೊಂದು ಜವಳಿ ಕಾರ್ಖಾನೆಯನ್ನು ತೆರೆದರು.
- ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಸಮೃದ್ಧಿ ಎಷ್ಟಿತ್ತೆಂದರೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಿಂದ ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರು ಕ್ರಿ.ಶ ೧೬೭೧ ದಲ್ಲಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಮೇಲೆ ದಂಡೆತ್ತಿ ಬಂದು ಊರನ್ನು ಕೊಳ್ಳೆಹೊಡೆದನು. ಕ್ರಿ.ಶ ೧೬೭೫ ರಲ್ಲಿ ದಿಲ್ಲಿ ಸುಲ್ತಾನ್ ಔರಂಗಜೇಬನು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯನ್ನು ತನ್ನ ವಶಕ್ಕೆ ತಂದು ಕೊಂಡನು. ನಂತರದ ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯು ಸವಣೂರಿನ ನವಾಬರ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿತ್ತು. ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೨೭ ರಲ್ಲಿ ಸವಣೂರು ನವಾಬರ ವಂಶಸ್ಥನಾದ ಅಬ್ದುಲ್ ಮಜೀದ್ ಖಾನ್ ಹಳೇ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಜನವಸತಿ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು. ಆತನ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಈಗಲೂ ಆ ಭಾಗವನ್ನು "ಮಜೀದ್ ಪುರ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಮಾಧವ ರಾವ್ ಪೇಶ್ವೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯು ಮರಾಠರ ವಶಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು.
- ಕ್ರಿ.ಶ ೧೮೧೮ ರಲ್ಲಿ ಆಗಿಹೋದ ಮೂರನೆಯ ಬ್ರಿಟಿಷ್-ಮರಾಠಾ ಯುದ್ಧ ದಲ್ಲಿ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಜನೆರಲ್ ಮನ್ರೋ ಎಂಬುವನ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲೇ ಕ್ಯಾಂಪ್ ಹಾಕಿದ್ದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನೂರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೈನಿಕರು ಕಾಲರಾ ವ್ಯಾಧಿಯಿಂದ ಸತ್ತರು. ಆ ಸೈನಿಕರ ಸಮಾಧಿಗಳನ್ನು ಈಗಲೂ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಅಹೋಬಲಪುರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಮೂರನೆಯ ಬ್ರಿಟಿಷ್-ಮರಾಠಾ ಯುಧ್ಧದಲ್ಲಿ ಮರಾಠರು ಸೋತ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಶಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಮುಂಬಯಿ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯ ಭಾಗವಾಯಿತು. ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರವೂ ಮುಂಬಯಿ ರಾಜ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ೧೯೫೭ ರ ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣದ ಫಲವಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಯಿತು.
ಕೃಷಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ ನಗರಗಳು, ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ನಂತರ ಎರಡನೇಯ ದೊಡ್ಡ ನಗರವಾಗಿದೆ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ (ಬ್ಯಾಡಗಿ), ಹತ್ತಿ ಮತ್ತು ಶೇಂಗಾ ಬೆಳೆಗಳು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಿಗೆ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ದೊಡ್ಡ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಾಗಿದೆ. ಅಮರಗೋಳದ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಶ್ರೀ ಬಸವೇಶ್ವರ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೆ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಪ್ರಾಂಗಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ರೈಲ್ವೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ನೈರುತ್ಯ ರೈಲ್ವೆ ವಲಯದ ಮುಖ್ಯ ಕಚೇರಿಯಿದೆ ಹಾಗೂ ಒಂದು ಶತಮಾನಕ್ಕೂ ಹಳೆಯದಾದ ರೈಲ್ವೆ ಕಾರ್ಯಾಗಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಮೇರಿಕದ ಜನರಲ್ ಮೋಟರ್ಸ್ ಕಂಪನಿಯಿಂದ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವ ರೈಲ್ವೆ ಇಂಜಿನ್ನುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ದುರಸ್ತಿಯ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಕಾರ್ಯಾಗಾರವನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ.[೧]
ಕೈಗಾರಿಕೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯು ಮುಖ್ಯವಾದ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಕಿರ್ಲೋಸ್ಕರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಕಂಪನಿ, ಬಿಡಿಕೆ, ಕೆ ಎಮ್ ಎಫ್ ಮತ್ತು ಎನ್ ಜಿ ಈ ಎಫ್ ಇವುಗಳು ಇಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದಿಮೆಗಳಾಗಿವೆ. ತಾರಿಹಾಳ, ಗೋಕುಲ ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು ರಾಯಾಪುರದಲ್ಲಿರುವ ಉದ್ದಿಮೆ ವಸಾಹತಿನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೧೦೦೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಣ್ಣ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ ಉದ್ದಿಮೆಗಳಿವೆ.
- ಜೂನ್ ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಐಟಿ ಮೇಳದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಭಾರತದ ಕೆಲವು ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳಾದ ಟಿ. ಸಿ. ಎಸ್., ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನು ಅನೇಕರು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಂಪನಿಯ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.
ಧಾರ್ಮಿಕ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಮಠಗಳಿದ್ದು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರುಸಾವಿರ ಮಠ, ಸಿದ್ಧಾರೂಢ ಮಠ ಕರ್ನಾಟಕದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿವೆ. ಹೊಸ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಕಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಸ್ವಾಮಿಗಳ ಮಠ, ಜಗದ್ಗುರು ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಮಠ, ಹಳೇ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣೇಂದ್ರ ಸ್ವಾಮಿಗಳ ಮಠ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಸತ್ಯಭೋಧ ಸ್ವಾಮಿಗಳ ಮಠಗಳು ಅನೇಕ ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿವೆ.
- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಒಂದು ಶತಮಾನದಿಂದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಣೇಶೋತ್ಸವವನ್ನು ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಆಚರಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಗಣೇಶನ ವಿವಿಧ ಭಂಗಿಯ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಂಡಳಿಗಳು ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಪಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಗಣೇಶನ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಸುತ್ತಲಿನ ಊರುಗಳಿಂದ ಅನೇಕ ಜನರು ಬರುತ್ತಾರೆ.
ಶೈಕ್ಷಣಿಕ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ನಗರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಹೆಸರಾಂತ ವಿದ್ಯಾಲಯ ಹಾಗೂ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಿವೆ. ನಗರದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಭಿಯಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು, ಒಂದು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಆಯುರ್ವೇದ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಿವೆ. ಬಿ.ವಿ.ಭೂಮರಡ್ಡಿ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಅಭಿಯಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿರುವ ಹಳೆಯ ಅಭಿಯಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇದನ್ನು ೧೯೪೭ರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಬಸಪ್ಪ ವೀರಪ್ಪ ಭೂಮರಡ್ಡಿಯವರ ದಾನದ ಸಹಾಯದಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.
- ಈ ವಿದ್ಯಾಲಯವು, ಶ್ರೀಮತಿ ಸುಧಾ ಮೂರ್ತಿ ಸೇರಿದಂತೆ, ಅನೇಕ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಅಭಿಯಂತರರನ್ನು ತಯಾರು ಮಾಡಿ ದೇಶಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿದೆ. ಶ್ರೀ ಜಗದ್ಗುರು ಗಂಗಾಧರ ವಾಣಿಜ್ಯ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯವು ಕೂಡ ೧೯೪೭ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದ್ದು, ವಾಣಿಜ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯುವವರಿಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.
- ಕರ್ನಾಟಕ ಸರಕಾರದ ಕರ್ನಾಟಕ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ ಸಂಸ್ಥೆ ೪೦ ವರ್ಷಕ್ಕೂ ಹಳೆಯದಾದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿದ್ಯಾಲಯವಾಗಿದ್ದು, ಅನೇಕ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ವೈದ್ಯರು ಇಲ್ಲಿಂದ ವಿದ್ಯೆ ಪಡೆದು ರೋಗಿಗಳ ಶೂಶ್ರುಷೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಅಂತಾರಾಷ್ಟೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹೆಸರು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಹಳೇ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ನ್ಯೂ ಇಂಗ್ಲೀಷ ಶಾಲೆಯು ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಶತಮಾನೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸಿಕೊಂಡಿತು.
ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿದ್ದು ನಗರದ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಹಾಗೂ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ ಇವರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ Archived 2013-10-31 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. ಸಹ ಅನೇಕ ನಿರುದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ವಿವಿಧ ಕೌಶಲ್ಯ ತರಬೇತಿ ನೀಡಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿದೆ.
ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಶಾಂತಾ ಹುಬ್ಳೀಕರ್ - ೧೯೩೦-೪೦ರ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದ ನಟಿ ಮತ್ತು ಗಾಯಕಿ; ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಬಳಿಯ ಅದರಗುಂಚಿಯಲ್ಲಿ.
- ಗಂಗೂಬಾಯಿ ಹಾನಗಲ್, ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗಾಯಕಿ ಮತ್ತು ಪದ್ಮ ವಿಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು
- ಭೀಮಸೇನ ಜೋಷಿ, ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯ ಅತಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗಾಯಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಹಾಗೂ ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು
- ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಜೋಶಿ, ಕೇಂದ್ರ ಸಂಸದೀಯ ಸಚಿವ
- ಸಿದ್ದಪ್ಪ ಕಂಬಳಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ಎಕಿಕರ್ಣ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ ರಾಜಕಾರಣಿ
- ಸುಧಾ ಮೂರ್ತಿ, ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ, ಭಾರತೀಯ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ ಹಾಗೂ ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆ
- ನಂದನ್ ನಿಲೇಕಣಿ, ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಿ, ರಾಜಕಾರಣಿ
ಖಾದ್ಯ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಧಾರವಾಡ ಪೇಡ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡಗಳಲ್ಲಿ ಧಾರವಾಡ ಪೇಡವು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಸಿಹಿ ತಿಂಡಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಸಿಹಿಯು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಸಿಹಿಯು ಉತ್ತಮ ದರ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಠಾಕೂರರ ಪೇಡ ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.
ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ-ಧಾರವಾಡ ಮಹಾನಗರಪಾಲಿಕೆ Archived 2009-05-06 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
- ಎಸ್ಟಿಪಿಐ-ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ Archived 2014-07-15 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
- [೨] Archived 2012-02-16 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ "New names invoke a hoary past". The Times of India (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 19 October 2014. Retrieved 29 March 2021.
- ↑ ೨.೦ ೨.೧ "District Census Handbook, Dharwad" (PDF). Census of India 2011, Karnataka. 2014. pp. 34–35. Retrieved 1 September 2023.
- ↑ "Pincode of Hubli, Karnataka". dharwadhubli.com. Retrieved 22 March 2021.