Hatîb Dîcle

Hatîb Dicle
Image dans Infobox.
Endamê Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê
Jidayikbûn
Navê rastî
Mehmet Hatip DicleLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevwelatî
Perwerde
Pîşe
Partiyên siyasî

Biguhêre - Kodê biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBinêre belgekirina şablonê

Mehmet Hatîb Dîcle (jdb. 1ê kanûna paşîn 1954an, Amed, Bakurê Kurdistanê) siyasetmedarekî kurd e ku yek ji damezrîner û endamên Partiya Aştî û Demokrasiyê bû.

Jînenîgarî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Dîcle di sala 1979an de li Unîversîteya teknîkî a Stenbolê xwendina xwe ya endezyariyê qedand. Di salên 1970î de beşdarî xebatên siyasî dibe. Piştre bûye endamê Partiya Kedê ya Gel.

Ji bo hilbijartinên parlementoya 1991an Partiya Kedê ya Gel bi Partiya Sosyaldemokrat Halkçi ya Erdal İnönü re ket nava tifaqa hilbijartinê. Hatîb Dîcle, Leyla Zana, Orhan Dogan, Ahmet Türk, Sırrı Sakık, Mahmut Alinak û Selim Sadak di nav de, karîn derbasî parlementeya Tirkiyeyê bibin. Dema Dîcle di 6ê mijdara 1991an de di sondxwarina parlamenteran de got ku ew tenê ji ber ferzkirina makeqanûnê sond dixwin.[1] Di civînê de bertekên tund hatin kirin. Dema ku Leyla Zana hevokeke kurdî li sonda xwe zêde kir, gelek alozî derketin.[1] Paşê herduyan neçar man ku sonda xwe ya yekem paşve bixin û careke din û li gorî armanca xwe sond bixwe. Di sala 1993an de Partiya Kedê ya Gel hate qedexekirin.[1] Ji ber qedexeya nêzîk, partiyeke şûngir bêr ve bi navê Partiya Demokrasiyê hatibû damezrandin. Di 12ê Kanûna 1993an de Dîcle ji bo serokatiya partiyê ya Partiya Demokrasiyê hat hilbijartin.[2]

Di 2ê adara 1994an de parlamenteya parêzbendiya siyasî ya Dîcle û parlamenterên din ên kurd ji holê rakirin.[3] Piştre hatin girtin. Di 8ê kanûna pêşîn a 1994an de dadgeha dewleta tirk 4 parlementerên berê Hatîb Dîcle, Leyla Zana, Orhan Dogan û Selim Sadak bi hinceta endamtiya Partiya Karkerên Kurdistanê 15 sal cezayê girtîgehê biriye.[1] Partiya Demokrasiyê di 16ê nîsana 1994an de hatiye girtin.[3]

Di 9ê hezîrana 2004an de çar mehkûm piştî dadgehkirin û zextên Yekîtiya Ewropayê hatin berdan. Lê dîsa jî li Dîcle re xebatên siyasî hatin qedexekirin.[1] Wî alîkarî da damezrandina Partiya Civaka Demokratîk û piştgirî da berendamên serbixwe di mîtîngên hilbijartinê de ji bo hilbijartinên parlementeya 2007an da.[1] Dema ku li dijî Partiya Civaka Demokratîk proseya qedexekirina partiyê hat destpêkirin, Hatîb di 2ê gulana 2008an de bi endamên din ên PCD re Partiya Aştî û Demokrasiyê ava kir.[1]

Di dema pêla girtinê ya li dijî endamên Koma Civakên Kurdistanê de, Dîcle weke endama Partiya Aştî û Demokrasiyê di kanûna 2009an de hat girtin.[1] Di hilbijartinên parlementeyê hezîrana 2011an de Dîcle wek namzeta serbixwe ya bajarê Amedê ji girtîgehê derket û ji aliyê PADê ve hat destekkirin. Bi qasî 88 hezar dengan di hilbijartinê de bi ser ket.[4] Çend roj piştî hilbijartinê, Lijneya Bilind a Hilbijartinê ji ber ku ji nîsana 2010an ve bi navê "sûcê propagandayê" 18 meh cezayê girtîgehê lê hat birîn, lijneya Bilind a Hilbijartinê erka wî betal kir.[1] Namzeta partiya îktîdara Partiya Dad û Geşedanê ya Amedê Oya Eronat (bê serketina hilbijartan) ket şûna Dîcle.[5] Bi vê yekê hejmara kursiyên AKPê yên li parlamentoya Tirkiyeyê bi yek kursî zêde bû.[6]

Piştî ku Dîcle di hezîrana 2014an de ji girtîgehê derket, di meha îlonê de bi Selma Irmak re weke serokên rêxistina sîwana siyasî ya Kongresa demokratîk a tevger hat hilbijartin.[7]

Hatîp di 28ê adara 2017an de ji aliyê 2emîn Dadgeha Cezayên Giran a Amedê ve ji ber endamtiya Koma Civakên Kurdistanê ya qedexekirî (bê îhtîmal) 9 sal cezayê girtîgehê lê hatiye birîn.[1]

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ a b c d e f g h i j Akça, İsmet; Alp Özden, Barış (edîtor). "Who's who in politics in Turkey" (PDF). Heinrich Böll Stiftung. rr. 119–120. Ji orîjînalê (PDF) di 15 çiriya paşîn 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 12 kanûna pêşîn 2019.
  2. ^ Watts, Nicole F. (2010). Activists in Office: Kurdish Politics and Protest in Turkey (bi îngilîzî). University of Washington Press. ISBN 978-0-295-99050-7.
  3. ^ a b Gunes, Cengiz (11 kanûna paşîn 2013). The Kurdish National Movement in Turkey: From Protest to Resistance (bi îngilîzî). Routledge. rr. 163–164. ISBN 9781136587986.
  4. ^ "77,669 votes cast for Dicle". Hürriyet Daily News. 28 hezîran 2011. Roja gihiştinê 16 çiriya pêşîn 2011.
  5. ^ "Tragic story emerges as AKP candidate to replace banned BDP nominee". Hürriyet Daily News. 22 hezîran 2011. Roja gihiştinê 16 çiriya pêşîn 2011.
  6. ^ "English – DEMOKRATİK TOPLUM KONGRESİ" (bi tirkî). Ji orîjînalê di 27 nîsan 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 6 sibat 2019.
  7. ^ "Turkey's internal situation shaky after DTP's closure". European Forum (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 25 gulan 2022.

Bîbliografî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Girêdanên derve

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Li Wikimedia Commons medyayên di warê Hatîb Dîcle de hene.