Qesra Îshaq Paşa

Qesra Îshaq Paşa
  • Seray Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
39°31′14″Bk 44°07′44″Rh / 39.520595°Bk 44.128926°Rh / 39.520595; 44.128926
DewletTirkiye Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Li beşa îdarî
Dema avabûnê
  • 1784 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge

Qesra Îshaq Paşa an jî Serayê Îshaq Paşa, yek ji koşkên navdar ên Bakurê Kurdistanê ye û li axa Bazîdê ye.

Qesrê ji aliyê Îshaq Paşa ve di sala 1784ê de hatiye avakirin. Gorî dîroka fermî ya tirkan di nava 99 salan de avakirina wê hatiye bidawîkirin. Mîmariya koşkê elementên kurdî, romayî, farisî û selcûqî dihewîne. Sûrên wê bi nexşên giranbiha hatine nexşandin. Di avakirinê de koşk du qatî bûye lê qata jorîn êdî nemaye. Koşk gelek caran ji aliyê dewlet û mîrîtiyên kurdan ve hatiye restorekirin. Di wêjeya kurdî gelek caran bûye kaneke navdar. Ehmedê Xanî jî li heman koşkê jiyaye û perwerde daye. Niha goristana Xanî li wir e. Mûsa Anter gelek caran koşk wekî "Tirba yan goristana Ehmedê Xanî" bi nav dikir.[1] Dîsa Mizgefta Bazîdê jî li cem wê ye. Di dagirkirina rûsan a salên 1828 – 1829'an de, deriyê koşkê yê xwerû zêrîn bû, hatiye birin û niha li mûzexaneya Moskoyê tê parastin. Li koşkê hemam, mizgeft, goristan, kulîn, hewliya xwarinê, salona pêşwaziyan, harem û sîstema germkirina hilmê (wekî kalorîferên îro) heye.[2][3]

Dîrok

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Avakirina qesrê di 1685 de dest pê kir û bi dehan salan berdewam kir. Xebat di sala 1784 heya 1785an de qediya. Qesr di sala 1840an de ji ber erdhejek xera bû û ji bo demekê hate terikandin, lê di nav 20 salên pêş de qismî hate restore kirin. Di şerê rûs û tirkî de (1877-1878) dîsa zirar dîtiye. Avahî paşê ji hêla rûsan ve û di dema Şerê Cîhanî yê Yekem de dema ku bi guleyan zirar dîtibû hate bikar anîn.[2]

Paşê, qesr wekî navenda îdarî ya herêmê, û paşê jî wekî kelehek leşkerî hate bikar anîn heta sala 1937an. Piştî ku kevirê ji avahiyê hate girtin ji bo avakirina xaniyên nû, zirarek zêde çêbû.[4]

Di sala 2000an de, qesr di Lîsteya Serpêhatî ya Mîrateya Cîhanî ya UNESCO de hate zêdekirin. Di kurteya UNESCO de wiha tê gotin:[5]

Qesra li ser Rêya Îpekê li nêzî sînorê Îranê... Ew qet ne di kevneşopiya Osmaniyan de ye, lê ji kevneşopiya mîmariya Anatolya, îranî û Bakurê Mezopotamyayê têkeliyek e. Modela kevneşopî ya ku di avakirina Qesrên Qraliyetê yên li paytextên wekî Bursa, Edîrne û Stenbolê de tê bikaranîn, di sêwirana Qesra Îshaq Paşa de wekî mînak hat girtin. Bandora rojavayî ya di mîmariya osmanî de di serdema post-klasîk de tê dîtin…

Pirsgirêkên avahîsaziyê yên mezin di dema restorasyonek 2004 de hatin dîtin û bi tevahî nehatine tamîr kirin. Di dema restorasyonek paşîn de, banek nû hate zêdekirin, û her weha sitargehek li ser hin beşên serayê, ji dar û cam hatî çêkirin.[6] Bi xwezayî, ev karaktera dîrokî ya qesrê guherî.[7] Restorasyonek din di sala 2011 de dest pê kir.

Serdan bi xercê gengaz e; ziyaretvan dikarin gorên kevirên Ûrartûyan ên ku di sala 1830an de hatine keşfkirin û tê gotin ku ji sedsalan berê ne, dibe ku di navbera sedsala 13an û 9an b.z. de ne, bibînin.[1][8]

Wênedank

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  • Detayên çêkirinê
    Detayên çêkirinê
  • Qesra Îshaq Paşa, Bakûre Kurdistan.
    Qesra Îshaq Paşa, Bakûre Kurdistan.
  • Nêrînekî navbendî
    Nêrînekî navbendî
  • Li qubeya mizgefta Serayê digere
    Li qubeya mizgefta Serayê digere
  • Qesra Îshaq Paşa, Bayezîd,
    Qesra Îshaq Paşa, Bayezîd,
  • Dîmen ji hewşê
    Dîmen ji hewşê
  • Ji navî ve
    Ji navî ve
  • Ketina kompleksê
    Ketina kompleksê

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ a b Erdin, Nurgun; Tirak, Kamile (1 îlon 2009) [2009]. "Identification of Wooden Objects in Ishak Pasha Palace". Istanbul Universitesi Orman Fakultesi Dergisi: 124–137.
  2. ^ a b Sinclair, T. A. (31 kanûna pêşîn 1989). Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey, Volume I (bi îngilîzî). Pindar Press. r. 387. ISBN 978-1-904597-72-8.
  3. ^ Verity Campbell - Turkey - 2007 - 724 pages, page 586, ISBN 1-74104-556-8
  4. ^ "Ishak Pasha Palace | Turkish Archaeological News". turkisharchaeonews.net.
  5. ^ "Ishak Pasha Palace". UNESCO World Heritage Centre (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 22 tîrmeh 2020.
  6. ^ "Ishak Pasha Palace - Dogubeyazit, Turkey" – bi riya www.youtube.com.
  7. ^ Agency, Anadolu (3 tebax 2018). "Ishak Pasha Palace in eastern Turkey sees 'significant' hike in visitor numbers". Daily Sabah (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 22 tîrmeh 2020.
  8. ^ "Ishak Pasha Palace | Turkish Archaeological News". turkisharchaeonews.net. Roja gihiştinê 22 tîrmeh 2020.

Girêdanên derve

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Commons Li Wikimedia Commons medyayên di warê Qesra Îshaq Paşa de hene.