Kanker margh-horn | |
---|---|
Klassans bewoniethek | |
Gwlaskor: | |
Isgwlaskor: | |
(anrenkys): | |
Ughfylum: | |
Fylum: | Arthropoda
|
Isfylum: | |
Klass: | Merostomata
|
Urdh: | Xiphosura
|
Teylu: | Limulidae
|
Kinda: | Limulus Leach, 1819
|
An kanker margh-horn [po kanker myghtern yn eneval a vyw war woles an keynvor. Nyns yw kanker vytholl, mes kelmys yw dhe'n ethgarrogyon. Chif bewvaow an kanker margh-horn yw ranndiryow arvorel ha heylynnow avonow.
Limulus polyphemus yw an eghen moyha aswonys a'n peder eghen.
War y grogen, an kanker margh-horn a'n jeves peswar lagas byghan. Yma dew lagas gomplek war duyow an grogen ha dew lagas sempel a-rag. Yma dewdhek garr dhe'n kanker margh-horn: pymp kopel a arrow kerdhes ha sett a evellyow. Nyns yw an lost hir kentrek usys avel arv po rag defens. Yn le henna usys yw rag lewya po treylya an korf mars yw treylyes a-wartha dhe woles.
Kankres margh-horn an Iwerydh, Limulus polyphemus, yw kevys a-hys arvor est Amerika north ha Meksiko. Enkleudhys yn-dann leys po tewes, i a dheber kregyn bolgh, krestenogyon ha preves. Diskudhys yw aga kregyn golghys war an treth. Nebes anedha yw pur veur, drefen an kanker margh-horn dhe allos tevi bys dhe hirder a 0.7m ha les a 0.3m. Kankres margh-horn a dhur mutyans rag drehedhes an myns na.
Kyn hwrello aga gwandrans ystynna yntra gorenys Yucatán dhe ogledh Mayn, mes i yw moyha kemmyn yntra Virjynni ha Jersi Nowydh. Yma poblans dhe bub heyl a-hys an arvor, pubonan nebes dyffrans herwydh myns, liw ha liw lagas. An re benow a dhedhow a-dro dhe 100,000 oy.
Gelwys yw an teyr eghen aral kankres margh-horn ynwedh. Peryllys yw kanker margh-horn Nihon (Tachypleus tridentatus) drefen bos y vewva kellys. Diw eghen aral a drig war arvor est Eynda, Tachypleus gigas (kanker margh-horn Eynda) ha Carcinoscorpius rotundicauda (kanker margh-horn an mangrov). Pub eghen yw haval yn aga furv ha semlant.
Peryllys yw kankres margh-horn gans gorkonsumyans yn Asi.
Kevreyth immun an kanker margjh-horn yw pur effeythus. Tre vorek an kanker yw kerghynnedh pur dha rag bakteria. Goos an kankres a gomprehend ensaym a wra kawsya mola uskis pan vo bakteria klevesys ena. Usys yw an gorthyp ma gans kowethyansow medhegel ha ferylel rag diskudha bakteria yn askorasow, kyns gwertha an askorasow.
Kelmys yw an kankres margh-horn dhe Eurypterida (skorpyones an mor). Menhesennow an dhew a omdhiskwedhas kettermyn y'n Amser Ordowek A-varr, nans yw 450 milvil bledhen. Ny wrug shap aga horfow chanjya meur a-dhia henna, kyn fo menhesennow pur skant.
Drefen bos kankres margh-horn a-vri avel "menhesennow byw", re beu meur a hwithrans yn esplegyans ha genynnek an kinda.