Astronomesch Moosseenheeten

Astronomesch Moosseenheeten gi gebraucht, fir de spezifesche Fuerderunge vun der Astronomie gerecht ze ginn. Den Ausdrock soll net mat der "Astronomescher Eenheet" verwiesselt ginn, déi eng vun deene Moosseenheeten duerstellt.

Am Verglach zu den eis vertrauten (terrestreschen) Moosseenheete sinn d'Gréisstenuerdnungen an der Astronomie heefeg spréchwiertlech "astronomesch", an déi mënschlech Betruechtung fänkt un, ze versoen: D'Distanz vun eiser Sonn zu hirem nooste Stärennoper (Proxima Centauri) ass z. B. ronn 40 Billioune Kilometer, eis Sonn weit zirka 1,9891·10³⁰ kg. Et kann een déi Wäerter zwar mat anere vergläichen, awer dobäi kënnt d'Gefill op, datt een déi Gréisstenuerdnung net verstoe kann.

Dofir ginn, fir eng einfach Vergläichsméiglechkeet ze kréien, an der Astronomie dacks Verbindungen zu bekannte Gréisste gebraucht.

Fir Distanze gëtt dacks de Begrëff Liichtjoer gebraucht. Dat ass d'Streck, déi d'Liicht an engem Joer zeréckleet, eng Tatsaach, déi e Laien dacks irritéiert, well d'Bezeechnung "Joer" op eng Zäitdauer schléisse léisst.
D'Mass vu Stären, Planéiten oder aneren astronomeschen Objete gëtt dacks a Multiple vun der Mass vun anereren Objeten uginn, z. B. an Eenheete vun der Sonnen- oder der Äerdmass.
D'Angab vun engem Wénkel- a rotatiounsgebonnene Koordinatesystemer an Zäiteenheeten, déi dem intuitiven Zougang zu der Rotatiounsdauer entgéintkommen, sou wéi den Dag vun der Äerd, also 24 Stonnen amplaz vun 360 Grad, z. B. Stärenzäit {{{1}}}.

Mass

Objet	Mass a kg	Verhältnes zu der
Objet	Mass a kg	Äerdmass	Sonnemass
Äerdmound	7,3480•10²²	1,230•10⁻²	3,694•10⁻⁸
Äerd	5,9736•10²⁴		3,003•10⁻⁶
Jupiter	1,8986•10²⁷	3,178•10²	9,545•10⁻⁴
Sonn	1,9891·10³⁰	3,330·10⁵

Radius

Objet	Radius a km	Verhältnes zum
Objet	Radius a km	Äerdradius	Sonneradius
Äerdmound	001738	000,27	0,0025	0¼ ‰
Äerd	006378		~0,01	01 %
Jupiter	071490	~011	~0,1	10 %
Sonn	659700	~100

Dacks gëtt amplaz vu Radius (r) och den Duerchmiesser (d) gebraucht (d = 2•r).

Distanz

Dës Astronomesch Eenheete sinn am Internationalen Eenheetesystem net zougelooss. Trotzdeem gëlle s'an der Astronomie als onverzichtbar a gi weiderhi gebraucht.

Bezuchsgréisst	Wäert	Moosseenheet (Symbol)	weidere Verglach
mëttleren Ofstand Äerd/Sonn	1,496•10¹¹ m	1 AE (Astronomesch Eenheet)	8,3 Liichtminutten
Parallax	3,086•10¹⁶ m	1 pc (Parsec)	206.264,8 AE = 3,2616 Lj
Liichtvitess am Vakuum (siderescht Joer) ⁽¹⁾	299.792.458 m/s	(c oder c₀)	zirka 10⁹ km/h
	zirka 300.000 km	1 Ls (Liichtsekonn)	80 % Distanz Aërd–Äerdmound
	zirka 18 Mio. km	1 Lm (Liichtminutt)	zirka 1/8 AE (Distanz Äerd–Sonn)
	zirka 1079 Mio. km	1 Lh (Liichtstonn)	méi wéi de Bunnradius vum Jupiter
	9,46 Billioune km = 63.240 AE = 0,3066 pc	1 Lj (Liichtjoer)	zirka 1/4 vun der Distanz zum nächste Stär (Proxima Centauri)

(1) D'Vakuum-Liichtvitess bezitt sech op e siderescht Joer. D'Liicht leet dofir am Vakuum an enger (SI-)Sekonn e bëssi manner wéi eng Liichtsekonn zeréck.

Zäit

No enger astronomescher Konventioun gëtt een

Zäitpunkt an der Form 1^h 23^m 45^s
Zäitdauer awer 1 h 23 m 45 s

D'Zäitangab mat ′ an ″ ass net üblech, fir eng Verwiesselung mat dem Stonnemooss z'ënnerdrécken.

Wénkel am Zäitmooss (Stonnemooss)

Stonnemooss⁽¹⁾	Wénkel
24 Stonnn (1 Dag)	360°
1 Stonn	15°
1 Minutt	15' (Bouminutten) = 1/4°
1 Sekonn	15" (Bousekonnen) = 1/240°

D'Duerstellungen 1^h 23^m 45^s an 1ʰ23'45" sinn dobäi gläichbedeitend.

(1) Heibäi ass ze beuechten, wat fir een astronomeschen Dag gebraucht gëtt: Sou gëtt d'Stärenzäit op de Stärendag bezunn, an entspriechend déi aner Zäiteenheeten. D'Angabe bezéie sech op äerdbezunne Koordinaten. Am Allgemenge gëllt:

360° ≙ Rotatiounsdauer vum Koordinatesystem geméiss enger Referenz

Leeschtung

Et gëtt weiderhin d'Konventioun, fir bestëmmt Leeschtungen doduerch z'erklären, datt ee se z. B. mat der Stralungsleeschtung vun der Sonn, enger ganzer Galaxie oder vum ganzen Universum vergläicht.

D'Sonneliichtkraaft ass definéiert als $L_{\odot }=3{,}86\cdot 10^{26}\,\mathrm {W}$

Gréisst	Formelzeechen	Wäert a Watt	Vergläichswäerter	Definitioun/Bezuch	Quell fir Wäert
Sonneliichtkraaft	L_☉	3,86•10²⁶ W	feelt nach	ganz Energie, déi pro Zäiteenheet vun der Sonn ofgestralt gëtt Bezuch ass d'Solarkonstant S_J = 1,367 kW/m², deen iwwer all Wellelängten integréiert Stralungsfloss vun der Sonn (Energie pro Zäit- a Flächeneenheet, Straldicht), deen op der Plaz vun der Äerd gemooss gëtt

Hellegkeet

Déi visuell Hellegkeet (Gréisstenklass oder magnitudo m) definéiert sech allgemeng

m_{2}=m_{1}-2{,}5\cdot \lg \left({\frac {I_{2}}{I_{1}}}\right)

mat I_1,2 Stralungsintensitéit (Energie pro Zäit a Fläch a Js⁻¹m⁻² = Wm⁻²). Dat ass eng reng Vergläichsmooss, dofir brauch eng normal Mooss:

Gréisst	Formelzeechen	Wäert	Vergläichswäerter
visuell Hellegkeet vum Stär Vega am Stärebild Lyra	m₀	0^m	Polarstär: 2,12^m Sirius: −1,6^m Vollmound: −12,5^m (Duerchschnëtt iwwer pg/ag) Sonn: −26,87^m