Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
| Karel Goeyvaerts | |||
| |||
| Gebore | 8 juni 1923 | ||
| Gesjtorve | 3 fibberwarie 1993 | ||
| Landj | Belsj | ||
| Sjtielperiood | serialisme | ||
| Belankrieke genres | klaveermeziek, elektronische meziek, opera | ||
| Invlood van | Anton Webern, Olivier Messiaen | ||
| Invlood op | Karlheinz Stockhausen | ||
| Lies van componiste | |||
Karel Goeyvaerts (Antwerpe, 8 juni 1923 - aldao, 3 fibberwarie 1993) waor 'ne Belzje componis. Heer heet ziech veural verdeenstelek gemaak es eine vaan de aonjegers vaan 't serialisme en späölde daomèt - eve - 'ne groete rol in de nao-oorlogsen avant-garde.
Goeyvaerts góng in 1943 in zien woenplaots aon 't conservatorium hermenie, contrapunt, compositie en meziekhistorie studere. In 1947 góng heer nao 't conservatorium vaan Paries um dao wijer te studere bij Darius Milhaud (compositie), Olivier Messiaen (analyse) en Maurice Martenot (ondes Martenot). Dees studie doort tot 1950. Oonder Messiaen en Milhaud zaot heer in de klas bij oonder mie Pierre Boulez.
Messiaen had Goeyvaerts bekind gemaak mèt 't werk vaan Anton Webern en mèt zien eige werk, wat 'nen depen indrök naoleet. Goeyvaerts meinde evels tot allebei nog neet wied genog waore gegaange en sjreef dao-op zien Sonnaat veur twie piano's, die in 1951 veerdeg kaom. Aofhenkelek vaan de definitie weurt dit dèks gezien es ierste serieel compositie.
In de zomer vaan 1951 woort Goeyvaerts nao de Darmstädter Ferienkurse gesjik, boe heer neve ziene mètstudent Boulez ouch Karlheinz Stockhausen trof. Stockhausen, dee tot daan neet ultramodern componeerde, voont de Sonnaat zier inspirerend en veurde ze op dit zomerkamp oet. Theodor Adorno, op de Ferienkurse presint um de jong componiste les te geve, maakde 't werk belachelek; Stockhausen naom 't heibij veur Goeyvaerts op. Geïnspireerd door de Belsj sjreef Stockhausen in de maonde die volgde zien ierste serieel compositie, Kreuzspiel. De jaore die volgde hadde de bei jonges 'n intensief breefwisseling mèt veural väöl compositorische ideeë. Allewel tot ze neet dezelfde opvattinge hadde, realiseerde Stockhausen in de studio in Kölle wel Goeyvaerts zien elektronische werke.
In 1957 trok Goeyvaerts ziech oet 't opebaar meziekleve trök, al bleef 'r wel componere. Zie werk stoont vaanaof dezen tied oonder invlood vaan diverse nui modes in de meziek. In 1970 beneumde de BRT Goeyvaerts tot producent bij 't IPEM in Gent. Tösse 1983 en 1993 heel de maan ziech bezeg mèt Aquarius, 'nen opera. Nog in 1992 kraog Goeyvaerts 'ne lierstool Nuie Meziek bij de vakgroop meziekwetensjap aon de K.U. Leuven.
De vreug werke vaan Goeyvaerts (de werke mèt nommers, zuug oonder) zien extreem streng serieel. Eder elemint vaan de meziek - toendoor, toenhuugde, dynamiek, klaankkleur - moot door dezelfde reeks weure gecontroleerd. Daorum liet heer ouch gein oongestumde slaaginstruminte touw, umtot hun klaanke neet in toenhuugdereekse te vatte zien. 't Leefste liet heer ouch minseleke (dus feilbaar) oetveurders eweg; dit verklaort zie pioneerswerk in d'n elektronische meziek. Luusterbaarheid vaan de meziek is gans oondergesjik aon de logica vaan de structuur. 't Dudelekste huurt me dit in zien Nr. 4 mèt doej toene oet 1952, boebij me nege menute niks aanders huurt es eine sinustoen mèt zien eige in 'ne zier laankzaam versjuivende canon. Hei-in versjèlt zie werk vaan dat vaan Stockhausen, die al-evel 't serialisme umermde meh de esthetische opvattinge vaan Goeyvaerts neet deilde.
Zie later werk zeuk aonsleting bij nui modes in de meziek. Get later es Stockhausen, meh zeker in dee ziene geis, geit heer aleatoriek en 't elemint vaan minseleke feilbaarheid (variabele vörm) in zie werk touwlaote. Later zeuk heer oonder mie aonsleting bij de minimal music en de neotonaliteit. Zie lèste werk is Alba per Alban, wat heer in opdrach vaan de KUL sjreef meh bij zienen doed neet veerdeg waor.
N.B.: De lies is incompleet. Werktitels in 't Nederlands die niks mie es umsjrievinge inhawwe, zien vertaold, die in aander taole neet.
Dit artikel is deils gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie; wijer kump informatie vaan dees site.