Normaal

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Normaal waor 'ne Nederlandse rockband roond zenger Bennie Jolink, dee zingk in 't dialek vaan Hummelo (gemeinte Bronckhorst, Gelderland). Ze waore in Nederland pionere mèt 't make van popmuziek in 't dialek en cultivere e sterk plattelandsimago, boe-aon väöl later dialekrockbands ziech gespiegeld höbbe.

Dialek

Gemeinelek weurt gezag tot Normaal in 't Achterhooks zingk. Allewel tot Hummelo inderdaod in d'n Achterhook ligk, is dees bewering taolkundeg neet gans zjus: dit dialek huurt feitelek bij de Oos-Veluwse groop.^[1] Umtot evels de gansen Achterhook taolkundeg versnoje is en d'n euvergaank vaan de ein nao de aander groop geleidelek verlöp, zien hun tekste in de ganse regio (zoe good wie in väöl aander Nedersaksische gebeie) te verstoon.

Bezètting

Normaal heet door de jaore heer versjèllende bezèttinge gehad. De oersprunkeleke bezètting waor:

Bennie Jolink ("Buizen Beernd"), zaank, gitaar, piano
Ferdi Joly ("Frederik Puntdroad"; ouch Jolij gesjreve), gitaar
Jan Kolkman, gitaar
Wim van Dijk, basgitaar
Jan Manschot ("Brekken Jan Schampschot"), slaagwerk

Allewijl (2009) besteit de band oet:

Bennie Jolink
Ferdi Joly
Jan Wilm Tolkamp, gitaar
Roel Spanjers, tósje
Willem Terhorst ("Wimken van Diene"), basgitaar
Fokke de Jong, slaagwerk

Biografie

Jolink en Joly troffe ziech in 1974 en beslete daan 'ne band te beginne. Allewel tot de vief bandlede aamper muzikaal ervaoring höbbe, ligk hun esthetisch ideaol algaw vas: me is de glamrock en disco oet de hitparaad meuj en riech ziech sterk op de klassieke (blues-)rock vaan de jaore zesteg. Tekste zien in 't begin zoewel Ingels- es Nederlands- en Achterhookstaoleg. 't Eige dialek bliek evels de taol boe-in de elementair frustraties 't beste tot oetdrökking kinne weure gebrach. De naom weurt, bij gebrek aon e beter idee, Normaal.

In 1975 trejt de band in Lochem veur 't iers op. Aondachstrèkker vaan dit concert is de choquerende Drieteriejeblues ("sjieterijblues"). Gaw nao dit succes besleet de band allein nog mer in 't plat te zinge. 'r Heet noe ouch de aondach vaan zenger en muziekmanager Peter Koelewijn getrokke. Oonder dee zien productie weurt in 1976 d'n ierste single Hels as 'n jagdhond oetgebrach, dee niks deit. 't Jaor daonao breke ze wel door mèt Oerend hard, wat neet allein in 't ooste meh in 't gans land insleit. De single haolt de twiede plaots vaan de Top 40; tot d'n daag vaan vaandaog de hoegste positie die de band oets gehad heet. Nog e paar hits volge, zoewie 't debuutalbum wat ouch Oerend hard hèt.

Nao 't succes vaan Oerend hard zak de band min of mie trök tot regionaal populariteit. De hits die koume hole de top 10 neet, de albums eve wieneg. Begin jaore tachteg kump evels 'n koersverandering op gaank: neve de klassieke rocknummers koume ze noe ouch mèt muziek in versjèllende volkse muziekgenres. Critici spreke dèks vaan "hoempa" (blaosmuziek; 'n muzieksoort sterk mèt 't platteland geassocieerd), Jolink zelf zuut ieder ben mèt texmex of cajun. Groet succes weurt in 1982 't carnavalesk Mama woar is mien pils (d'n ierste single nao Oerend hard deen in de top 10 kump). Vaan 'tzelfde kaliber is Heidi oet 1983. In dezen tied trèk de verkoup vaan de albums aon (Deurdonderen en De boer is troef hole de zesde plaots) en weurt 'nen indeloze serie hits ingezat; gemiddeld e stök of drei per jaor, mèt bovedeen edersjaor 'n album. Euveregens blieve de mieste leedsjes in de rockstijl boerum de band bekind steit. De band heet 'n groete groop trouw fans en is 't middepunt vaan 'n ganse BV. Aofgezeen vaan versjèllende conflicte, financieel probleme en persoenelek oongelökke (leje die mèt de motor op de weeg kapotvalle), die de band soms vaan 't optrejje afhawwe, blijf de formule jaorelaank succesvol. De groetste hit vaan de jaore negenteg is 't anti-discriminatieleed Doe effen normaal (1994). Pas tege 't ind vaan de jaore negeteg begint de klad in de stroum hits te koume. In 2000 trèk Normaal veur 't iers 't theater in; 't album Effe zitten is dao de weerslaag vaan. In 2001 kump de documentaire Ik kom altied weer terug oet, gemaak door dezelfde lui es die vaan Zij gelooft in mij (euver André Hazes). Hits haolt Normaal in 't nui millennium aamper nog; de albums score nog wel. In 2006 oontvingk de band 'nen Edison veur zie gans oeuvre. In juni 2009 kaom de band mèt de retro-bluesplaat eLPee. 't Album kaom oet op zoewel cd es op vinyl en waor mèt awwen analogen apparatuur opgenome.

Stijl en imago

Normaal is initiator vaan 'n stijlriechting die in Nederland es boerenrock bekind is koume te stoon: klassieke rockmuziek lunend tege blues en hardrock, mèt tekste in 't dialek, bij veurkäör euver 't boereland en boereleve. Dèks klink ouch 'nen aofkier vaan de stad en wes-Nederland door. Dees stijl voont in de jaore negeteg op groete sjaol naovolging. Um te beginne in d'n Achterhook zelf mèt Jovink en de Voederbietels (mèt Gijs Jolink, zoon vaan Bennie), meh väöl ieder in Drenthe, mèt Mooi Wark en in Braobant mèt 't carnavalesk Bertus Staigerpaip. Veural regionaol bekind zien Surrender oet Zieland en Oôs Joôs oet Noord-Holland. Versjèllende vaan die bands waore vaste gaste in de veurprogramma's vaan Normaal. In de jaore tien kaom de Sallandse band Bökkers tot groete successe in Oos-Nederland en ouch tot besjeie bekindheid in 't weste.

De band cultiveerde zörgvöldeg e boerenimago. Dat kump tot uting in hun klieding bij concerte en op peersfoto's - d'n eine kier in overall mèt reke, d'n andere kier in cojbojhummes es -heuj wie de Amerikaanse "rednecks", meh ouch mèt de vaste gas Boer Haverkamp, dee groete baole stroej euver 't publiek goejt. Bij concerte geit dèks 'n ummer mèt stroont in 't publiek roond. De beerconsumptie is soms excessief. De band mèt 't motorcrosse is neet allein 't oonderwerp vaan 't leedsje Oerend hard meh kump ouch in väöl later nómmers tot uting. Oet Normaal-kring kump ouch d'n Achterhookse Zwarte Cross veurt, allewijl veural sterk geassocieerd mèt Jovink en de Voederbietels.

Werk

Albums

mèt noteringe in de Nederlandsen Album Top 100 en zien veurgengers.

Oerend hard (1977, 12)
Ojadaswa (1978, 24)
D'n Achterhoek tsjoek (1979, 25)
Høken is normaal (1980, 25)
Springleavend (livealbum, 1981, 18)
Deurdonderen (1982, 6)
De boer is troef (1983, 6)
De klok op rock (1984, 9)
Steen stoal en sentiment (1985, 21)
Zo kommen wi-j de winter deur (1985, 45)
Kiek uut (1986, 25)
Noar 't café (1987, 33)
Da's normaal (1988, 30)
Rechttoe rechtan (1989, 22)
Normalis jubilaris (1990, 23)
H.A.L.V.U. (1991, 32)
Buugen of barsten (1992, 26)
Bi'j Normaal thuus (live, 1993, 24)
Gas d'r bi-j (1994, 13)
Top of the bult (1996, 15)
Krachttoer (1997, 9)
Høken, kreng (1998, 21)
Kriebel in de konte (live, 1998, 64)
Van tied tut tied (2000, 29)
Effe zitten (2000, 28)
Ik kom altied weer terug (soundtrack, 2001, 45)
Vernemstig te passe (2003, 31)
Høk & swing (2003, 43)
Fonkel (2004, 21)
Hier is Normaal (2006, 14)
Ni-je nrs (2008, 16)
eLPee (2009)

verzaomelere

Stark wark 1980-1983 (1983, 21)
12½ jaar (1988, 21)
Het beste van Normaal (1992, 26)
Deur de joaren hen (1997, 54)
Onwijs høken. 20 jaar hits (1997, 55)
100x Normaal (2007, 36)

Singles

mèt noteringe in de Nederlandse Top 40

Hels as 'n jagdhond (1976)
Oerend hard (1977, 2)
Alie (1977, 12)
Daldeejen (1977, tip)
Bier bier bier (1978, tip)
Ik bun moar een eenvoudige boerenlul (1978, 31)
Hendrik Haverkamp (1979, 24)
Marie (1979, 27)
Ik bun een kearl van stoahl (1980, tip)
De motorcross is O.H.I.O. (Onmeunig heavig in orde) (1980, tip)
Net as gisteren (1981, 10)
Achterhoek boegie (1981, 31)
Oeh wat 'n volk (1981, 38)
Mama woar is mien pils (1982, 7)
Deurdonderen (1982, 17)
Niet noar huus toe goan (1982, 10)
Dat kump der now van (1983, 9)
De boer is troef (1983, 14)
Heidi (1983, 8)
Hiekikkowokan (1984, 9)
De klok op rock (1984, 24)
Politiek (1984, 10)
Steen stoal en sentiment (1985, 16)
Kom der bi-j (1985, 19)
Oerend hard (live) (1985, 26)
Pien in de kop (1986, 24)
Hoe j't ok doet (1986, 13)
Rock around the clock (mèt de Zangeres Zonder Naam; 1986, 13)
Leneman (1987)
Wi-j doet 't samen (tip)
Hup voetbal hup (30)
De hoofdman was knuppeldik (1988, 25)
Wi'j goat noar de kermis (1988, tip)
A'j der niet bunt (1989)
Ik vuul mien zo zo (1989, 21)
Rechttoe rechtan (1989, 31)
Vulgaris magistralis (1990, 27)
Lucille (1990, 22)
H.A.L.V.U. (1991, 18)
Doar maak ik gin probleem van (1991, 28)
Woenderbar (mèt Willem Duyn, 1992, 18)
As 't mot (1992, 31)
Høkersfeest (1992, 18)
Doe niet zo moeilijk (1993, 18)
Machtig mooi, lief en lekker deerntjen (1993, 30)
't Wurd tied (1994, 18)
Doe effen normaal (1994, 12)
Gas d'r bi-j (1994, 32)
Half um half (1994, 25)
Now en (1995, 18)
Top of the bult (1996, 26)
Wat moet ik doen (1996, tip)
Krachttoer (1997, 13)
Dames loat die rockjes nou maar waaien (1997, 22)
Twiefel (1997, tip)
Hee loat soezen (1998, tip)
Puik idee ballade (mèt Jantje Smit, 1999, 18)
Doar zit muziek in (2000, tip)
Oost West (2000)
't Is stil (2001)
Ik kom altied weer terug (2002)
De smokkelaar (2003)
Zoependoedewi-jwa tapp'n dadoedie (2004)
Rennen of stilstoan (2005, 31)
Kan-goeroe (2006)
Super-boeren (2007)

Video

Zoewel VHS- es DVD-oetgaove zien geneump.

Andy, bloed en blond haar (1979)
Lex Harding vertelt het verhaal (1985)
Bi-j Normaal thuus (1993)
KRACHTTOER (1997)
Ik kom altied weer terug (2001)
Høk & Swing (2004)
Høken veur gevorderden (2004)
30 joar Normaal (2005)

Bibliografie

vaan Normaal

11 Keer Normaal (1977)
Mooie muziek om eiges te maken (1988)
Liedjes, deur de jaren heen (2005)
De Hits van Normaal (2006)

euver Normaal (en aander dialekgrope)

Louis Peter Grijp, "Is zingen in dialect Normaal?" in Zingen in een kleine taal. Volkskundig bulletin jaorgaank 21, deil 2, oktober 1995
id.: "Dialectmuziek en regionale identiteit" in L. P. Grijp c.s. (redd.) Een muziekgeschiedenis der Nederlanden, Amsterdam 2001

Extern links

Eige website
Biografie vaan Normaal bij 't Nationaal Popinstituut

Referenties

↑ https://web.archive.org/web/20070312210231/http://taal.phileon.nl/kaart/nedersaksisch.php

[1] ttps://web.archive.org/web/20070312210231/http://taal.phileon.nl/kaart/nedersaksisch.php

[1]