Articul per Ladin Gherdëina |
Bera Sepl Moroder da Jumbiërch (cunesciù ora de Gherdëina sciche Josef Moroder Lusenberg), fova n artist de Gherdëina. Ël ie nasciù ai 28 de mei 1846 sa Scurcià a Urtijëi y ie mort ilò ai 17 de fauré 1939.
Ël fova n mut de Vinzenz Moroder y Annamaria Schmalzl de Christl Pech. I fredesc dl pere fova gran marcadënc a Ancona y bera Vinzenz gran paur sa Scurcià. Bel da jëunn, tl 1862, à Bera Sepl arpà da si berba da n corn, J. Dominik Proder, l luech de Jumbiërch ulache l ie jit a sté duta si vita.
Bera Sepl à maridà si prima fëna Annamaria Sanoner, muta dl ost da Mauritz, persona de gran sensibilità aldò che n vëich dala rezetes da cujiné che la à scrit y che ie unides publichedes te n liber. Do avëi abù cater fions: Batista, Josef, Maria y Emilie ie Anna Maria morta de pert – coche l suzedova drët suënz ntlëuta. Bera Sepl à po cunesciù y maridà a Trënt la marcadënta de antiquariat Felizita Unterplatzer y a abù da ëila mo 12 fions: Wilhelm, Emma, Friedrich, Alfons, Josef, Hermann, Vinzenz, Gisela, Aurelia, Hermann, Anton y Otto[1]. Feter duta si mutans y mutons ie stac artisć de gran talënt.
Bera Sepl ie tl 1876 jit a studië tla Cademia de Minca coche doi si fredesc Giuani tl 1870 y Leopold tl medemo ann. Do i ani dla Cademia de Minca ie bera Sepl mo stat sculé dl moler Franz Defregger per cater ani.
Veronika Rubatscher, la scritëura nazional-populera de Persenon à scrit la vita de Bera Sepl te n roman ciancià tl gherdëina dala maestra anda Elsa da Passua.
Bera Sepl a depënt truep te si longia vita, n dij pasa mile chedri a uele, la majera pert vendui ora per l mond y perdui, scultures sciche la addolorata y la verginete dlieja de San Durich a Urtijëi. I lëures plu vives, modernes y frësc ie i aquarei y la truepa schizzes te pitli libri che l purtova cun se y ulache l nutova su dl dut, stories de cronica dl luech, notizies da zacan y si pensieres.