बालकृष्ण सम

बालकृष्ण सम

बालकृष्ण सम
उपनाम:	नाट्यसम्राट
जन्म:	वि.सं. १९५९ साल माघ २४ ज्ञानेश्वर, काठमाडौं
मृत्यु:	वि.सं. २०३८ साल पशुपती आर्यघाट,काठमाडौं,नेपाल
कार्यक्षेत्र:	लेखन
राष्ट्रियता:	नेपाली
भाषा:	नेपाली
काल:	साहित्य लेखन
विधा:	नाटक, उपन्यास, महाकाब्य, कविता, कथा, निबन्ध
विषय:	देशभक्ति, राष्ट्रीयता, स्वाभिमान
पहिलो कृति:	मुटुको व्याथा वि.सं. १९८६

बालकृष्ण सम (वास्तविक नाम: बालकृष्ण शमशेर जङ्बहादुर राणा; १९५९ साल माघ २४ – २०३८ साल साउन ६) नेपाली साहित्यका नाटककार आर चित्रकार छेलाह । वि.सं. २००७ सालक क्रान्ति पश्चात सब नेपाली बराबर देखावैल 'शमशेर जङ्बहादुर राणा' परिवर्तन कक 'सम' राखेन छेलाह।

जन्म

बालकृष्ण समको जन्म वि.सं. १९५९ साल माघ_२४ गते काठमाडौंक ज्ञानेश्वर मे भेल छेलाह।

शिक्षा

औपचारिक रूपमा वो आई.एस्सी. टक मात्र अध्ययन करने छेलाह् अपन अध्ययन वो पूर्वीय एवं पाश्चात्य कला, साहित्य, धर्म, दर्शन, विज्ञान, इतिहास आदिक गम्भीर विवेचना सामर्थ्य प्राप्त करने छेलाह।

जीवन

प्रज्ञा भवन कमलादी, काठमाडौँमे अवस्थित बालकृष्ण समके सालिक

बहुमुखी प्रतिभाका धनी बालकृष्ण सम कविता, नाटक, कथा, प्रवन्ध, निवन्ध, जीवनी आदि बिभिन्न क्षेत्रम कलमक धनि व्यक्ति छेलाह |

सेवा, पेसा आर संलग्नता

• १. सैनिक क्याप्टेन(१९८०)
• २. नेपाली जाँचपास अड्डाका प्रमुख
• ३. दरबार स्कूलमा अध्यापन(१९८७)
• ४. त्रिचन्द्र कलेजमा प्राध्यापन(१९८७)
• ५. नेपाली भाषा प्रकाशनी समितिको अध्यक्ष(१९९०)
• ५. सैनिक मेजर(१९९५)
• ६. नेपाल रेडियोको निर्देशक(२००८)
• ७. सैनिकमा लेफ्टिनेन्ट कर्णेल(२००९)
• .८ गोरखापत्रको सम्पादक(२०१२)
• ९. रोयल नेपाल एकेडेमीको सदस्य(२०१४)
• १०.नेपाल राजकीय प्रज्ञा-प्रतिष्ठानका उपकुलपति(२०२६)
• ११.नेपाल राजकीय प्रज्ञा-प्रतिष्ठानका आजीवन सदस्य(२०२८)
• १२.राजसभा स्थायी समितिका सदस्य(२०३०)

कृतिसभ

लघुनाटक (एकाङ्की) देखि प्रेमपिण्ड जस्तो महानाटक दिएर नेपाली साहित्यलाई समृद्ध पार्ने सम बहुमुखी र नेपालीले गर्व गर्न लायक प्रतिभाशाली साहित्यकार हुन्। आधुनिक नेपाली नाटकका प्रारम्भकर्ताका रूपमा पनि उनको उत्तिकै ख्याति छ। नेपालका विश्वकोष मानिने समको साहित्यिक योगदानलाई कदर गरेर उनलाई रोयल नेपाल एकेडेमीका (हाल नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान) सदस्य र पछि उपकुलपतिसमेत बनाइयो।

क्र०सं०	पुस्तकको नाम	विधा	प्रकाशित गरेको साल (वि०सं०)
१	आगो र पानी	खण्डकाब्य	२०११
२	चिसोचूल्हो	महाकाव्य	२०१५
३	बालकृष्ण समका कविता	कविता संग्रह	२०३८
४	मुटुको व्यथा	नाटक	१९८६
५	प्रह्लाद	नाटक	१९९५
६	ध्रुब	नाटक	१९८६
७	अन्धवेग	नाटक	१९९६
८	मुकुन्द-इन्दिरा	नाटक	१९९४
९	भक्तभानुभक्त	नाटक	२०००
१०	म	नाटक	२००२
११	प्रेमपिण्ड	नाटक	२००९
१२	अमरसिंह	नाटक	२०१०
१३	भीमसेनको अन्त्य	नाटक	२०१२
१४	तलमाथि	नाटक	२०२३
१५	तानसेनको झरी	नाटक	२०२६
१६	अमितवासना	नाटक	२०२७
१७	स्वास्नीमान्छे	नाटक	२०३३
१८	मोतीराम	नाटक	२०३३
१९	उ मरेकी छैन	नाटक	२०३५
२०	बोक्सी	एकाङ्की	१९९९
२१	भतेर	एकाङ्की	२०१०
२२	तपोभूमी	एकाङ्की	२०१४
२३	चार एकाङ्की	एकाङ्की	२०२०
२४	माटोको ममता	एकाङ्की	२०२६
२५	बिरामी र कुरुवा	एकाङ्की	२०२७
२६	नियमित आकस्मिता	प्रबन्ध	२००५
२७	मेरो कविताको आराधन उपासना १	प्रबन्ध	२०२३
२८	मेरो कविताको आराधन उपासना २	प्रबन्ध	२०२९

सम्मान/पुरुस्कार

• १. गोरखा दक्षिणबाहु तेस्रो(१९९९)
• २. गोरखा दक्षिणबाहु दोस्रो(२००९)
• ३. रत्नश्री स्वर्णपदक(२०२३)
• ४. गोरखा दक्षिणबाहु प्रथम(२०२८)
• ५. साझा पुरुस्कार(२०२८)
• ६. त्रिभुवन पुरुस्कार(२०२९)
• ७. त्रिभुवन विश्वबिद्यालयबाट बिशेष उपाधि(२०२९)
• ८. प्रिथिबू प्रज्ञा पुरुस्कार(२०३५)

उनको नाममा 'बालकृष्ण सम फाउन्डेसन' नामक साहित्यिक संस्था पनि स्थापना भएको छ।

मृत्यु

मृत्यु वि.सं. २०३८ साल साउन ६ गते, पशुपति आर्यघाट, काठमाडौँ भएको थियो।

सन्दर्भ सामाग्रीहरू