Fahaverezan' ny fahaizana miteny

Ny fahaverezan' ny fahaizana miteny dia fahaverezan' ny fahaizan' ny olona ny fiteny iray izay tsy vokatry ny aretina. Ny fiteny voakaoka dia na ny fiteny nibeazany, ho an'ireo izay nifindra monina any amin'ny tany vahiny; na ny fiteny nianarany tany am-pianarana, ho an'ireo olona izay tsy nianatra teny vahiny raha tsy tany am-pianarana. Io fahaverezana io dia tsy miankina amin'ny aretina na inona na inona na fivadihan-dela (fandaozana noterena na nirina ny fiteny nibeazany), fa miankina amin'ny tsifampiasana ny fiteny nibeazany (raha nifindra monina any ivelan-tanindrazana) na ny fampiasana be loatra ny fiteny nianarana (fampiasana azy ao anivon'ny tokantrano ho solon'ny fiteny nibeazana).

Ny fahaverezan'ny fahaizana fiteny dia hita eo amin'olon-tokana, ary noho izany tsy sahala ny fahaverezana noho ny fanerena ny sasany handao ny fiteniny.

Voambolana

Voambolan'i Van Els : Ny fahaverezana ny fiteny izay mety misy

amin'ny	tontolo iainana miteny ny fiteny nibeazana.	tontolo iainana miteny ny fiteny nianarana.
Fahaverezan' ny fiteny nibeazana	Moana (fahaverezana noho ny aretina mikasika ny atidoha, na fahasimban'ny sofona/feo)	Mpifindra monina tsy mampiasa ny fiteniny intsony na aiza na aiza
Fahaverezan' ny fiteny nianarana	Mpianatra fiteny iray izay tsy mampiasa ilay fiteny raha tsy amin'ny toerana manokana.	Mpifindra monina izay tsy mifandray amin'ny fiaraha-monina manodidina azy.

Fikaohana mikasika ny fiteny voalohany

Ny fiteny voalohany eto dia ny fiteny izay nianarana voalohany tamin'ny fiainana. Ny fahaverezana ny fahaizana fiteny nibeazana, na First Language Attrition (FLA) amin'ny teny anglisy dia mikasika ny fahaverezan'ny fahaizan'ny mpifindra monina ny fiteny nibeazany. Noho izy mampiasa ny fiteny faharoany matetika. Hita amin'ny fianjadian'ny fiteny faharoany amin'ny fiteny nibeazany izany fahaverezana izany, indrindra amin'ny lafin'ny voambolana ary ny fitsipi-pitenenana.

Roa no isan'ireo zavatra mandray anajra amin'ny fahaverezana ny fahaizana fiteny voalohany : ny fisiana ary ny fibeazan'ny fiteny faharoa (L2) volaohany indrindra, ary koa ny fihena be ny fampiasana ny fiteny nibeazana (araka ny nolazain'i Schmid & Köpke, 2007). Amin'ny mpifindra monina izay mampiasa ilay fiteny nianarana ho fiteny mandavanandro no tena ahitana izany.

Fisehon'ny fahaverezana

Fiteny voalohany

lopy

Lahatsoratra antsipirihany : Fahaverezana ny teny nibeazana.

Fahaverezana ara-boambolana

Matetika voalaza fa hita ao amin'ny voambolana ampiasaina ny fahaverezana miaksika ny fiteny voalohany^[1]. Mety tratran'ny fianjadian'ny hevitra entin'ny tenin'ny fiteny faharoa ny fihevitry ny teny voalohany. Voalazan'i Pavlenko anatin'ny tatitra nosoratany tamin'ny taona 2003-2004 izany fihofon'ny dikan'ny teny rosiana noho ny teny anglisy. Voalazany ihany koa fa voakaoka ny fahafahany mampiasa ny voambolana, izay hitany tamin'ny fanomezana anarana ny zavatra, ary fahantrana ara-boambolana rehefa mikabary.

Fiteny faharoa

Nanandrana namaritra modely maneho ny fahaverezana ny fahaizana fiteny i Yoshitomi (1992), izay mifandray amin'ny fianarana ary fanadinoana ny fiteny. Petra-kevitra efatra ary endrika fotony dimy no tafavoakany mikasika ny fianarana ary fanadinoana. Ireo avy ilay petra-kevitra :

• 1. Filahatra mivadika : farany nianarana, voalohany adino.
• 2. Fifandraisana mivadika : nianarana tsara, voatatidy tsara.
• 3. Fitaona manan-danja : rehefa eo amin'ny sivy taona eo ny zaza, mihakely ny fahafahany mifehy ny fiteny iray tahaka ireo zaza izay lehibe tamin'ilay fiteny.
• 4. Fahazotoana ary toetra.

Ny fahaverezana ny fiteny ary ny hatetiky ny fampiasana azy

Anisan'ny mahavery ny fahaizana ny teny voalohany izay teny nibeazana ny tsifampiasana ilay teny matetika. Izany laza izany no anisan'ny vinanin'ireo mpikaroka amin'ny psikôlingoistika mikasika ny fahaverezana ny fiteny voalohany. Arak'izany vinany izany, dia mora very ny fahaizan'ireo olona ny teny nibeazany raha tsy ampaisainy ao amin'ny fiainany mandavanandro izay fiteny nibeazany izay. Ireo izay mampiasa ny fiteny nibeazany amin'ny namany, dia voaaro kokoa noho ireo tsy mampiasa azy mihitsy. Mino i Obler (1993) fa mihasarotra ny fahatadidiana ireo teny izay tsy dia ampisaina firy.

Jereo koa

• Haitsikerafiteny
• Fahaverezana ny teny nibeazana

Tahirintsoratra

• De Bot, K and Kroll, J.K (2002). 'Pscholinguistics'. Dans N. Schmitt (Ed.) Applied Linguistics. Oxford University Press: London.
• Jaspaert, K., Kroon, S., & van Hout, R. (1986). Points of Reference in First-Language Loss Research. In B.Weltens, K. de Bot, & T. van Els (Eds), Language Attrition in Progress, Studies on Language Acquisition (pejy). Dordrecht, NL: Foris Publications.
• Lambert, R.D. & Moore, S.J. (1986). Problem areas in the Study of Language Attrition. Dans B. Weltens, K. de Bot, & T. van Els (Eds), Language Attrition in Progress, Studies on Language Acquisition (pejy). Dordrecht, NL: Foris Publications.
• Yoshitomi, A. (1992). Towards a Model of Language Attrition: Neurological and Psychological Contributions. Issues in Applied Linguistics Vol. 3, No I:1-22.

Tsiahy

(Schmid & Köpke, 2008)