Врачевце

Врачевце
Поглед на маалото Преод, дел од селото Врачевце
Врачевце Местоположба на Врачевце во Македонија Врачевце на карта
Координати 42°14′18″N 21°52′42″E / 42.23833° СГШ; 21.87833° ИГД / 42.23833; 21.87833
Регион	Североисточен
Општина	Старо Нагоричане
Област	Козјачија
Население	10 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	1303
Повик. бр.	031
Шифра на КО	17020
Надм. вис.	494 м
Слава	Спасовден
Врачевце на општинската карта Атарот на Врачевце во рамките на општината
Врачевце на Ризницата

Врачевце — село во Општина Старо Нагоричане, во областа Козјачија, во околината на градот Куманово.

Географија и местоположба

Населбата се наоѓа во областа Козјачија, во средишниот дел на територијата на Општина Старо Нагоричане, од левата страна на реката Пчиња. Селото е раштркано и има ридски карактер, чии маала се издигаат на надморска височина од 420 до 470 метри.^[2] Од градот Куманово селото е оддалечено 27 километри.^[2]

Куќите на ова село се наоѓаат на висорамнина на височина од околу 450 метри. Околни села се: Драгоманце, Коинце, Добрача и Степанце.^[3]

Атарот е мал и зафаќа површина од само 3,3 км². На него пасиштата заземаат површина од 185,4 хектари, на обработливото земјиште отпаѓаат 108,5 хектари, а на шумите 23 хектари.^[2]

Врачевце е село од разбиен тип. Како маала на селото се споменуваат Село, Чукар, Башче и Падино Маало.^[3]

Историја

Народната традиција верува дека пред денешното село постоела друга постара словенска населба, во која се наоѓала црква, во близина на денешното маало Село. Оваа населба пропаднала кон крајот на XVII век.^[3]

Црквата и денес може да се познае по своите урнатини, а некои кажуваат дека го носела името „Св. Ѓорѓи“. Во текот на Првата светска војна, австриски војници го срушиле покривот на црквата.^[3]

Денешното население за селото вели дека е релативно млада населба, потекло од крајот на XVIII или почеток на XIX век. Земјата била во посед на некој кратовски бег. Врачевце најнапред имало збиен карактер, сите живееле во маалото Село.^[3]

Во текот на XIX век, во Врачевце живееле и неколку ромски семејства, како Ѓорѓовци. Кон крајот на турското владеење, дел од нив се преселиле во Драгоманце.^[3][4]

Во XIX век, Врачевце било христијанско село во рамките на Кумановската каза на Отоманското Царство.

Стопанство

Во основа, селото има полјоделска функција, но не е доволно развиено.^[2]

Околу Врачевце се наоѓаат ниви погодни за жито. Воедно, земјоделството е во тесна врска со сточарството. Главно се одгледуваат овци и волови.^[3]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 88 —     1953 89 +1.1% 1961 99 +11.2% 1971 56 −43.4% 1981 59 +5.4%	Година Нас. ±% 1991 25 −57.6% 1994 25 +0.0% 2002 22 −12.0% 2021 10 −54.5%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Врачевце имало 175 жители.^[5] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Врачевце имало 224 жители.^[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 100 Македонци.^[7]

Врачевце е мало село во фаза на наполно раселување. Во 1961 година, селото броело 99 жители, а во 1994 година само 25 жители, македонско население.^[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Врачевце имало 22 жители, сите Македонци.^[8]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 10 жители, од кои 9 Македонци и 1 Србин.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	175	224	88	89	99	56	59	25	25	22	10

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[9]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[10]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]

Родови

Денешното население на Врачевце потекнува од предците кои се доселени, главно од Србија. Како родови се споменуваат: Ангелови (1 к.), слават Свети Никола, доселени од негде; Стошинци (2 к.), слават Свети Никола, доселени од соседното Драгоманце пред 130 години; Денковци или Дурутови (2 к.) и Николини (2 к.), потекнуваат од ист предок, доселени од околината на Врање; Бошкови (2 к.), слават Свети Јован, доселени од Врање; Куштарци (1 к.), слават Свети Никола, доселени од селото Рамно.^[3]

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Старо Нагоричане, една од малкуте општини кои не биле изменети со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Старо Нагоричане.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Жегљане, во која покрај селото Врачевце се наоѓале и селата Враготурце, Драгоманце, Жегљане, Карловце, Коинце, Кокино, Малотино, М’гленце, Пелинце, Пузајка и Степанце.

Во периодот 1955-1965, селото се наоѓало во некогашната општина Старо Нагоричане.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Куманово.

Културни и природни знаменитости

Цркви

• Црква „Св. Ѓорѓи“ — разрушена црква

Редовни настани

• Спасовден — селска слава

Личности

Родени во Врачевце

• Станко Младеновски — македонски политичар

Иселеништво

Најмногу иселувања имало во градот Куманово.^[3]

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 61. Посетено на 30 април 2017.
3. Трифуноски, Јован (1974). Кумановска област. Скопје.
4. Авторот Јован Трифуноски место ромски го користи терминот „цигански“.
5. Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 216.
6. D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 128-129.
7. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
8. „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 18 март 2017.
9. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
10. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
11. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
12. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.

Надворешни врски

• Врачевце на Ризницата ^?