Украина без Кучма

Украина без Кучма
	Масовен протест во Хрешатик, 6 февруари 2001 година
Датум	15 декември 2000 – 9 март 2001
Место	Град Киев; Спомен парк на Шевченко
Повод	Скандал на касетите Истрага за исчезнувањето на Георги Гонгаѕе; Истрага за смртта на Вијачеслав Чорновил;
Цели	Истрага за исчезнувањето на Георги Гонгаѕе; Разрешување на службениците за спроведување на законот; Разрешување на Генералниот обвинител на Украина Михаило Потебенко; Оставка на Претседателот Леонид Кучма;
Исход	Немирот е изгаснат Бројни апсења; Случај 9 март; 2002 година Мирослава Гонгаѕе против Украина;
Страни во судирот
Влада на Украина Милиција; Беркут ;	Украинска опозиција Комитет за национален спас; Социјалистичка партија; УНС-УНСО; ПРР; За вистината!; Собор; урп;
Предводници
Леонид Кучма]]; [[Јуриј Кравченко	Тарас Чорновил; Андреј Шкил; Володимир Чемерис; Јуриј Луценко]; Јулија Тимошенко; Ихор Мазур ; Микола Љахович
Број
2,000–4,000	повеќе од 7,000
Настрадани
Ранети полицајци: 12	Уапсени активисти: 203

Украина без Кучма (украински: Україна без Кучми; Украина без Кучми, руски: Украина без Кучмы, УБК) — масовна протестна кампања што се одржала во Украина во 2000–2001 година, барајќи оставка од претседателот Леонид Кучма и претходи на Портокаловата револуција. За разлика од Портокаловата револуција, Украина без Кучма била ефективно задушена од владините единици за спроведување, а потоа следеле бројни апсења на опозицијата и учесниците што зборувале украински јазик. Барањето кривична одговорност за тие настани било обновено со изборот на Виктор Јанукович за претседател на Украина. ^[1]

„Украина без Кучма“ била организирана од политичката опозиција, под влијание на озлогласениот скандал со касети, претседателските избори во 1999 година, и имала за цел главно да бара оставка од новоизбраниот претседател Кучма. Протестите не исчезнале без трага и резултирале со консолидација на демократската опозиција што довела до Портокаловата револуција.

Почеток на протестите

Првата и едвај забележана акција на кампањата се одржала на 15 декември 2000 година на Мајдан Незалежности (Плоштад на независноста), главниот плоштад на Киев, главниот град на Украина. ^[2] Демонстрантите барале оставка на Кучма и соодветна истрага за исчезнувањето на новинарот Георги Гонгаѕе .

Раст на политичката поддршка

Наскоро, иницијативата прераснала во масовна кампања широко поддржана од студенти и опозициски активисти. Опозициските партии, кои ги загубиле претседателските избори во Украина во 1999 година непосредно пред скандалот, ја сметале кампањата како природна причина за обединување и засилување. Протестите биле организирани како мрежна коалиција и водени од колективно раководство. Сепак, Јулија Тимошенко (во тоа време го предводела Националниот комитет за спас), Јуриј Луценко (во тоа време ја предводел Социјалистичката партија на Украина) и независниот Володимир Чемерис станале истакнати водачи на акцијата. Повеќе од десетина политички партии ја поддржале кампањата, меѓу кои биле социјалистите, влијателно десно-центристичко Народно движење на Украина (и двете претставени во украинскиот парламент, Врховната Рада), екстремно десничарската УНА-УНСО и други. Лидерите ги оставиле настрана политичките разлики меѓу таквите меѓусебно антагонистички групи и се концентрирале на антиавторитарен протест и барања за политичка слобода. Тие, исто така, се обединиле во прифаќањето на западната помош во текот на кампањата.

Масовна фаза на протестите

Студентите и младите го сочинувале мнозинството учесници, иако кампањата добила широка јавна поддршка. Демонстрантите поставиле импровизиран шаторски камп на тротоарите на плоштадот и соседната улица Хрешатик. Активните поддржувачи живееле или се менувале во шаторите, додека многу други повремено ги посетувале собирите. На плоштадот биле организирани дискотеки и концерти на либерално ориентирани музичари. Студентски штрајкови се одржале на некои универзитети. Лавов и некои други градови се приклучиле на кампањата, но во помала мера.

Напорите за справување со протестите

Исплашени од обемот и необичната тактика на кампањата, властите постојано се обидувале да го уништат кампот користејќи полиција и маскирани провокатори, но избегнале масовни судири. Обидувајќи се да ги запре протестите, градоначалникот на Киев Олександр Омелченко наредил голема реконструкција на плоштадот, оградувајќи го најголемиот дел од него. Ова ги спречило демонстрантите да соберат голема толпа, но едвај влијаело на кампањата. Властите во некои други градови ја усвоиле тактиката, најавувајќи „градежни работи“ на нивните главни плоштади, обично без никаква активност зад новопоставените огради.

Контроверзно политичко влијание врз Кабинетот

Немајќи општо единство и формирајќи малцинство во Врховната Рада, опозициските политичари би можеле да им дадат на демонстрантите само ограничена поддршка, како што е иницирање лажен импичмент на Кучма и парламентарни протести. Прозападните либерали биле ограничени во акциите бидејќи го поддржувале премиерот на Кучма, многу популарниот реформист Виктор Јушченко, во неговите напори да се спротивстави на про-претседателските олигарси. Активистите го повикале да ги поддржи нивните барања и да го преземе водството. Но, Јушченко одбил, наместо тоа заедно со Кучма потпишале високо критичко јавно обраќање. Некои влијателни медиуми станале пристрасни во корист на властите.

Леонид Кучма примил тројца водачи на кампањата, ги слушнал нивните смели обвинувања и барања, но одбил да ги задоволи. Според Володимир Чемерис, претседателот тврдел дека ќе го отпушти полицискиот министер Кравченко (обвинет за киднапирањето на Гонгаѕе), како што барале демонстрантите, само доколку Јушченко го предложи ова разрешување официјално како премиер - што никогаш не се случило.

Настани од март 2001 година и насилен крај

Се организирале повремени масовни демонстрации пред владините згради. Организаторите тврделе дека има стратегија на ненасилен отпор, но не успеале да ја одржат. На 9 март 2001 година, роденденот на Тарас Шевченко, имаки неколку судири меѓу демонстрантите и полицијата, а десетици биле повредени: веројатно најнасилните и најнаселените немири во современата историја на Украина во тоа време. ^[3] Двете страни за инцидентите се обвинувале меѓусебно. Водачите на протестот тврделе дека полицијата го испровоцирала последниот и најжестокиот судир во близина на претседателската палата, блокирајќи поворка и инфилтрирајќи ја со провокатори. Милитаризираните десничарски екстремисти ја воделе борбата. Како одговор, властите спровеле масовни апсења во градот, фокусирајќи се на младите што зборуваат украински. Неколку пратеници од опозицијата го искористиле својот пратенички имунитет со упад во полициски станици и автомобили во обид да ги ослободат уапсените.

Впечатокот на јавноста за инцидентот довел до постепено намалување на поддршката за кампањата. Наскоро била прогласена за завршена. Група активни учесници во судирите на 9 март биле осудени и затворени.

Временска рамка на настаните од март 2001 година

1 март – распуштање на штрајкувачките шатори со одлука на поранешниот Окружен суд Старокиев на градот Киев
8 март – соопштение на Комитетот за национален спас дека демонстрантите планираат да не му дозволат на претседателот на Украина Леонид Кучма да положи цвеќе на споменикот на Тарас Шевченко (годишнината од неговиот роденден).

Ноќта од 8 до 9 март - единиците на милициите го опкружиле Меморијалниот парк Шевченко

- 08:30 – Кучма положил цвеќе, додека демонстрантите се бореле против милицијата
- 09:30 – биле уапсени неколку демонстранти
- 10:45 – колона демонстранти тргнала кон плоштадот Михаилив каде биле донесени уапсените кои набрзо биле повторно ослободени
- 12:00 – политичка средба во Меморијалниот парк на Шевченко, бројни апсења
- 13:45 – марш до МВР со барање за ослободување на уапсените
- 15:00 часот – масовни судири со единиците на Беркут на пат кон претседателската администрација
- 17:00 – Конститутивен конгрес на „За вистината!“ движење во „Зграда на наставникот“
- 18:00 часот – брутална ликвидација на канцеларијата на УНСО на улицата Димитров од страна на специјалните единици на милицијата
Вечерта и ноќта на 9 март – масовни апсења на станиците на возот и метрото во Киев на луѓе кои зборуваат украински јазик и студенти со државни симболи ^[2]

Наводи:^[4]^[5]^[6]^[7]^[8] ^[9]^[10]^[11]^[12]^[13]^[14]^[15]

Долгорочни ефекти

Подоцна истата година, премиерот Виктор Јушченко билсменет од претседателот Кучма и се приклучил на опозицијата. На парламентарните избори во 2002 година, тој ја предводел изборната коалиција „Наша Украина“ која победила на гласањето, но не успеала да формира мнозинство во Врховната Рада. Многу водачи на протестите биле обединети во таа коалиција, додека други учествувале во Социјалистичката партија и Изборниот блок на Јулија Тимошенко (наследникот на Комитетот за национален спас ), кој подоцна станале политички сојузници на Наша Украина.

Кампањата на Јушченко на претседателските избори во 2004 година била значително под влијание на слоганите, тактиките и општиот дух на Украина без Кучма. Портокаловата револуција, предизвикана од масивни изборни измами за време на гласањето, се случила на начин многу сличен на кампањата во 2001 година и била предводена главно од истите политичари и активисти.

Откако станал претседател, Јушченко го назначил Јуриј Луценко, еден од водачите на кампањата, за министер за внатрешни работи (т.е. шеф на милицијата), а Јулија Тимошенко била назначена за премиер ^[16] ^[17]

ТВ покривање

Главните настани и општите трендови на кампањата Украина без Кучма се проучени во ТВ документарецот „Лицето на протестот“ ( украински: "Обличчя протесту" – "Oblytchia Protestu" ) направен во 2003 година од Андриј Шевченко. Филмот се базира на различни ТВ снимки од протестите и интервјуата на учесниците од двете страни (од лидери на кампањата до милиционери).

Наводи

[1] „The Prosecutor General's Office is digging under Shkil and other organizers of "Ukraine without Kuchma"“. Ukrainska Pravda (украински). 15 September 2010.

[ukrainianweek19091-2] 2,0 ^2,1 The First Revolution: 10 years later, The Ukrainian Week (11 March 2011)

[3] 2001: mass clashes with militsia (Ukrainian Pravda, Mar. 9, 2011)

[4] Массовые акции протеста пройдут 9 марта в Киеве

[5] В Киеве проходит акция протеста против президента Кучмы

[6] В Киеве 7 человек избиты, 20 арестованы во время митинга оппозиции в честь 187-летия Тараса Шевченко

[7] Участники акции "Украина без Кучмы" атаковали здание администрации президента

[8] «Одинадцята заповідь Христа — «Не бійся!»

[9] Киевская милиция опровергает сообщения об избиении участников митинга в Киеве у памятника Тарасу Шевченко

[10] В Киеве разгромлен штаб УНА-УНСО, арестованы 70 членов организации

[11] В Киеве продолжается противостояние милиции и участников акции "Украина без Кучмы"

[12] Участников митинга в Киеве могут обвинить в преступлении против государства

[13] 2001: масові сутички з міліцією - апофеоз "України без Кучми"

[14] 9 березня 2001 року: спогади і прогнози від ініціаторів "України без Кучми"

[15] 9 березня Хроніка історичного дня

[tymoshenko.com.ua-16] Ukraine's Gold-Plaited Comeback Kid, Radio Free Europe/Radio Liberty (September 23, 2008)

[BBClineuk-17] Ukraine timeline, BBC News

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]