Једоарце

Једоарце — село во Општина Тетово, во околината на градот Тетово.

Једоарце
Једоарце Местоположба на Једоарце во Македонија Једоарце на карта
Координати 42°1′32″N 20°57′21″E / 42.02556° СГШ; 20.95583° ИГД / 42.02556; 20.95583
Општина	Тетово
Население	16 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	28033
Надм. вис.	598 м
Једоарце на општинската карта Атарот на Једоарце во рамките на општината
Једоарце на Ризницата

Географија и местоположба

Једоарце се наоѓа 6 километри северно од Тетово, на падините на Шар Планина.

Историја

Според турски документи од 1628 година село Једоарце се наоѓало во вилаетот Калканделен (Тетово) и било населено од 25 семејства (ханиња).^[2] Населено е пред повеќе од 350 години, а во неговата околина има траги на уште постаро село кое се викало Ѓиновце. Според усните преданија жители во Једоарце (родот Календаровци) се доселиле од местото Калис во Грција, што е многу неверојатно, бидејќи македонските места во тие краишта немале грчка топонимија сè до нивното вештачко преименување од грчките власти по припојувањето на Егејска Македонија во XX век. Тоа биле припадници на словенско племе кои одејќи од север кон југ стасале до Солунското Поле. Потоа, бегајќи од летните горештини, доаѓале со своите стада овци на падините на Шар Планина. Наесен, тие повторно се враќале назад. Најпрвин доаѓале секоја година со стадата овци, а подоцна и постојано се доселиле. Така настанале и соседните села Сетоле и Отуње.

Стопанство

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 69 —     1953 56 −18.8% 1961 37 −33.9% 1971 13 −64.9% 1981 9 −30.8%	Година Нас. ±% 1991 2 −77.8% 1994 11 +450.0% 2002 5 −54.5% 2021 16 +220.0%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Једоарце живееле 85 жители, сите Македонци.^[3] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Једоарце имало 128 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.^[4]

Според Афанасиј Селишчев, во 1929 година селото имало 16 куќи со 113 жители, сите Македонци.^[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 100 Македонци.^[6]

На пописот од 2002 година, селото имало 5 жители, сите Македонци.^[7]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 16 жители, од кои 5 Македонци и 11 Албанци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	85	128	69	56	37	13	9	2	11	5	16

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]

Родови

Једоарце е македонско село.

Според истражувањата од 1946 година, родови во селото се:

• Ќупевци (5 к.), староседелци. Се делат на Деспотовци, Ѓоргијовци и Спасеновци. Имаат иселеници во Скопје, Тетово и Софија.
• Календаровци (6 к.), староседелци. Се делат на Коруној, Дејаној и Серафимој. Имаат иселеници во Тетово, Скопје и Америка
• Качовци (4 к.), староседелци. Они се гранка од родот Календаровци. Имаат иселеници во Скопје (едно семејство) и во Пловдив (едно семејство).^[12]

Општествени установи

Цркви

• Црква „Св. Кузман и Дамјан“ - Једоарце^[13]

Самоуправа и политика

Културни и природни знаменитости

Редовни настани

Личности

• Тевдо Спасов Георгиев - македонско-одрински доброволец;^[14]
• Спиро Хаџи Ристиќ (†1938) - политичар и градоначалник на Скопје;

Култура и спорт

Иселеништво

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Турски извори за българската история, т. VII, София 1986, с. 335
3. Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 210.
4. Brancoff, D.M. "La Macedoine et sa Population Chretienne". Paris, 1905, р.122-123.
5. Селищев, Афанасий. „Полог и его болгарское население. Исторические, этнографические и диалектологические очерки северо-западной Македонии“. - София, 1929, стр. 23.
6. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
7. Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
8. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
9. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
10. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
11. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
12. Трифуноски, Јован (1976). Полог. Скопје: САНУ.
13. „Црквите и манастирите во Тетовското Архиерејско Наместништво“. Архиерејско намесништво Тетово. Посетено на 2010-04-29.
14. „Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр. 169.

Надворешни врски

• Селото Једоарце - најдетален опис и прва пишана историја за селото (историја, стари семејства и др.), на порталот ‘Тајните на Тетово’ Архивирано на 22 февруари 2014 г.