Јодат

Јодатниот анјон, IO−
3

Просторен модел на јодатниот анјон

Јодат — повеќеатомски анјон со формула IO−
3. Ова е најчестиот облик на јод во природата и го сочинува најголемот дел од јодно содржните руди.^[1] Јодатите се соли на јодната киселина^[2] и често се безбојни.

Структура

Соединението има пирамидна структура. Аглите на O–I–O се движат од 97° до 105°, нешто помали од аглите на O–Cl–O кај хлоратот.^[3]

Реакции

Редукција на јодат со дисулфит со присуство и отсуство на скроб како показател.

Редокс

Јодатот е еден од неколку оксианјони на јодот, и има оксидациски број +5. Учествува во неколку редокс-реакции како „јодниот часовник“ (Ландолтова реакција). Не тежнее да се диспропорционира во перјодат и јодид, што не е случај со хлоратот.

Јодатот се редудира со сулфит:^[1]

${\displaystyle {\ce {6HSO3- + 2IO3- -> 2I- + 6HSO4-}}}$

Јодатот оксидира јодид:

${\displaystyle {\ce {5I- + IO3- + 3H2SO4 -> 3I2 + 3H2O + 3SO4^2-}}}$

Слично на ова, хлоратот го оксидира јодидот во јодат:

${\displaystyle {\ce {I- + ClO3- -> Cl- + IO3-}}}$

Јодат се добива и со намалување на перјодат со сулфид. The byproduct of the reaction is a сулфоксид.^[4]

Киселина-база

Јодатот е необичен по тоа што гради водородна врска со матичната киселина:^[3]

${\displaystyle {\ce {IO3- + HIO3 -> H(IO3)2-}}}$

Анјонот H(IO
3)−
2 се нарекува бијодат.

Главни соединенија

• Калциум јодат, Ca(IO₃)₂ е главната руда на јодот. Се користи и како додаток во исхраната на говедата.
• Калиум јодат, KIO₃, како калиум јодидот, се дава како профилактика против впивање на радиојод во некои земји.^[5][6]
• Калиум водород јодат (или калиум бијодат), KH(IO₃)₂, е двојна сол на калиум јодат и јодната киселина и уште една киселина.

Природна застапеност

Минералите што содржат јодат се среќаваат во лежишта на каличе во Чиле. Најважните јодатни минерали се лаутаритот и бригенитот, но познати се и бакроносните јодати како салезитот.^[7]

Наводи

1. Lyday, Phyllis A. (2005), „Iodine and Iodine Compounds“, Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH, стр. 382–390, doi:10.1002/14356007.a14_381
2. „јодат“ — Лексикон на македонскиот јазик
3. Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2. изд.). Butterworth-Heinemann. ISBN 0080379419.
4. Qiu, Chao; Sheng Han; Xingguo Cheng; Tianhui Ren (2005). „Distribution of Thioethers in Hydrotreated Transformer Base Oil by Oxidation and ICP-AES Analysis“ (abstract). Industrial & Engineering Chemistry Research. 44 (11): 4151–4155. doi:10.1021/ie048833b. Посетено на 14 февруари 2023‎. Thioethers can be oxidized to sulfoxides by periodate, and periodate is reduced to iodate
5. „Radiological Protection Institute of Ireland | | Media | Press releases | Radioactivity released from Wylfa nuclear power plant is extremely low and of no health significance“. Архивирано од изворникот на 17 октомври 2013. Посетено на 14 февруари 2023‎.
6. „Decision to Discontinue the Future Distribution of Iodine Tablets“. Архивирано од изворникот на 18 октомври 2013. Посетено на 14 февруари 2023‎.
7. „Home“. mindat.org.

Надворешни врски

• Јодат на Ризницата ^?