Вајанг бебер
| Вајанг куклен театар | |
|---|---|
 Изведбата на Вајанг кулит на познатиот индонезиски „даланг“ (марионетски мајстор), на 31 јули 2010 година | |
| Категории | Изведувачки уметности, Традиционална изработка |
| Поврзница | 063 |
| Област | APA |
| Историја на впишувањето | |
| Впишување | 2008 (3та сесија) |
| List | Репрезентативна листа |
 | |
Вајанг бебер - индонезиска изведба на куклен театар вајанг, чија презентација се манифестира во растегливи листови хартија или ткаенина со слики во стилизираниот вајанг придружен со нарација со даланг.[1] Претставите на Вајанг бебер се појавиле и се развиле во Јава во предисламските времиња, но продолжиле во исламските кралства (како што е султанатот Матарам). Прикажуваните приказни биле преземени од Махабхарата и Рамајана. Откако исламот станал главна религија во Јава, биле прикажани повеќе приказни за Панџи.[2] Вајанг бебер има голема сличност со наративот во форма на сликовити балади вообичаени на годишните саеми во средновековна и рана модерна Европа. И тие ја доживеале истата судбина - речиси исчезнале, иако сè уште има групи уметници кои го поддржуваат Вајанг бебер на места како Суракарта во Централна Јава.
Историја
[уреди | уреди извор]
Првите странски записи за оваа изведба биле пријавени од Ма Хуан и Феи Ксин во книгата Јинг-Јаи-Шенг-Лан. Книгата раскажува за посетата на Џенг Хе на Јава околу 1413-1415 година (кралството Мајапахит било предводено од Викрамавардхана, син на Хајам Вурук). Имало толпа луѓе кои слушаат како некој раскажува за сликите прикажани на делумно валани листови хартија. Раскажувачот држел парче дрво кое се користело и за покажување на сликите на листот. Ваквите практики сè уште се останати исти за изведбите на вајанг бебер. Меѓутоа, според наративот на јаванските поети, Вајанг бебер започнал од Кралството Пајаџаран.
Сликите на сцените на Вајанг биле прикажувани на листови од ткаенина или делуванг, при што секој лист содржел неколку сцени, според редоследот на приказната. Овие слики се пуштале на „прикажан“ начин, односно се одмотувале според сцената, една по една. Даланг раскажувал за работи поврзани со прикажаните сцени, вклучително и дијалог. Се вели дека од Валисанга, вклучувајќи го и Сунан Калијага, Вајанг бебер бил модифициран во кожна кукла со украсни форми кои се познати денес, бидејќи исламските учења не препорачуваат форма на слики на живи суштества (луѓе, животни) или статуи и додаваат Преданија на Хјанг Калимусада. Вајанг, кои биле модифицирани од светците, биле користени за ширење на учењата на исламот и она што го знаеме денес.[3]
Денес
[уреди | уреди извор]
Постојат две збирки на наследства на вајанг бебер кои се приватно собрани од потомците на далангот. И двајцата ја донеле приказната Панџи. Првиот е еден од најстарите Вајанг бебер кој се чува во Карангталун Хамлет, селото Гедомпол, Доноројо, Пацитан. Оваа кукла е направена на голема хартиена црница направена во Понорого и ја држел некој кому му верувале дека ќе ја одржува со генерации и нема да ја држат луѓе од различно потекло, бидејќи веруваат дека тоа е мандат на предците што мора да биде зачуван. Приказната е „Јака Кембанг Кунинг“, која се состои од шест свитоци при што секој свиток содржи четири сцени (пејагонг).[4] Оваа приказна според Р.М. Саид е алузија на протерувањето на султанот од Матарам, Амангкурат I, од палатата Матарам во Плеред поради бунтот Трунајаја.
Покрај Пацитан, втората колекција се чува во Хамлет Титлеан, селото Беџихарјо, Карангмојо, Гунунгкидул. Приказната била Ременг Мангуњаја.
Според Састро книгата на Мирудо, Вајанг бебер бил направен во 1283 година, со Кондро Сенгколо Гунанинг Бујонгго Нембах Инг Дево (1283), а потоа продолжил од синот на Прабу Бхре Виџаја, Раден Сунгинг Прабангкара, во правењето Вајанг бебер.[5]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Kisah Wayang Beber, Wayang Tertua di Indonesia“, Indonesia.go.id
- ↑ „The metamorphosis of wayang beber“, Jakarta Post
- ↑ „Sepenggal Sejarah Wayang Beber : Kesenian yang Hampir Punah“, kebudayaan.kemdikbud, Архивирано од изворникот на 2023-03-25, Посетено на 2023-09-24
- ↑ Maharsi, Indiria (2018). Wayang Beber. Yogyakarta: Dwi - Quantum.
- ↑ Uji Agung Santosa/BBJ. „Wayang Beber di Bentara Budaya Jakarta. Cerita yang diangkat adalah Remeng Mangunjaya“. Kontan.co.id.