Глаголични броеви
Бројни системи кај разни
народи и култури | |
|---|---|
| Индоарапски броеви | |
| Западноарапски • Источноарапски | |
| Бенгалски • Гуџаратски • Гурмухски • Деваганарски (Индиски) • Синхалски • Тамилски | |
| Балиски • Бурмански • Ѕонгкански (Бутански) • Јавански • Кмерски • Лаоски • Монголски • Тајландски | |
Источноазиски броеви
| |
| Виетнамски Јапонски Кинески (Суџојски) |
Корејски Стапчиња Хокиенски |
Азбучни броеви
| |
| Абџадски Арјабатини Гиски (Етиопски) Грузиски Грчки |
Ерменски Кирилични Римски Хебрејски |
Други системи
| |
| Атички Брамански Вавилонски Глаголични Егејски Египетски Етрурски Инуитски |
Кипу Кхаростенски Мајански Муискански Поле со урни Праисториски Чувашки |
| Десетични (10) | |
| 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 12, 16, 20, 30, 36, 60 повеќе… | |
Глаголичките броеви ― броен систем добиен од глаголицата, главно согласено дека биле создадени во 9 век од Свети Кирил. Тие се слични на кириличните броеви, освен што бројните вредности се доделуваат според природниот азбучен ред на глаголицата.[1][2] Користењето на глаголицата и броевите се намалувало низ средниот век и до 17 век глаголицата се користела скоро само во верски записи. Нејасно е дали употребата на глаголички броеви опстојува сè додека бил користена глаголицата.[3]
Општ опис
[уреди | уреди извор]Системот е децимален азбучен броен систем, со вредности доделени по азбучен ред, т.е.Ⰰ[ɑ] = 1,Ⰱ[b] = 2, и така натаму. Глифи за единици, десетици и стотици вредности се комбинираат додатно за да создаваат броеви, на пример,ⰗⰑⰂ е 500 + 80 + 3 или 583. Броевите се запишуваат лево надесно, најголема вредност лево. Како и со кириличните броеви, помеѓу 11 и 19 обичниот редослед на знаци е обратен, така што броевите од 11 до 19 обично се запишуваат со цифрите пред глифот за 10; на примерⰅⰊ е 6 + 10, правејќи 16, ова ги одразува словенските лексички броеви за десетките.[4][3]
За бројки поголеми од 999, постојат спротивставени докази. Бидејќи најраната верзија на глаголицата има 36 знаци, постојат показатели за употреба на глаголицата за 1,000 до 9,000,[3][5] иако се доведува во прашање валидноста од 3,000 и повеќе.[6] Исто така, постојат докази за употреба на илјада знаци, слични на керајата на долниот лев агол во грчките броеви или кириличните илјади знаци за означување на броеви поголеми од 999.
За да се разликуваат броевите од текстот, бројките обично се издвојуваат со точки или се става ознака над броевите.[3] На пример, делото „Missale Romanum Glagolitice“ отпечатено во 1483 година, ги користи обете точки наоколу и насловот над буквите на места за да означи број,[7] како и Винодолскиот законик.
Пример:
(ⰝⰔⰑ ) - 1280 година
Табела на вредности
[уреди | уреди извор]
|
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Како што е забележано претходно, буквите поврзани со бројни вредности поголеми од 999 се несигурни, а различни автори заклучиле различни вредности (и различни редови) за буквите кон крајот на глаголицата.[8]
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Schenker, Alexander M. (1995), The Dawn of Slavic: An Introduction to Slavic Philology, Њу Хејвен, Конектикат: Yale University Press, ISBN 0-300-05846-2
- ↑ Lunt, Horace Gray (2001). Old Church Slavonic Grammar (7. изд.). Берлин: Walter de Gruyter. стр. 16–18. ISBN 978-3-11-016284-4.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Chrisomalis, Stephen (2010). Numerical Notation: A Comparative History. Кембриџ, Англија: Cambridge University Press. стр. 178–182. ISBN 978-1-139-48533-3. Посетено на 4 мај 2021.
- ↑ A. Kent; H. Lancour; J.E. Daily; W.Z. Nasri, уред. (1979). „Slavic Paleography“. Encyclopedia of Library and Information Science. 27. Њујорк: Marcel Dekker Inc. стр. 510–520. ISBN 978-0-8247-2027-8. Посетено на 4 мај 2021.
- ↑ Veder, William R. (2004). The Glagolitic Alphabet as a Text. Glagoljica i hrvatski glagolizam. Zbornik radova s međunarodnoga znanstvenog skupa povodom 100. obljetnice Staroslavenske akademije i 50. obljetnice Staroslavenskog instituta. Загреб: Staroslavenski Institut/Krčka Biskupija. стр. 375–387.
- ↑ Mathiesen, Robert (2004). A New Reconstruction of the Original Glagolitic Alphabet (M.S.). Brown University.
- ↑ Žubrinić, Darko (2013). „Hrvatski glagoljički Prvotisak misala iz 1483“ [Croatian Glagolitic First Printing of the 1483 Missal] (хрватски). Посетено на 4 мај 2021.
- ↑ Chulev, Basil (2015). „Glagoling the Glagolithic ("Speaking the Speakolithic")“. Посетено на 4 мај 2021. Наводот journal бара
|journal=(help)