Едип (Волтер)

  Едип (француски: Œdipe) — трагедија на францускиот драматург и филозоф Волтер која првпат била изведена во 1718 година.[1] Тaа била неговата прва драма и првото книжевно дело за кое го користел презимето Волтер (неговото вистинско име е Франсоа-Мари Аруе).

Композиција

[уреди | уреди извор]

Волтер ја завршил драмата во 1717 година кога ја издржувал својата 11-месечна затворска казна. Во писмото од 1731 година, Волтер напишал дека кога ја напишал драмата бил „целосно обземен од своите читања на античките автори [. . . ] Знаев многу малку за театарот во Париз.“ [2] Во адаптацијата на атинската трагедија на Софокле, Цар Едип, Волтер се обидел да ги рационализира заплетот и мотивацијата на неговите ликови.[3] Во едно писмо од 1719 година, тој укажал дека сметал дека е неверојатно убиството на Лај да не биде истражено порано и дека на Едип би му требало толку долго да ја разбере јасната визија на пророштвото.[4] Волтер додава подзаплет со љубовта на Филоктет кон Јокаста.[4] Тој, исто така, ја намалува важноста на темата за инцест.[5]

Критички прием

[уреди | уреди извор]

Премиерата на „Едип“ се одржала на 18 ноември 1718 година во „Комеди франсез“, за време на неговиот прв период на егзил во Шатене-Малабри. Кино-Дифрен го играл Едип, а Шарлот Демар, Јокаста. Регентот бил присутен на премиерата и му честитал на Волтер за неговиот успех. Долго време се шпекулирало дека Регентот имал инцестна врска со својата постара ќерка, Мари Луиз Елизабет Д'Орлеан, војвотката од Бери. Волтер бил уапсен и испратен во Бастилја во мај 1717 година, откако му кажал на полицискиот доушник дека војвотката е бремена и дека се криела во својот замок Ла Мует во очекување на породувањето.[6] Гласините за инцестната врска на Филип со својата ќерка ја направиле драмата на Аруе/Волтер контроверзна долго пред да биде изведена.[7] На премиерата присуствувала и војвотката од Бери, која влегла во кралски стил во придружба на дамите од нејзиниот двор и личните чувари. Шпекулациите за состојбата на ќерката на регентот повеќе не можеле да бидат скриени и нејзината мошне видлива бременост ги инспирирала злонамерните коментари на сатиричарите дека гледачите не само што ќе ги видат Едип (Регентот) и Јокаста (Бери), туку можеби ќе бидат сведоци и на раѓањето на Етеокле. Присуството на принцезата на тој начин придонело за јавниот успех на претставата[8] Претставата доживеала 45 изведби и добила големо критичко признание со што се означил и почетокот на успехот на Волтер во неговата театарска кариера. Тоа бил „најголемиот драматуршки успех на Франција од XVIII век“.[9] Повторно почнала да се прикажува на 7 мај 1723 година со Ле Куврер и Кино-Дифрен и останал во репертоарот на Комеди франсез до 1852 година.

  1. Banham (1998, 1176) and Vernant and Vidal-Naquet (1988, 373).
  2. Quoted by Vernant and Vidal-Naquet (1988, 373).
  3. Burian (1997, 240, 245).
  4. 4,0 4,1 Burian (1997, 245).
  5. Burian (1997, 246).
  6. Jean-Michel Raynaud, Voltaire soi-disant, Presses Universitaires de Lille, 1983, vol.1, p.289.
  7. Jay Caplan, In the King's Wake : Post-Absolutist Culture in France. University of Chicago Press, 1994, p.50-51.
  8. Philippe Erlanger, Le Régent, 1985, p.241. The Duchess of Berry gave birth to a still-born daughter on 2 April 1719. The health ruined by her harrowing delivery, she died on 21 July 1719 at La Muette. The autopsy revealed she was already two months pregnant.
  9. Vernant and Vidal-Naquet (1988, 373).
  • Банхам, Мартин, ед. 1998 година. Водич за театар од Кембриџ Кембриџ: Кембриџ UP.ISBN 0-521-43437-8.
  • Буријан, Питер. 1997 година. „Трагедија адаптирана за сцени и екрани: ренесансата до денес“. Придружник на грчката трагедија од Кембриџ. Ед. ЈП Велигден. Cambridge Companions to Literature ser. Кембриџ: Кембриџ UP. 228–283.ISBN 0-521-42351-1ISBN 0-521-42351-1.
  • Вернан, Жан-Пјер и Пјер Видал-Наке. 1988 година. Мит и трагедија во Стара Грција. Транс. Џенет Лојд. Њујорк: Зонски книги, 1990 година.ISBN 0-942299-19-1ISBN 0-942299-19-1. Транс. на Mythe et Tragédie en Grèce Ancienne (Librarie François Maspero, 1972) и Mythe et Tragédie en Grèce Ancienne Deux (Изданија La Découverte, 1986).

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]