Курентовање

Курентовање
Курентовање
Корант или Курант
Наречен и5-та сезона, најголемиот европски етно карневал на отворено
Видкултурен
ЗначењеПрослава пред сезоната на постот.
Почнува11 дена пред Чиста Среда
(57 дена пред Велигден)
ЗавршуваПрочка
(47 дена пред Велигден)
Датум19 Февруари – 1 Март
Во 20243–13 Февруари
ПрославаПаради, забави, настапи на отворено
ПоврзаноКарневал, Чиста Среда, Пост

Курентовање е најпопуларен и етнолошки значаен карневалски настан во Словенија, кој првпат бил организиран во 1960 година од страна на Драго Хасл и неговите соработници од културните и образовните организации. Овој 11-дневен пролетен обред и значаен настан на плодноста се слави на Прочка во Птуј, најстариот документиран град во регионот, и привлекува вкупно 100.000 учесници секоја година. Во 2016 година бил прогласен за 7-ми најголем карневал во светот од Осамена Планета(анг: Lonely Planet).

Нејзината главна фигура, позната како Курент или Корент, популарно е реинтерпретирана како екстравагантен бог на неограниченото задоволство и хедонизам во раните словенски обичаи. На денешните фестивали, групи куренти носат традиционална облека направена од кожа на овца, додека држат дрвени палки со кожа од еж наречени јежевке закачени на нив, чија врева се верува дека ја „брка зимата“. На овој начин присуството на курентите го најавува крајот на зимата и почетокот на пролетта. Да се биде курент на почетокот било привилегија што им се нудело само на невенчаните мажи, но денес, оженетите мажи, деца и жени се исто така поканети да ја носат облеката.

Во 2010 година се одбележал 50-годишнината од првата организирана инстанца на овој фестивал. Како домаќин на фестивалот, градот Птуј бил примен во Федерацијата на европските карневалски градови во 1991 година.

Во 2017 година, Курентите биле впишани на Репрезентативната листа на УНЕСКО за нематеријално културно наследство на човештвото.

Потекло на фестивалот

[уреди | уреди извор]

Идејата за организиран карневалски настан во Птуј била смислена во 1950-тите години, кога карневалските носии, придружувани од бенд, спонтано формирале поворки на Светиот вторник.

Настанот продолжил да расте. Хасл, неуморен организатор на Курентовање од неговите почетоци до 1970-тите, бил силно убеден дека овој настан можел да помогне да се спречи, според него, екстремно брзото исчезнување на карневалските навики и традиционалните обичаи во околните села. Во 1959 година, Хасл, силно поддржан од оние кои ги споделувале неговите ставови и ентузијазам за настанот, предложил Историското друштво на Птуј да ја преземе организацијата и спроведувањето на карневалскиот настан. Тој предложил настанот да го носи името на најпознатите носии Курент – и се родило Курентовање. Хасл подготвил нацрт во врска со содржината и ги навел главните насоки што требале да се следат за да се трансформира Курентовање во настан од етнографско значење. Неговата визија за настан која ги содржела уникатните карневалски фигури и навики од регионот Птуј, на кои подоцна би можеле да им се придружат и други традиционални словенечки носии, помогнала настанот да прерасне во фестивал на носии. Тој дополнително планирал да ја прошири содржината на настанот со воведување на современи карневалски носии.

Првата „модерна“ верзија на фестивалот Курентовање

[уреди | уреди извор]
Еден од првите примероци на Курентовање во 1961 г.

На 27 февруари 1960 година, на Прочка, во Птуј била организирана првата модерна верзија на фестивалот, наречена Курентовање, со традиционални карневалски носии од Марковци. Учесниците на карневалот се построиле во поворка. Водачите на поворката биле копјаници, следени од орачи, „мечки“, самовили, петлиња и Куренти, сите танцувале на звукот на музиката што ја свирела локалната група. На насобраната толпа преку звучници им биле објаснети изведбата и обичаите на секоја традиционална носија. Настанот наишол на огромен успех и предизвикал општ интерес што ги охрабрил организаторите да продолжат.

Една година подоцна, на носијата на Марковци им се придружиле орачи од Ланцова Вас, утоварачи на трупци од Цирковци и тажачки од Хајдина. За прв пат карневалски групи се претставиле попладне. Во 1962 година настанот ги надминал локалните граници со покани на други карневалски фигури како што се лавфарџи од Церкно и борово гостивање од Предановци во регионот на Прекмурје.

Интернационализација

[уреди | уреди извор]

Меѓународниот аспект на настанот се стекнал во следните години кога на локалните и на словенечките традиционални носии им се придружиле носии од: Хрватска, Србија, Македонија, Унгарија, Австрија, Италија, Јапонија и многу други земји. Бројот на учесници и гледачи растел со текот на годините. При тоа, илјадници ги посетувале карневалските настани за да се восхитуваат на необичните костими и да се приклучат на забавата.

Многу години, главниот дел од настанот бил презентација на индивидуални традиционални карневалски групи. Ова се случувало или во сабота или во недела наутро, пред попладневната поворка.

Проширување на програмата на фестивалот

[уреди | уреди извор]

Во 1994 година, програмата на фестивалот била продолжена на повеќе од два дена, со мноштво настани, настапи на плоштадот пред градското собрание, погребот на Карневалот и забавна програма во карневалскиот шатор. Од 1999 година па натаму, настанот Принцот на карневалот бил воведен со устоличувањето на принцот што се одржувал на 11 ноември. Ова само по себе станал важен културен и забавен настан.

Во текот на изминатите неколку години, карневалот започнувал точно на полноќ на 2 февруари. Будина, едно од претежно руралните предградија на Птуј, го организирала настанот. Овој настан вклучувал огромен оган околу кој, на полноќ, Курентите, за овој настан, опремени со синџир и пет ѕвона и дрвен стап - почнуваат да танцуваат, со што го најавуваат почетокот на карневалот. Од овој момент на Курентите им е „дозволено“ да ги прават своите вообичаени рути.

Денес фестивалот трае околу единаесет дена, почнувајќи од сабота, една недела пред Прочка, кога само традиционалните карневалски носии формираат поворка на улиците на Птуј и кога на принцот на карневалот му се дава чест да владее со градот. Секој ден има изведби на поединци во костими и многу други видови забава кои се одржуваат на плоштадот пред градското собрание и во карневалскиот шатор.

Активностите кулминираат со саботната поворка на традиционални карневалски носии, детската карневалска парада, погребот на Карневалот и враќањето на власта на градоначалникот на градот. Меѓутоа, бидејќи понекогаш има помалку денови помеѓу Сретение Господово и Чист Вторник, другите активности траат пократко. Следствено, ова влијае на целата програма и развој на настанот секоја година.

Курент или Корант - главната карневалска фигура

[уреди | уреди извор]

Курент или Корант е најпознатата традиционална карневалска фигура во целиот регион, како и во цела Словенија. Името веројатно потекнува од вообичаената именка курант „гласник, лакеј, пешак“, со што споделува семантичка основа со церкнскиот термин лавфар. Иако групите Курент можеби не изгледаат сосема исто, таа е најпопуларната и најчестата традиционална карневалска фигура во рамнините Птуј и Драва и во ридовите Халозе.

Курент или Корант, како што е познат денес, своето потекло го има во популарната традиција. Традиционално, облеката на Курент била резервирана за невенчани мажи, но во денешно време Курент-Корант може да биде невенчани или оженети мажи, жени и деца.

Двата типа на словенечки Курент-Корант се таканаречените „пердувести“ и „роговите“, при што разликата е главно во изгледот на покривката на главата. Курент-Корант носи огромна облека од овча кожа. Околу половината виси синџир со закачени огромни ѕвона. Добиената бучава одлично ја „брка зимата“, што е, наводно, функцијата на Курент. Корент, исто така, носи тешки чизми и специјални црвени или зелени грејачи за нозе, додека главата е покриена со висока крзнена капа украсена со панделки и маска со долг, црвен јазик. Дрвената палка обично се носи во левата рака.

Список на карневалски паради

[уреди | уреди извор]

Во 1960 и 1961 година, настанот се одржувал во сабота. Од 1962 година, до денешен ден, настанот се одржува на Прочка. Помеѓу 1962 и 1991 година, програмата била закажана во два дела: пред пладне имало дефиле на традиционални носии само на градскиот стадион, а карневалот се одржувал по градските улици попладне. Со собирање од над 50.000 луѓе секоја година на Прочка, ова е најголемиот словенечки дневен јавен настан веднаш до настанот за скијање Планица.

Прво курентовање (1960). На главниот плоштад.
Прво курентовање (1960). На плоштадот на пазарот.
Прво курентовање (1960). Во главниот парк.
Второ курентовање (1961).
Петто курентовање (1964).
Издание Година Ден Датум Број на посетители
1 1960 Сабота пред Прочка 27 февруари 6,000
2 1961 Прочка 11 февруари 14,000
3 1962 4 март 20,000
4 1963 Прочка 24 февруари /
1964 Прочка
Чист Вторник
9 февруари

11 февруари
/
5 1965 Прочка 28 февруари 30,000
6 1966 Сабота пред Прочка

Прочка
19 февруари

20 февруари
30,000
7 1967 Прочка 5 февруари откажано
8 1968 Прочка 25 февруари 20,000
9 1969 Прочка 16 февруари 20,000
10 1970 8 февруари /
11 1971 21 февруари 35,000
12 1972 13 февруари /
13 1973 Прочка 4 март 40-50,000
14 1974 24 февруари 40-50,000
15 1975 9 февруари 40,000
16 1976 29 февруари 45,000
17 1977 20 февруари 40,000
18 1978 5 февруари /
19 1979 26 февруари 40,000
20 1980 17 февруари /
21 1981 1 март 40,000
22 1982 21 февруари 40,000
23 1983 13 февруари /
24 1984 4 март /
25 1985 17 февруари /
26 1986 9 февруари /
27 1987 1 март /
28 1988 14 февруари 45,000
29 1989 5 февруари 40,000
30 1990 25 февруари 50,000
31 1991 10 февруари /
32 1992 1 март /
33 1993 21 февруари 30,000
34 1994 13 февруари /
35 1995 26 февруари /
36 1996 25 февруари 25,000
37 1997 9 февруари 40,000
38 1998 22 февруари 50,000
39 1999 14 февруари 10,000
40 2000 5 март 50-60,000
41 2001 25 февруари 45,000
42 2002 10 февруари 50,000
43 2003 2 март 60,000
44 2004 22 февруари /
45 2005 6 февруари 50,000
46 2006 26 февруари /
47 2007 18 февруари 40,000
48 2008 3 февруари 50,000
49 2009 22 февруари 55,000
50 2010 14 февруари 60,000
51 2011 6 март 65,000
52 2012 19 февруари 60,000
53 2013 10 февруари 30,000
54 2014 2 март 50,000
55 2015 17 февруари 55,000
56 2016 7 февруари 40,000
57 2017 26 февруари 60,000
58 2018 11 февруари 60,000
59 2019 3 март 45,000
60 2020 23 февруари 50,000
61 2021 14 февруари virtual
  • 1972 година - само на настанот на стадионот, без градски карневал.
  • 1992 година - нема класичен карневал, ограничен само на четири градски плоштади.

Традиционални настани

[уреди | уреди извор]
Бидејќи Настан Секогаш во ист ден
2001 година Курент (Корант) Скок Полноќен ритуал покрај оган кај Куќата на Зоки во Будина

(Сретение господово - 2 до 3 февруари)

Главни настани

[уреди | уреди извор]
Бидејќи Настани Секогаш во ист ден
↓ Етнички и карневалски паради ↓
1998 година Отворање етничка поворка сабота пред Прочка
2020 година Групи за Ден на Курент (Корант). една недела пред Чиста Среда
2015 година Ноќен спектакл Исчезнат петок
1873 Градски карневалско шеталиште сабота пред Прочка
2013 година
1960 година Меѓународна карневалска парада Прочка
Парада во словенечките градинки Чист Понеделник
Погреб Шров Чист Вторник

Придружни настани

[уреди | уреди извор]
Бидејќи Хуманитарен настан за готвење Секогаш во ист ден
2006 година Обарјада сабота пред Прочка
Бидејќи Уметнички настани Секогаш во ист ден
2009 година Екс-Темпор Уметничка колонија сабота пред Прочка
Отворање на изложбата сабота пред Прочка

Принцовите на карневалот

[уреди | уреди извор]

Првиот принц на карневалот Курентовање бил инагуриран на 11 ноември 1999 година, по што ова станало традиција. По иницијатива на Бранко Брумен, еден од главните организатори на Курентовањето и подпретседател на ФЕЦЦ, бидејќи го видел овој фолклор и на други карневали во Европа долго пред Птуј. Во 2000 година, првиот принц ја "зазема" канцеларијата на градоначалникот за период од единаесет дена од карневалот Курентовање. Од 2013 година, принцевите имаат мандат од две години.

Прво издание (1960) на пазарот.
# Принц Градски мандат Година
1 Јоже Гашпершич како Гашпер I 26 Февруари – 7 Март 2000
2 Звонко Крижај како Матевж Зоки III 17 – 27 Февруари 2001
3 Златко Гајшек како Дон Златко III 3 – 12 Февруари 2002
4 Иво Рајх како Ноубл Мошцон Рајх 22 Февруари – 4 Март 2003
5 Бранко Цајнко како Цајнко Фридерик V 14 – 24 Февруари 2004
6 Марјан Цајнко како Ноубл Холонешки VI 3 – 8 Февруари 2005
7 Марко Клинц како Клинц Хауптман од Спухља 18 – 28 Февруари 2006
8 Славко Колар како Славко Ноубл Качерл 10 – 20 Февруари 2007
9 Миран Урих како Мајер Цирковшки 3 – 5 Февруари 2008
10 Станко Веган како Веган Турнишки 14 – 24 Феврyари 2009
11 Милан Сенчар како Витез Сенчар, Ноубл Бернард на Птуј 6 – 16 Февруари 2010
12 Јанез Голц како Ноубл Барон Јакоб Бреунер на Марковци 26 Февруари – 8 Март 2011
13 Владо Хвалец како Ноубл Јуриј Опроснизер 11 – 21 Февруари 2012
Две-годишен мандат
14 Мирослав Слодњак како Витез на Дорнава 3 – 12 Февруари

22 Февруари -– 4 Март
2013

2014
15 Рајко Јургец како Бертолд на Треун 9 – 19 Февруари

3 – 9 Февруари
2015

2016
16 Алеш Горичан како Ноубл Јанез Максимилијан Грегорич 18 – 28 Февруари

3 – 13 Февруари
2017

2018
17 Дарко Цафута како Јакоб Барон Зекел на Видем 23 Февруари – 5 Март

15 – 25 Февруари
2019

2020
Три-годишен мандат
18 Хинко Шоштарич како Витез Хинко Содински, ноубл Гал 6 – 16 Февруари

19 Февруари – 1 Март

11 – 21 Февруари
2021

2022

2023

Надвор од Словенија

[уреди | уреди извор]
Словенечки Курентовање куренти во Кливленд, Охајо, САД во словенечкиот национален дом.

Кливленд, Охајо, САД има една од најголемите словенечко-американски заедници надвор од Европа. Сместено околу црквата Св. Витус, населбата Сент Клер-Супериор станала домаќин на локалната верзија на Курентовање во 2013 година. Прославата се одржува во сабота пред Чиста Среда.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]