Логоварди

Логоварди
Воздушен поглед на селото Логоварди
Логоварди Местоположба на Логоварди во Македонија Логоварди на карта
Координати 41°1′46″N 21°24′41″E / 41.02944°N 21.41139°E / 41.02944; 21.41139
Регион	Пелагониски
Општина	Битола
Област	Пелагонија
Население	577 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	7000
Повик. бр.	047
Шифра на КО	02071
Надм. вис.	576 м
Слава	Ѓурѓовден
Логоварди на општинската карта Атарот на Логоварди во рамките на општината
Логоварди на Ризницата

Логоварди — село во областа Пелагонија, во Општина Битола, во околината на градот Битола.

Потекло и значење на името

Името го добило по стационираниот турски воен логор, каде постепено за потребите на логорот се подигнувале куќи, чие население ги опслужувало војниците.^[2]

Географија и местоположба

Сретселото

Селото се наоѓа во Пелагонија, на источната страна на Битолското Поле, а од десната страна на Црна Река. Лежи недалеку од градот Битола и припаѓа на неговата рурбална зона.^[3] Селото е рамничарско, сместено на надморска височина од 576 метри.^[3]

Во непосредна близина на селото поминува регионалниот пат 1311.

Логовардо е големо село источно од Битола, сместено на границата на привремено поплавуваните и непоплавуваните површини. Околу 1000 метри источно од селото се наоѓа пространа бара постојано под вода. Мештаните отсекогаш имале проблем со водата за пиење и порано сите се служеле од еден стар бунар длабок 6 метри.^[4]

Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Ориѓанка, Дабички Пат или Гробишта, ркманица, Маскарник или Под-новиње, Леништа, Лазејца, Драгорки, Баѓери, Пепелиште, Ицојца, Скендерица, Бенгиица, Чергоица, Слатиње, Пијен Бунар, Брегои и Лаг.^[4]

Селото се состои од два дела, постариот кој лежи повнатре од патот Битола-Мариово и поновиот, кој се наоѓа непосредно покрај патот. Тие делови се наречени Долно и Горно Маало.^[4]

Историја

Месноста Ориѓанка се наоѓа западно од селото, каде што е и местото Дабички Пат или Гробишта. Мештаните во нивите ископувале бакарни римски пари, гробови со исправени камења и големи ќупови. Сепак, народната традиција наведува дека селото не е многу старо. Некогаш на местото на селото живееле „вретенари“, кои биле скитници и од друга вера, а некои мислат дека биле Роми кои работеле на изработка на барут.^[4]

По Првата светска војна во селото биле населени шест српски семејства, кои бугарската власт во 1941 година ги отселила.^[4]

Вкупно 2 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.^[5]

Стопанство

Поглед на аеродромот Логоварди

Атарот на селото зафаќа простор од 16,8 км². На него преовладува обработливото земјиште на површина од 1.527 хектари.^[3]

Селото, во основа, има полјоделска функција. Во селото работат услужни објекти, а во минатото земјоделска задруга.^[3]

Во 1912 година, во селото имало 50 куќи и 20 чифлици во посед на Јусуф, Абдула, Џело, Усеин, Шаќир, Али-бег и други Турци од Битола. Со аграрната реформа, како и со купување на земјата, селаните добиле земја која ја обработуваат.^[4]

Во 1935 година, во близина на селото бил отворен истоимениот аеродром, кој најпрвин служел како патнички аеродром, а денес се користи за спортски цели.

Во 1949 година, во Логоварди била основана селекциска сточарска станица на површина од 300 хектари на местото на ливади и ниви на селаните.^[4]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 740 —     1953 902 +21.9% 1961 1.079 +19.6% 1971 1.156 +7.1% 1981 1.272 +10.0%	Година Нас. ±% 1991 1.051 −17.4% 1994 744 −29.2% 2002 699 −6.0% 2021 577 −17.5%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Логоварди живееле 420 жители, сите Македонци.^[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 година, Логоварди (или Чекркчи) се води како чисто македонско село во Битолската Каза на Битолскиот Санџак со 66 куќи.^[7]

Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Логоварди имало 480 Македонци под врховенството на Бугарската егзархија.^[8]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 500 Македонци.^[9]

Логоварди е големо село, но со намалување на бројот на населението. Така, селото во 1961 година имало 1.079 жители, а во 1994 година 744 жители, македонско население.^[3]

Според пописот од 2002 селото броело 699 жители. Во него живееле 696 Македонци, 1 Србин и 2 останати.^[10]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 577 жители, од кои 541 Македонец, 1 Албанец, 8 Турци, 2 Срби и 25 лица без податоци.^[11]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	420	480	740	902	1.079	1.156	1.272	1.051	744	699	577

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[12]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[13]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[15]

Родови

Логоварди е чисто македонско православно село, сите родови во селото се доселенички.^[4]

Според истражувањата од 1956 година, родови во селото:

• Стари родови со непознато потекло се: Ласковци (6 к.), Ѓоргијовци (5 к.), Шишковци (7 к.), Тикваровци (4 к.), Кежовци (3 к.), Станоовци (1 к.) и Врџовци (1 к.). Последниот род е гранка на Ласковци.
• Родови доселени до 1912 се: Џумковци (13 к.), доселени се од селото Чумово; Ресуловци (6 к.), Коџобашовци (4 к.), Поповци (3 к.), доселени се од селото Рибарци; Беловолновци (3 к.), доселени се од соседното Новаци; Шелеменковци (2 к.), доселени се од Шелеверци; Паламидовци (4 к.) и Мајсторовци (4 к.), доселени се од Црничани; Јадилебовци (3 к.), доселени се од Добрушево; Воѓановци (1 к.), доселени се од Воѓани; Рокановци (2 к.), Дамевци (3 к.) и Чорбевци (1 к.), доселени се од Карамани; Соклевци (2 к.), доселени се од Путурус, во Путурус припаѓале на родот Џековци кои се доселиле во Путурус од некое село во Леринско; Чекутковци (2 к.), доселени се од Дедебалци; Спировци (1 к.), доселени се од Трн; Еќимовци (2 к.), Зафировци (3 к.), Ѓешовци (4 к.), Јосковци (2 к.), Шарковци (1 к.), Сугаревци (1 к.), Оџовци (4 к.), Пановци (2 к.), Колевци (1 к.), Базгало (1 к.), Писовци (4 к.), Коларовци (1 к.), Калешковци (1 к.), Калпаковци (3 к.), Бабаџовци (3 к.) Љанговци (3 к.) и Преспаковци (1 к.), за сите овие родови старината е непозната.
• Родови доселени помеѓу двете светски војни: Данаиловци (4 к.), Поповци (1 к.), Николовци (1 к.), Василевци (1 к.), Дуковци (1 к.) и Димовци (1 к.), доселени се од селото Мренога во Железник; Тајшија (1 к.), Китановци (1 к.) и Љупевци (1 к.), доселени се од охридското село Скребатно; Доленчанци (1 к.), доселени се од селото Доленци во Железник; Вардинци (1 к.), доселени се од селото Вардино во Железник; Анаќијевци (1 к.) и Апостоловци (1 к.), доселени се во 1943 од селото Мраморец во Дебрца, таму припаѓале на родовите Перовци и Пејчиновци.^[16] Козичанци (1 к.), доселени се од кичевското село Козичино; Беличанци (1 к.), доселени се од селото Белица во Копачка.

Иселеништво

Се знае за следниве иселеници: Нешовци (9 к.) и Најдовци (2 к.), живеат во Поешево, Ќумковци (4 к.) и Демировци (1 к.), живеат во Долно Оризари, Талевци (8 к.), живеат во Стрежево и Мечковци (3 к.), живеат во Лознани.^[4]

Се проценува дека од селото се имаат иселено над 800 лица, најголем дел од нив во градовите Битола и Скопје, прекуокеанските земји и во Европа.^[2]

Општествени установи

• Подрачното основно училиште „Св. Кирил и Методиј“, петгодишно основно училиште во состав на ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Битола
• Амбуланта
• Дом на културата

• 
  Автобуската постојка
• 
  Основното училиште
• 
  Општествен објект

Самоуправа и политика

На крајот од XIX век, Логоварди било чисто македонско село во Битолската Каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Битола, која била проширена при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било дел од некогашната Општина Битола.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Битола. Во периодот од 1955 до 1965 година, селото било седиште на рамките на тогашната општина Новаци.

Во периодот 1950-1955, селото било седиште на тогашната општина Логоварди, во која покрај селото Логоварди се наоѓале селата Долно Оризари, Карамани, Оптичари, Поешево и Трн.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 0137 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на домот на културата.^[17]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 558 гласачи.^[18] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 560 гласачи.^[19]

Културни и природни знаменитости

Поглед на главната селска црква „Св. Ѓорѓи“

Археолошки наоѓалишта^[20]

• Бресје — населба од неолитско време;
• Дабички Пат — населба и некропола од римско време;^[21]
• Мала Тумба — населба од неолитско време; и
• Голема Тумба — населба од брозено време.

Цркви^[22]

• Црква „Св. Ѓорѓи“ — главна селска црква.

Споменици

• Биста на Стефан Наумов-Стив во училишниот двор
• Спомен-плоча на НОБ
• Споменик на браќата Наумови (Стефан-Стив и Ѓорѓи)

Редовни настани

Слави^[4]

• Ѓурѓовден — селска слава

Личности

Родени во или по потекло од Логоварди

• Благоја Попоски (р. 1952) - македонски и австралиски поет;^[23]
• Вангел Стефановски (р. 1950) - универзитетски професор и агроном;^[24]
• Ѓорѓи Котевски (1950 - 2001) - пратеник во македонското Собрание од 1991 до 1994 и од 1999 до 2001;^[25][26]
• Иван Димов - Јон Пашата (1878 - 1907) - македонски револуционер;^[27]

Галерија

• 
  Биста на Стефан Наумов-Стив
• 
  Детско игралиште
• 
  Канал низ селото
• 
  Спомен-плоча на НОБ
• 
  Споменик на браќата Наумови
• 
  Споменик на Стефан Наумов-Стив
• 
  Споменик на Ѓорѓи Наумов

Поврзано

• Општина Битола
• Пелагонија

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. „Мој Роден Крај“. www.mojrodenkraj.com.mk. Архивирано од изворникот на 2024-09-26. Посетено на 2024-09-26.
3. Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 180. Посетено на 26 септември 2024.
4. Трифуноски, Јован (1998). Bitoljsko-Prilepska kotlina : antropogeografska proučavanja. Белград: Српска академија на науките и уметностите. стр. 174-176. ISBN 8670252678. OCLC 41961345.
5. „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
6. Кѫнчовъ, Василъ. Македония. Етнография и статистика. София, Българското книжовно дружество, 1900. ISBN 954430424X. с. 237.
7. Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 13.
8. Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 166-167.
9. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
10. „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 26 септември 2024.
11. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
12. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
13. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
14. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
15. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
16. Русиќ, Бранислав. Дебарца. Ману фонд “архив на Бранислав Русиќ„.
17. „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
18. „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
19. „Резултати“. Државна изборна комисија. Посетено на 26 септември 2024.
20. Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 35. ISBN 9989-649-28-6.
21. Јован Ф. Трифуновски, (1998) Битољско - Прилепска котлина, Антропогеогрофско проучавање. Београд, САНУ ISBN 8670252678 стр. 175-176
22. Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
23. „ВО СИДНЕЈ – СЕ ВРАТИ БЛАГОЈА ПОПОВСКИ“. Архивирано од изворникот на 2016-03-04. Посетено на 2014-03-17.
24. „проф. д-р Вангел Стефановски“. Архивирано од изворникот на 2017-07-24. Посетено на 2014-03-17.
25. ПОСЛЕДЕН СОСТАВ 1991-1994: Ѓорѓи Котевски
26. СОСТАВ 1998-2002
27. Македонците в културно-политическия живот на България. Анкета от Изпълнителния комитет на Македонските братства, Книгоиздателство Ал. Паскалев и с-ие, София, 1918, стр. 94.

Надворешни врски

• Логоварди на Ризницата ^?