Марек Хласко

Марек Хласко и Кшиштоф Комеда

Марек Хласко ( Варшава, 14 јануари 1934 - Визбаден, 14 јуни 1969 ) полски писател, кој се смета за еден од најзначајните фигури на полската литература во втората половина на 20 век.

Биографија

[уреди | уреди извор]

Раниот живот на Хласко бил обележан со разводот на неговите родители, но и со Втората светска војна, поради што тој и неговата мајка со години живееле во сиромаштија и немаштија, што значително влијаело на неговата идна работа, во која доминираат социјалните теми и темен, депресивен тон. Воспитувањето на Хласкo во повоена Полска било под влијание на неговиот неконформистички и бунтовнички карактер, одвишно однесување, но и скриената тенденција кон депресија. Својата младост ја поминал во ниско платена работа како возач и пишувал во слободното време, повремено објавувајќи написи во весници.

Професионалната кариера ја овозможил неговиот пријател Стефан Лос, кој го поврзал со Игор Њуерли, почитуван и етаблиран писател познат по тоа што бил ментор на млади таленти. Со помош на Њуерли добил стипендија од Полската литературна асоцијација, а во 1957 г. го објавил својот прв роман Осмиот ден во неделата (Ósmy dzień tygodnia) кој доживеал огромен успех. Хласко брзо се етаблирал како голема книжевна ѕвезда, но и брзо изградил имиџ на млад бунтовник. Во 1958 година за прв пат отпатувал во Париз, каде поради сличната облека и неконформистичкото однесување, бил прогласен за „ источноевропскиот Џејмс Дин “, но се здобил и со лоша репутација за вандализирање низ кафулиња. Одбивањето на полските власти да му го продолжат пасошот го натерало да замине во Западна Германија во 1959 година каде побарал политички азил, но по неколкугодишно талкање во Франција, Италија и Израел накратко се вратил во татковината. Во 1962 г повторно заминал во Западна Германија, каде што се оженил со актерката Соња Зиман.

Неговата ексцесна природа, поттикната во значителна мера од алкохолот, го довела и во судир со законот во Западна Германија, каде поминал неколку месеци под опсервација во психијатриска болница. Во 1965 година се развел од сопругата, а потоа со помош на пријателот Роман Полански се преселил во Холивуд и таму се обидел да ја продолжи кариера како сценарист.

Во декември 1968 година се степал на една од забавите со својот долгогодишен пријател, композиторот Ксистоф Комеда, кој паднал и сериозно си ја повредил главата, претрпувајќи крвавење на мозокот. Додека Комеда лежел во болница, Хласко изјавил дека „ако Комеда оди, одам и јас“. Кога Комеда во пролетта 1969 година починал, Хласко се вратил во Западна Германија.

Починал во неразјаснети околности, односно како резултат на мешање алкохол со апчиња за спиење; не е јасно дали се работи за несреќа или самоубиство.

Дела

[уреди | уреди извор]

Романи

[уреди | уреди извор]
  • Осмиот ден во неделата (1957) [1]
  • До рајот (1958) [2]
  • Гробишта (1958)
  • Сите беа одбиени (1964)
  • Валкани дела (1964)
  • Замката на другото куче (1965)
  • Претворено во Јафа (1966)
  • Сова, ќерката на пекарот (1967)
  • Меримонска соната (посмртно, 1982)
  • Согорувајте ориз секој ден (постхумно, 1985)
  • Волк (посмртно, 2015)

Приказни

[уреди | уреди извор]
  • Волк (фрагмент од романот) (1954)
  • Школа (фрагмент од романот) (1954)
  • Златна есен (фрагмент од романот) (1954)
  • Ноќ над прекрасната река(фрагмент од романот) (1954)
  • Глад (фрагмент) (1956)
  • Првиот чекор во облаците (1956) – збирка приказни
    • Домот на мојата мајка
    • Работници
    • Прозорец
    • Писмо
    • Finis perfectus
    • Двајца мажи на пат
    • База Соколовска
    • Војник
    • Пијан напладне
    • Одлетуваме кон небо
    • Првиот чекор во облаците
    • Прекрасна девојка
    • Најсветите зборови на нашиот живот
    • Ломбард Злудзен
    • Јамка
  • Планктоните на доктор X, уште една приказна за осаменоста на хероите (1957)
  • Станица (1962)
  • Приказни (1963) [3]
    • Amor не дојде вечерва
    • Страсти
    • Пристаниште на мечти
    • Бегалец
    • Крст
    • Месецот на Богородица
    • Барајќи ѕвезди
    • Кажи им, кој бев
    • Денот на неговата смрт
  • Мртвите се меѓу нас (посмртно, 1986)
  • Се сеќаваш ли, Ванда? (посмртно, 1986)
  • Тешка пролет (посмртна, 1986 година)
  • Брат Чека на крајот од патот (постхумно, 1986)

Мемоари

[уреди | уреди извор]
  • Убави дваесетгодишници (1966)

Збирка есеи

[уреди | уреди извор]
  • Писма од Америка (1967)

Филмски адаптации

[уреди | уреди извор]
  • Крајот на ноќта (1956, реж. Julian Dziedzina, Paweł Komorowski, Walentyna Uszycka)
  • Осмиот ден во неделата (1957, во режија на А. Форд ) [4]
  • Јамка (1958, реж. WJ Has )
  • Депото на мртвите (1958, реж. Ц. Петелски)
  • Соната на Меримонк (1987 година, во режија на Џ. Ридан )
  • Прекрасна девојка (1993)
  • Испрани (1995, режија: З. Огреста )
  • Небото над фабриката (2001, режија: П. Порчински )

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Godine 1956. objavljen u časopisu Twórczości". Kao knjiga izdan 1957.
  2. ↑ Pod naslovom Głupcy wierzą w poranek objavljen 1957. u časopisu Panorama. Kao knjiga izdan 1958 roku.
  3. ↑ W tym tomie znalazł się także Ósmy dzień tygodnia.
  4. ↑ 0052036 на Семрежната филмска база на податоци (англиски)

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]