Репка (приказна)

Репка
Цртежи за бајката од колекцијата на А.Н. Афанасиев
Илустрации на Елизабет Бом, по литературната обработка на бајката (1887)

„Репка“ е руска народна приказна објавена во 1863 година од истражувачот на фолклорот Александар Афанасиев во неговата колекција „Руски народни приказни“. Приказната е снимена во покраината Архангелск. Приказната раскажува за обидот на старецот да искорне огромна репка, тој повикал помош прво од членовите на неговото семејство, а потоа и од животните.

Во фолклорната верзија на Афанасјев, нозете се поврзани за да учествуваат во извлекување на репката од земјата: Само со пристигнување на петтата нога, репката можела да се извлече од земјата.

Имитации

[уреди | уреди извор]

Заплетот на приказната предизвикал многу пародии и варијации од: Антон Павлович Чехов, Владимир Мајаковски, Данил Хармс, И.Г. Архангелск, Кир Буличев, Лео Каганов, и други.

Исто така познати се неколку транскрипции за деца, вклучувајќи ги оние на Константин Ушински (1864), В.И. Дал (1870) и А.Н. Толстој (1940).

„Репка“ во обработката на Ушински е објавена во учебникот „Родное Слово“ подготвен од него, и во оваа верзија за првпат кучето кое учествува во процесот престанало да биде безимено: очигледно, составувачот, не без причина, го сметал зборот „кучка“ несоодветно за вакво објавување и затоа го заменил со „Жучка“: „Бабата ја повикала внуката. Внуката за бабата, бабата за дедото, дедото за репката: влечат, влечат, не можат да извлечат. Внуката ја повикала Жучка. Жучка за внуката...“.[1] Во иднина, таа останала Жучка во прераскажувањата на В.И. Далја и А.Н. Толстој. Покрај тоа, учебникот „Родное Слово“ бил препечатен неколку пати во значајни изданија, дистрибуиран до најоддалечените краеви на земјата и, се разбира, можел да има влијание врз оралната фолклорна традиција.[2]

Во 1891 г. прераскажувањето на „Репка“ на украински јазик го објавил Иван Франко.[3]

Познато е дека „Репка“ била една од омилените бајки на Зоја Космодемјанскаја и нејзиниот брат.[4]

Критика

[уреди | уреди извор]

Новинарот Валери Пањјушкин забележува за верзијата на Афанасиев, каде се појавуваат пет нозе: „Ми се чини дека штом разберам какви се овие нозе и што всушност се случило со овие нозе со репката, дедото, бабата, внуката и кучката, ќе ја разберете суштината на руската народна душа и ќе си ги објаснам сите пресврти на националната историја и ќе ја видам иднината на мојата татковина, и воопшто можам да умрам во мир... Но, тајната на петтата нога не се знае. Ги прашав фолклористите. Ниту тие не знаат. Понекогаш ми се чини дека Архангелската баба (или дедото), која пред повеќе од сто години му ја кажала на истражувачот Харитонов својата единствена и необјаснива верзија на приказната за репката, била едноставно пијана или отворено го исмевала градскиот ексцентрик со очила, сериозно ги запишал бајките што дури и децата не ги слушаат внимателно.“[5]

Преводи на странски јазици

[уреди | уреди извор]
  • Имаше неколку изданија на англиски јазик, наречени Џиновска репка или Огромна репка.
  • Во Франција, приказната ја објавиле разни издавачи под името Ле Грос Навет.
  • Новата француска верзија е објавена од Дидие. Истиот издавач објавил англиски превод на Каква ротквица! од Пралин Геј-Пара во 2007 година.
  • Позната во Израел како поема „אליעזר והגזר“ („Елиезер (Лазар) и морков“; репката во Израел е многу помалку позната за децата).
  • Полскиот поет Јулијан Тувин напишал нова верзија на „Репката“ во поетска форма со малку изменета содржина. Во 2007 година оваа верзија била преведена на германски како "Das Rübchen".

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Ушинский К. Д. „Собрание сочинений. Т. 6. — 1949 — Электронная библиотека ГНПБУ“ (руски). elib.gnpbu.ru. Посетено на 2018-08-03.
  2. ↑ [1]
  3. ↑ M.Zharkikh. „Іван Франко – Ріпка“. www.i-franko.name. Посетено на 2018-03-13.
  4. ↑ Космодемьянская Л. Т. Повесть о Зое и Шуре
  5. ↑ Русские сказки: великая загадка сказки про репку

Литература

[уреди | уреди извор]
  • Кумулативна приказна // Проп В. Ј. Фолклор и реалност: Избрани написи. - М., 1976 година.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]