Хор Са

Хор Са
Венег ? Сенед ? Санакт ?
Вазна со натпис Ḥwt-k3 Ḥrw-z3.
Фараон на Египет
ВладеелВтора или Трета династија
Закопаннепознато, галерија во Сакара ?, Гиср ел-Мудир ?

Хор Са (исто така Хор За, Са и За, Хор Са ) бил можен Фараон на раниот египетски период, кој можеби владеел во втората или третата династија во Египет. Неговото постоење е спорно, како што е значењето на артефактите кои се толкувани како потврда на неговото постоење.

Потврда

[уреди | уреди извор]

Хор Са е познат од фрагменти на садови со натписи со црно мастило што го покажуваат неговото име. Овие садови биле пронајдени во источните галерии под Џосеровата пирамида во Сакара. Натписите се кратки и напишани со курзивен ракопис. Во сите случаи името „Хор Са“ не се појавува во рамките на серех и неговата идентификација како хорусово име на крал е оспорена.[1][2]

Името „Хор Са“ секогаш се појавува во натписот Hwt-k3 Hrw-z3 („Куќа на Ка на Хор Са“), редовно најдена заедно со имињата на Иникнум и Ма'а -апер-Мин, две високи титули на претставници кои служеле во Куќата на Ка. За време на раниот династички период во Египет, Куќата на Ка била претходник на посмртен храм, место каде што бил изведуван култот на Ка за починатиот владетел. Друг натпис, Ḥwt-k3 Ḥrw-z3, бил пронајден во 1980-ти години во Сакара во областа на гробот на Маја и многу блиску до онаа на Мерира-Меринеит.[3] Маја и Мерира-Меринеит биле двајца службеници на дворот од крајот на 18-та династија, кои повторно ги користеле гробовите на Втората династија, околу 1500 години по смртта на нивните сопственици.[3][4]

Идентитет

[уреди | уреди извор]

Јирген фон Бекерат, Дитрих Вилдунг и Питер Каплони предложиле дека „Са“ е кратка форма на Хоровото име Санакт.[5] Волфганг Хелк го отфрла овој аргумент со образложение дека натписите со мастило од источните галерии на пирамидалниот комплекс на Џосер претежно се од време на владеењето на Нинечер или набргу потоа, додека Санакт владеел во средината на третата династија. Понатаму, натписите кои споменуваат „Куќата на Ка на Хотепсехемви“ се стилистички слични на оние на Хор Са, поради што Са потекнува од Втората династија, бидејќи Хотепсехемви бил првиот владетел на втората династија. Така, Хелк предложил Хор Са да е Хорово име на друг таинствен владетел од Втората династија, Венег, чие Хорово име е непознато.[6] Египтологот Јочем Кал неодамна ја оспорил оваа хипотеза, идентификувајќи го Венег со Ранеб.[7] Алтернативно, Каплони го реконструирал Хоровото име на Венег од каменот од Палермо како Венегсехемви.[8] Во двата случаи, Хор Са не може да биде Хорово име на Венег, а тие двајца не се ист крал. Како резултат на тоа, Каплони го изедначил Хор Са со njswt-bity Wr-Za-Khnwm, „Кралот на Горниот и Долниот Египет, Версакнум“, кому му припишал владеење од 2 месеци и 23 дена меѓу Хасехемви и Џосер.[9] Сепак, хипотезата на Каплони била поткопана со откривањето на глинените печати на Џосер во гробницата на Хасехемви, што укажува дека првиот го наследил престолот и го погребал вториот.[10] Наместо тоа, Хор Са можел да биде Хорово име на Сенед или друг крал од Втората династија, кој владеел во Мемфис за време на проблематичниот период по владеењето на Нинечер.[11] Сепак, египтолозите, како Жан-Филип Лауер, Пјер Лакау и Илона Регулски, повикуваат на претпазливост при читањето на натписите. Особено птичјиот знак на врвот на Ка- куќата може да е и ластовичка, што ќе го направи натписот да се чита како Wer-sa-hut-Ka („голема заштита на куќата Ка“). Илона Регулски претпочита читање како птица Хор, иако таа експлицитно не го гледа како име на крал. Таа ги датира натписите од крајот на владеењето на Хасехемви.[1]

Гроб

[уреди | уреди извор]

Погребното место на Хор Са е непознато. Набил Свелим го поврзува Хор Са со недовршениот комплекс во Гиср ел- Мудир во западниот дел на Сакара.[12] Оваа хипотеза не е широко прифатена, а Гиср ел-Мудир им се припишува на разни кралеви од втората династија, особено на Хасехемви.[13] Алтернативно, египтологот Јорис ван Ветеринг предложил дека галеријата што ја користел првосвештеникот на Атон, Мерира-Меринеит, во северниот дел на Сакара, првично била гроб на Хор Са, бидејќи е пронајден натпис Ḥwt-k3 Ḥrw-z3 во непосредна близина на гробот.[3][4]

Литература

[уреди | уреди извор]
  • Thomas Schneider: Lexikon der Pharaonen, Albatros, Düsseldorf 2002, ISBN 3-491-96053-3
  • Pierre Lacau & Jean-Philippe Lauer: La Pyramide à Degrés V. – Inscriptions Gravées sur les Vases: Fouilles à Saqqarah, Service des antiquités de l'Égypte, Kairo 1936
  • Wolfgang Helck: Untersuchungen zur Thinitenzeit. Harrassowitz, Wiesbaden 1987, ISBN 3-447-02677-4
  • Nabil Swelim: Some Problems on the History of the Third Dynasty, Archaeology Society, Alexandria 1983
  • Ilona Regulski: Second dynasty ink inscriptions from Saqqara paralleled in the Abydos material from the Royal Museums of Art and History in Brussels. In: Stan Hendrickx, R.F. Friedman, Barbara Adams & K. M. Cialowicz: Egypt at its origins. Studies in memory of Barbara Adams. Proceedings of the international Conference „Origin of the State, Predynastic and Early Dynastic Egypt“, Kraków, 28th August – 1st September 2002 (= Orientalia Lovaniensia analecta. Vol. 138). Peeters Publishers, Leuven (NL) 2004, ISBN 90-429-1469-6.

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ 1,0 1,1 Ilona Regulski: Second dynasty ink inscriptions from Saqqara paralleled in the Abydos material from the Royal Museums of Art and History in Brussels. p. 953 - 959.
  2. ↑ Wolfgang Helck, Die Datierung der Gefäßaufschriften aus der Djoserpyramide, in: Zeitschrift für ägyptische Sprache und Altertumskunde 106, 1979, ISSN 0044-216X, pp. 120–132.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Joris van Wetering: The Royal Cemetery of the Early Dynastic Period at Saqqara and the Second Dynasty Royal Tombs, in Proceedings of the Krakow Conference, 2002.
  4. ↑ 4,0 4,1 René van Walsem, Sporen van een revolutie in Saqqara. Het nieuw ontdekte graf van Meryneith alias Meryre en zijn plaats in de Amarnaperiode, Phoenix : bulletin uitgegeven door het Vooraziatisch-Egyptisch Genootschap Ex Oriente Lux, 47 (1-2), pp. 69-89.; see also M. J. Raven and R. Walsem: Preliminary report on the Leiden Excavations at Saqqara, 2001, 2003, 2004, 2007, Complete list Архивирано на 17 март 2016 г.
  5. ↑ Thomas Schneider: Lexikon der Pharaonen, p. 243.
  6. ↑ Wolfgang Helck: Untersuchungen zur Thinitenzeit, p. 103 and 108.
  7. ↑ Jochem Kahl, Ra is my Lord - Searching for the rise of the Sun God at the dawn of Egyptian history, Harrassowitz, Wiesbaden 2007, ISBN 3-447-05540-5, pp. 12–14 & 74.
  8. ↑ Peter Kaplony: Steingefässe mit Inschriften der Frühzeit und das Alten Reiches. Monographies Reine Elisabeth, Bruxelles 1968
  9. ↑ Peter Kaplony: Die Inschriften der Ägyptischen Frühzeit. O. Harrassowitz, Wiesbaden 1963, pp. 380, 468 & 611.
  10. ↑ Toby Wilkinson: Early Dynastic Egypt. Routledge, London 1999, p. 83 & 95
  11. ↑ Thomas Von der Way: Zur Datierung des "Labyrinth-Gebäudes" auf dem Tell el-Fara'in (Buto), in: Göttinger Miszellen 157, 1997, 107-111
  12. ↑ Nabil Swelim: Some Problems on the History of the Third Dynasty, p. 33 and 181−182.
  13. ↑ Ian Mathieson, Elizabeth Bettles, Joanne Clarke, Corinne Duhig, Salima Ikram, Louise Maguire, Sarah Quie, Ana Tavares: The National Museums of Scotland Saqqara Survey Project 1993–1995. In: Journal of Egyptian Archaeology. 83, 1997, S. 17–53, hier S.36, 38ff., 53.