ബഹിരാകാശ വകുപ്പ്

ബഹിരാകാശ വകുപ്പ്
Emblem of India
Emblem of India
ഏജൻസി അവലോകനം
അധികാരപരിധി ഭാരത സർക്കാർ
ആസ്ഥാനം അന്തരിക്ഷ് ഭവൻ, ബംഗളൂരു, കർണാടക, ഇന്ത്യ
വാർഷിക ബജറ്റ് ₹13,949 കോടി (US$2.2 billion) (2021–22 est.)[1]
മേധാവി/തലവൻ എസ്. സോമനാഥ്[2], Secretary Space and ഐ എസ് ആർ ഓ ചെയർമാൻ
കീഴ് ഏജൻസികൾ

 
ഫിസികൽ റിസേർച്ച് ലബോറട്ടറി (PRL)
 
ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ സ്പേസ് പ്രൊമോഷൻ ആൻഡ് ഓതറൈസേഷൻ സെന്റർ (IN-SPACe) (Planned)
വെബ്‌സൈറ്റ്
www.dos.gov.in

ബഹിരാകാശ വകുപ്പ് [3] (Department of Space - DoS) ഇന്ത്യൻ ബഹിരാകാശ പദ്ധതിയുടെ നടത്തിപ്പിന്റെ ചുമതലയുള്ള ഒരു ഇന്ത്യൻ സർക്കാർ വകുപ്പാണ്. ബഹിരാകാശ പര്യവേക്ഷണവും ബഹിരാകാശ സാങ്കേതികവിദ്യകളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നിരവധി ഏജൻസികളും ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടുകളും ഇത് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. ബഹിരാകാശ വകുപ്പിനു കീഴിലുള്ള ഇന്ത്യൻ ബഹിരാകാശ പരിപാടി രാജ്യത്തിന്റെ സാമൂഹിക-സാമ്പത്തിക നേട്ടത്തിനായി ബഹിരാകാശ ശാസ്ത്രത്തിന്റെയും സാങ്കേതികവിദ്യയുടെയും വികസനവും പ്രയോഗവും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിന് ലക്ഷ്യമിടുന്നു. ആശയവിനിമയം, ടെലിവിഷൻ പ്രക്ഷേപണം, കാലാവസ്ഥാ നിരീക്ഷണവും അനുബന്ധ സേവനങ്ങൾക്കും വേണ്ടിയുള്ള ഇൻസാറ്റ്, റിസോഴ്‌സ് മോണിറ്ററിംഗിനും മാനേജ്‌മെന്റിനുമുള്ള ഇന്ത്യൻ റിമോട്ട് സെൻസിംഗ് സാറ്റലൈറ്റ് (IRS) സംവിധാനം എന്നിവയിൽ രണ്ട് പ്രധാന ഉപഗ്രഹ സംവിധാനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഐആർഎസ്, ഇൻസാറ്റ് ക്ലാസ് ഉപഗ്രഹങ്ങളെ ഭ്രമണപഥത്തിൽ സ്ഥാപിക്കുന്നതിനായി രണ്ട് ഉപഗ്രഹ വിക്ഷേപണ വാഹനങ്ങളായ പോളാർ സാറ്റലൈറ്റ് ലോഞ്ച് വെഹിക്കിൾ (പിഎസ്എൽവി), ജിയോസിൻക്രണസ് സാറ്റലൈറ്റ് ലോഞ്ച് വെഹിക്കിൾ (ജിഎസ്എൽവി) എന്നിവയും ബഹിരാകാശ വകുപ്പിൻ്റെ കീഴിൽ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ട്.

ചരിത്രം

[തിരുത്തുക]

1961-ൽ ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റും അന്നത്തെ പ്രധാനമന്ത്രി ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റുവും ബഹിരാകാശ ഗവേഷണത്തിനും ബഹിരാകാശത്തിന്റെ സമാധാനപരമായ ഉപയോഗത്തിനുമുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം ഡോ. ഹോമി ജെ. ഭാഭയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഡിപ്പാർട്ട്‌മെന്റ് ഓഫ് അറ്റോമിക് എനർജിയെ (DAE) ഏൽപ്പിച്ചു. 1962-ൽ ഡിപ്പാർട്ട്‌മെന്റ് ഓഫ് അറ്റോമിക് എനർജി ( ഡിഎഇ ), ബഹിരാകാശ പരിപാടികൾ സംഘടിപ്പിക്കുന്നതിനായി ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കമ്മിറ്റി ഫോർ സ്പേസ് റിസേർച്ച് (ഇൻസ്കോപാർ) സ്ഥാപിച്ചു. ഡോ. വിക്രം സാരാഭായ് ആയിരുന്നു അതിൻ്റെ ചെയർമാൻ.

1969-ൽ, ഇന്ത്യ നാഷണൽ സയൻസ് അക്കാദമി (INSA) യുടെ കീഴിൽ ഒരു ഉപദേശക സ്ഥാപനമായി INCOSPAR പുനഃസ്ഥാപിക്കുകയും ഇന്ത്യൻ ബഹിരാകാശ ഗവേഷണ സ്ഥാപനം (ISRO) സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു. 1972-ൽ ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് സ്‌പേസ് കമ്മീഷൻ രൂപീകരിക്കുകയും ഡിപ്പാർട്ട്‌മെന്റ് ഓഫ് സ്‌പേസ് (DoS) സ്ഥാപിക്കുകയും 1972 ജൂൺ 1-ന് ISRO-യെ ബഹിരാകാശ വകുപ്പ് മാനേജ്‌മെന്റിന് കീഴിൽ കൊണ്ടുവരികയും ചെയ്തു.

ജനുവരി 15-ന് എസ്. സോമനാഥ് കൈലാസവാദിവൂ ശിവന്റെ പിൻഗാമിയായി ഇന്ത്യൻ സ്പേസ് റിസർച്ച് ഓർഗനൈസേഷന്റെയും സ്പേസ് കമ്മീഷന്റെയും സെക്രട്ടറിയും (സ്പേസ്) എക്സ് ഒഫീഷ്യോ ചെയർമാനുമായി നിയമിതനായി. വന്ദിത ശർമ്മയാണ് വകുപ്പിൻ്റെഅഡീഷണൽ സെക്രട്ടറി . [4]

ഏജൻസികളും സ്ഥാപനങ്ങളും

[തിരുത്തുക]
ബഹിരാകാശ വകുപ്പിന്റെ ഘടന കാണിക്കുന്ന ഓർഗനൈസേഷൻ ചാർട്ട്.
ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ ബഹിരാകാശ വകുപ്പിന്റെ കേന്ദ്രങ്ങളുടെ ഭൂപടം.

ബഹിരാകാശ വകുപ്പ് ഇനിപ്പറയുന്ന ഏജൻസികളെയും സ്ഥാപനങ്ങളെയും നിയന്ത്രിക്കുന്നു: [5]

ഇതും കാണുക

[തിരുത്തുക]

റഫറൻസുകൾ

[തിരുത്തുക]
  1. ↑ "Union Budget 2021: Dept of Space allocated Rs 13,949 cr in budget, Rs 4,449 cr more than last fiscal". The Financial Express (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). 2021-02-01. Retrieved 2021-02-01.
  2. ↑ "S Somanath appointed tenth chairman of Indian Space Research Organisation". The Indian Express (in ഇംഗ്ലീഷ്). 12 January 2022. Retrieved 14 January 2022.
  3. ↑ "ISRO - Government of India". www.isro.gov.in. Retrieved 2022-02-12.
  4. ↑ "Space Commission". Department of Space. Archived from the original on 2018-08-11. Retrieved 2022-11-16.
  5. ↑ "DoS structure". Department of Space, Government of India. Archived from the original on 27 September 2014. Retrieved 22 September 2014.
  6. ↑ "NEC – North Eastern Council". Necouncil.nic.in. Archived from the original on 25 February 2012. Retrieved 8 February 2013.
  7. ↑ "Historic space reforms by DoS, ISRO set in motion to empower private space sector, academia- Technology News, Firstpost". Tech2. 2020-06-25. Retrieved 2020-06-26.
  8. ↑ "In a first, Centre approves setting up a new space board". Livemint (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2020-06-24. Retrieved 2020-06-26.

ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ

[തിരുത്തുക]

ഫലകം:Public sector space agencies

ഫലകം:Politics of outer space