കവിത, കഥ, നാടകം, നിരൂപണം , പരിഭാഷ, എന്നീ വിവിധ മേഖലകളിൽ ബംഗാളി സാഹിത്യരംഗത്ത് പ്രത്യേക വ്യക്തിമുദ്ര പതിപ്പിച്ചിട്ടുളള സാഹിത്യകാരനാണ്, ബുദ്ധദേവ് ബസു (বুদ্ধদেব বসু; 1908–1974).[1] കൊബിത എന്നപേരിൽ അദ്ദേഹം ആരംഭിച്ച മാസിക, ഇളംതലമുറയുടെ രചനകൾക്ക് മുൻതൂക്കം നല്കുന്നതിനോടൊപ്പം, ബംഗാളി കവിതയുടെ ദിശ നിർണ്ണയിക്കുന്നതിനും സഹായകമായി [2] സംസ്കൃതം, ഫ്രഞ്ച്, ഇംഗലീഷ്, ഭാഷകളിൽ നിന്ന് ഒട്ടനവധി രചനകൾ ബംഗാളിയിലേക്ക് പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.
ഇന്ന് ബംഗ്ലാ ദേശിൽ ഉൾപ്പെടുന്ന കൊമില്ലയിലാണ് ബുദ്ധദേവ് ബസുവിന്റെ ജനനം. പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസവും, കോളേജ് വിദ്യാഭ്യാസവും (M.A.ഇംഗ്ളീഷ്) ഢാക്കയിൽ പൂർത്തിയാക്കി. 1931-ൽ കൊൽക്കത്തയിലെത്തി ആദ്യം റിപ്പൺ കോളേജിൽ അദ്ധ്യാപകനായും പിന്നീട് സ്റ്റേറ്റ്സ്മാൻ പത്രത്തിൽ ലേഖകനായും ,എഡിറ്ററായും പണിയെടുത്തു. 1956-ൽ ഇന്ത്യയിലാദ്യമായി, ഭാഷയുടെ അതിരുകളില്ലാതെ, സാഹിത്യരചനകളുടെ താരതമ്യപഠനത്തിനായി Comparative literature എന്ന വിഭാഗം ജാദവ്പൂർ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ആരംഭിച്ചപ്പോൾ ,അതിനു നേതൃത്വം നല്കാനായി ബുദ്ധദേവ് ബസുവാണ് ക്ഷണിക്കപ്പെട്ടത്. 1974-ൽ ഹൃദ്രോഗം മൂലം കൊൽക്കത്തയിൽ വെച്ച് നിര്യാതനായി.
ഉത്തരാധുനിക സാഹിത്യകാരനായി വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന ബുദ്ധദേവ് ബസു,[3] നാലു ദശാബ്ദക്കാലം ബംഗാളി സാഹിത്യലോകത്തെ പരിപുഷ്ടമാക്കി. 1967-ൽ സാഹിത്യ അകാദമി അവാർഡും 1971-ൽ പദ്മ ഭൂഷണും, 1974-ൽ , സ്വാഗത് ബിദായ് എന്ന കവിതാസംഗ്രഹത്തിന് രബീന്ദ്ര പുരസ്കാറും ലഭിച്ചു.
മൊർമൊറാണി. (1925), ബന്ദീർ ബന്ദന (1930),പൃഥ്വീർ പഥേ (1933) കംഗവതി (1931) ദമയന്തി(1943), ദ്രൌപതീർ സാരി (1945) দ্রৌপদীর শাড়ি (1945), ശീതേർ പ്രാർത്ഥന, ബസന്തേർ ഉത്തർ (1955) , മൊർചേ പഡാ പേരക്കേർ ഗാൻ (1966) , ഏക് ദിൻ പ്രതിദിൻ (1971) ,സ്വാഗത് ബിദായ് (1971)
സാരാ (1930), സാനന്ദ (1933), ലാൽ മേഘ് (1934), പരിക്രമാ (1938) , കാലോ ഹവാ (1942), തിഥിഡോർ (1949) , മൌലീനാഥ് (1952). നീലാഞ്ജനേർ ഖാതാ( 1960), രാത് ഭൊർ ബൃഷ്ടി (1967) പാതാൾ ഥേക്കേ ആലാപ് (1967), ഗൊലാപ് കെനോ കാലോ (1968), രുക്മി(1972)
അഭ്നൊയ്, അഭിനൊയ് നൊയ്, (1940), രേഖാചിത്ര (1931), ഹവാ ബദൽ (1943) ഏക്ടി ജീബോൻ ഒ കയേക്ടി മൃത്യു (1960) ഹൃദയേർ ജാഗൊരൺ (1964),
കാളിദാസേർ മേഘ്ദൂത്,(1957), ബോദലേയർ : താർ കൊബിത (1960), ഹേൽഡലീനേർ കബിത(1961) റൈനർ മാരിയാ റിൽക്കേർ കൊബിത (1970)