ഐറിസ് വാട്ടി

ഐറിസ് വാട്ടി
Iris wattii flower head
ശാസ്ത്രീയ വർഗ്ഗീകരണം
കിങ്ഡം:
Plantae
(unranked):
Angiosperms
(unranked):
Monocots
Order:
Asparagales
Family:
Iridaceae
Subfamily:
Iridoideae
Tribe:
Irideae
Genus:
Iris
Subgenus:
Limniris
Section:
Lophiris
Species:
Iris wattii
Binomial name
Iris wattii
Synonyms

None known[1]

ഐറിസ് ജനുസ്സിലെ ഒരിനം സസ്യമാണ് ഐറിസ് വാട്ടി. ഇത് ലിംനിറിസിന്റെയും ലോഫിറിസ് വിഭാഗത്തിന്റെയും (ക്രസ്റ്റഡ് ഐറിസസ്) ഉപജീനസിലും ഉൾപ്പെടുന്നു. ഇത് ഒരു റൈസോം വർഗ്ഗത്തിൽപ്പെട്ട ബഹുവർഷ സസ്യമാണ്. ചൈന, ബർമ, ഇന്ത്യ എന്നിവിടങ്ങളിലെ തദ്ദേശിയായ ഈ സസ്യത്തിന് ലാവെൻഡർ അല്ലെങ്കിൽ ഇളം നീല പൂക്കളാണ്. ഇതിനെ 'ബാംബൂ ഐറിസ്' എന്നും വിളിക്കുന്നു. ഐറിസ് കൺഫ്യൂസയും ആയി ഇത് ആശയക്കുഴപ്പമുണ്ടാകാറുണ്ട്. മിതശീതോഷ്ണ പ്രദേശങ്ങളിൽ അലങ്കാര സസ്യമായി ഇത് കൃഷി ചെയ്യുന്നു.

വിവരണം

[തിരുത്തുക]

ഈ ഇനത്തിന് 0.7 മില്ലിമീറ്റർ മുതൽ 1.5 സെന്റിമീറ്റർ വരെ വ്യാസമുള്ള[2][3] മൂലകാണ്ഡങ്ങളുണ്ട്.[4] അവയ്ക്ക് മങ്ങിയ ഇളം പച്ച നിറവും[2] വ്യതിരിക്തമായ മുഴകളും കാണപ്പെടുന്നു.[3] മൂലകാണ്ഡത്തിനു മുകളിൽ കാണപ്പെടുന്ന അടയാളങ്ങളും അവസാന ഋതുക്കളിലെ ഇലകളുടെ അവശിഷ്ടങ്ങളും അവശേഷിക്കുന്നു.[3] മൂലകാണ്ഡം നിന്ന് ചെടികളുടെ കൂട്ടമായി പുറത്തേക്ക് പടർന്ന് വളരുന്നു.[4][5]

ഇതിന്റെ പത്തോ അതിലധികമോ കൂട്ടമായി കാണപ്പെടുന്ന ഇലകൾ ഒരു ഫാൻ ആകൃതിയായി ക്രമീകരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.[5][6][7]വാൾ ആകൃതിയിലുള്ളതും[4][8] മഞ്ഞകലർന്ന പച്ചനിറത്തിലുള്ളതുമായ[3][9]ഇലകൾക്ക് 30-90 സെന്റിമീറ്റർ (12–35 ഇഞ്ച്) ഉയരവും 3.5–7.5 സെന്റിമീറ്ററും (1–3 ഇഞ്ച്) വരെ വീതിയിലും വളരുന്നു. [10][11][12]ഇലകൾക്ക് 10 ഇലഞരമ്പുകളുണ്ട്. മിതമായ പ്രദേശങ്ങളിൽ ഇലകൾ നിത്യഹരിതമാണ്.[8][9][13][14]പത്രങ്ങൾ ഐറിസ് കൺഫ്യൂസയേക്കാൾ വലുതാണ്[15][16]

എല്ലാ ക്രെസ്റ്റെഡ് ഐറിസ് ഇനങ്ങളടുെ കൂട്ടത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയരമുള്ള ഇനമാണ് ഐറിസ് വാട്ടി.[6][17][18]

തടിച്ച, 'മുള പോലുള്ള' കാണ്ഡം[6]50–100 സെന്റിമീറ്റർ (20–39 ഇഞ്ച്) ഉയരവും 1-1.5 സെന്റിമീറ്റർ വീതിയും വരെ വളരുന്നു.[11][19] എന്നിരുന്നാലും, 200 സെന്റിമീറ്റർ (79 ഇഞ്ച്) വരെ ഉയരത്തിൽ വളരുമെന്ന് ചില ഉറവിടങ്ങൾ അവകാശപ്പെടുന്നു.[5][18][20] ഇതിന് 5-7 ഹ്രസ്വവും ദൃഢവുമായ ശാഖകളുണ്ട്.[3] പൂഞട്ടുകൾക്ക് 1.5—3 സെന്റിമീറ്റർ നീളം കാണപ്പെടുന്നു.[3][10]

ചെടികൾ വളരെ വേഗത്തിൽ വളരുകയും ഏപ്രിൽ അല്ലെങ്കിൽ മെയ് മുതൽ പുതിയ വളർച്ചയുണ്ടാകുന്നതായും കാണപ്പെടുന്നു.[11]

കാണ്ഡത്തിന് 3–5 സ്പാറ്റുകൾ (പുഷ്പ മുകുളത്തിന്റെ ഇലകൾ) കാണപ്പെടുന്നു. അവ പച്ചനിറത്തിൽ 1.5–2.5 സെന്റിമീറ്റർ നീളവും 1 സെന്റിമീറ്റർ വീതിയും നേർത്തതും ഇടുങ്ങിയതും അണ്ഡാകാരവുമാണ്.[3][10][12] കാണ്ഡത്തിൽ (പല ശാഖകളും) 2 മുതൽ 10 വരെ പൂക്കൾ ഉണ്ടാകുന്നു[2][3][10] വസന്തകാലത്തിൽ[4][6][21] അല്ലെങ്കിൽ വസന്തകാല വേനൽക്കാലത്ത്[8][9] ഏപ്രിൽ മുതൽ മെയ് വരെ [2][3] ഒരു ശാഖയിൽ 2-3 പൂക്കൾ ഉണ്ടാകുന്നു.[3][10] ഓസ്ട്രേലിയയിൽ, വർഷത്തിന്റെ തുടക്കത്തിലും ശൈത്യകാലത്തിന്റെ ആരംഭത്തിലും വസന്തത്തിന്റെ അവസാനത്തിലും ഇത് പൂവിടുന്നു.[18] 8 മുതൽ 10 ആഴ്ച വരെ സസ്യങ്ങളിൽ 50 വരെ പൂക്കൾ ഉണ്ടാകാം.[4][6]

7.5–8 സെന്റിമീറ്റർ (3–3 ഇഞ്ച്) വ്യാസത്തിലുള്ള പൂക്കൾ [4][3][6]ഇളം നീല നിറത്തിന്റെ ഛായകളിലും,[2][12][14] പൊടിനീല നിറത്തിലും[8][9]നീലലോഹിതവർണ്ണത്തിലും[19] നീല വയലറ്റ് നിറത്തിലും കാണപ്പെടുന്നു[3][7][15]. ഐറിസ് കോൺഫ്യൂസ [7][16] ഐറിസ് ജപ്പോണിക്ക എന്നിവയുടെ പൂക്കളേക്കാൾ വലിയ പൂക്കൾ ഇവയുടെ പ്രത്യേകതയാണ്.[19][21] സമാന നിറമുള്ള പൂക്കളാണ് പൊതുവേ കാണപ്പെടുന്നത്.[2]

ഇതിന് 2 ജോഡി ദളങ്ങൾ, 3 വലിയ വിദളങ്ങൾ (പുറം ദളങ്ങൾ) കാണപ്പെടുന്നു. അവ 'ഫാൾസ്' എന്നും 3 അകത്തെ ചെറിയ ദളങ്ങൾ സ്റ്റാൻഡേർഡ്സ് എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഫാൾസ് താഴോട്ട് ചായ്ഞ്ഞതും [16]അണ്‌ഡാകൃതിയായതും[3][10][11] അല്ലെങ്കിൽ സ്പൂൺ പോലുള്ളവയും [12]ആണ്. ഇവയ്ക്ക് 4.5–6 സെന്റിമീറ്റർ (2–2 ഇഞ്ച്) സെന്റിമീറ്റർ നീളവും 2.4–4 സെന്റിമീറ്റർ വീതിയുമുണ്ട്.[3][10]ഇവയ്ക്ക് ഇരുണ്ട ലോഹിതവർണ്ണവും, ആഴത്തിലുള്ള മഞ്ഞ, അല്ലെങ്കിൽ ഓറഞ്ച്-മഞ്ഞ നിറത്തിൽ കാണപ്പെടുന്നതിന്റെ മധ്യഭാഗത്ത് വെളുത്ത കുത്തുകൾ കാണപ്പെടുന്നു.[4][2][21]ദളത്തിന്റെ അരികുകൾ ചുരുണ്ടതോ, മടങ്ങിയതോ, ഞൊറിവുള്ളതോ ആണ്.[3][6]സ്റ്റാൻഡേർഡ്സ് വീതികുറഞ്ഞതും 3.5-4 സെന്റിമീറ്റർ (1-2 ഇഞ്ച്) നീളവും 1-1.3 സെന്റിമീറ്റർ വീതിയുമുള്ളവയാണ്.[3][10][12]മടങ്ങിയതോ അല്ലെങ്കിൽ‌ ഞൊറിവുള്ളതോ ആയ അരികുകളും ഇതിന്‌ കാണപ്പെടുന്നു.

ഇതിന് 1-2 സെന്റിമീറ്റർ നീളമുള്ള ജനിപുടവും [3][12] 3 സെന്റിമീറ്റർ നീളമുള്ള മഞ്ഞ കേസരങ്ങൾ, മഞ്ഞ പരാഗകേസരം, 7–8 മില്ലീമീറ്റർ നീളമുള്ള പച്ച, അണ്ഡാശയം എന്നിവ കാണപ്പെടുന്നു.[3]ഇതിന് 3 ഇളം നീല അല്ലെങ്കിൽ നീലലോഹിത വർണ്ണത്തിലും,[11] 3–3.5 സെന്റിമീറ്റർ നീളവും 8-10 മില്ലീമീറ്റർ വീതിയുമുള്ള ജനി ദണ്ഡും [3]വളവുള്ളതും [10][12]ഞൊറിവുള്ളതുമായ അരികുകളും[11] കാണപ്പെടുന്നു.

ഐറിസ് പൂവിട്ടതിനുശേഷം മെയ് മുതൽ ഓഗസ്റ്റ് വരെയുള്ള കാലത്ത്[3] കുഴലാകൃതിയിലുള്ള[10][12] (ക്രോസ്-സെക്ഷനിൽ ത്രികോണാകൃതി) [10][12] വിത്ത് കാപ്സ്യൂൾ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു. കൂർത്ത അരികുകളോടുകൂടിയ പൂക്കൾ 2.8–4.5 സെന്റിമീറ്റർ (1-2 ഇഞ്ച്) നീളവും 1.3–1.5 സെന്റിമീറ്റർ വീതിയുമുള്ളതാണ്. കാപ്സ്യൂളിനുള്ളിൽ, അർദ്ധ-വൃത്താകൃതിയിലുള്ള, തവിട്ടുനിറമുള്ള വിത്തുകൾ കാണപ്പെടുന്നു.[3]

ബയോകെമിസ്ട്രി

[തിരുത്തുക]

2006-ൽ, ഐറിസ് ജപ്പോണിക്ക, ഐറിസ് വാട്ടി, ഐറിസ് സബ്ഡിക്കോട്ടോമ എന്നിവയുൾപ്പെടെ 13 ഇനം ഐറിസുകൾ ക്രോമസോം എണ്ണത്തിന്റെ സൈറ്റോളജിക്കൽ വിശകലനത്തിനായി പഠനവിധേയമാക്കി[22].

2009-ൽ ചൈനയിൽ നിന്നുള്ള പത്ത് ഐറിസ് ഇനങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഒരു പഠനം നടത്തി. ഐറിസ് കോൺഫ്യൂസ, ഐറിസ് ജപ്പോണിക്ക, ഐറിസ് വാട്ടി എന്നിവയതിലുൾപ്പെടുന്നു. ഐറിസ് ജപ്പോണിക്കയും ഐറിസ് വാട്ടിയും തമ്മിൽ സാമ്യമുണ്ടെന്ന് കണ്ടെത്തിയെങ്കിലും ഐറിസ് കോൺഫ്യൂസയുമായി യാതൊരു സാമ്യവും കണ്ടെത്താനായില്ല.[23]

രണ്ട് ഐറിസ് ക്രോമസോമുകളുള്ള മിക്ക ഐറിസുകളും ഡിപ്ലോയിഡ് ആയതിനാൽ, സങ്കരയിനങ്ങളെ തിരിച്ചറിയാനും ഗ്രൂപ്പിംഗുകളുടെ വർഗ്ഗീകരണത്തിനും ഇത് ഉപയോഗിക്കുന്നു. [24]2n = 30, സിമോനെറ്റ്, 1934, 2n = 30, ലെൻസ്, 1959, 2n = 30, ഛിംഫംബ, 1973 [10]ഉൾപ്പെടെ നിരവധി ക്രോമസോം എണ്ണങ്ങളുള്ളവ ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഇത് സാധാരണയായി 2n = 30 ആയി പ്രസിദ്ധീകരിച്ചിരിക്കുന്നു.[2][7][22]

ടാക്സോണമി

[തിരുത്തുക]
ഐറിസ് വാട്ടി

'ബാംബൂ ഐറിസ്' എന്ന പൊതുനാമമുള്ള[8][14][15] (ഐറിസ് കോൺഫ്യൂസയെയും പലപ്പോഴും 'ബാംബൂ ഐറിസ്' എന്ന് വിളിക്കുന്നു',[15]) ഐറിസ് വാട്ടി ഫാൻ ഷേപ്ഡ് ഐറിസ് എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു.[25]

ചൈനീസ് ലിപിയിൽ ഇത് 扇形鸢尾 എന്നും ചൈനയിലെ പിഡ്‌ജിനിൽ ഷാൻ സിംഗ് യുവാൻ വെയ് എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു.[3][15][25]

എബ്രായ ഭാഷയിൽ ഇത് איריס ואט എന്ന് എഴുതിയിരിക്കുന്നു.[26]

ലാറ്റിൻ നിർദ്ദിഷ്ട എപ്പിറ്റെറ്റ് വാട്ടി, മണിപ്പൂരിലെ[11][27] ഖോൻഗുയി ഹില്ലിൽ ഈ ഇനത്തിന്റെ ഐറിസ് മാതൃക ശേഖരിച്ച ജോർജ്ജ് വാട്ടിനെ [11][28]പരാമർശിക്കുന്നു.

1892-ൽ 'ഹാൻഡ്‌ബുക്ക് ഓഫ് ഇറിഡേ' (ഹാൻഡ്‌ബ്. ഇറിഡ്.) പേജ് 17-ൽ ബേക്കർ ഇത് വിശദീകരിച്ചു. തുടർന്ന് ജെ.ഡി. ഹുക്കർ 'ഫ്ലോറ ഓഫ് ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യ', (ഫ്ലൈ. ബ്രിട്ട് ഇന്ത്യ, ലണ്ടൻ) വാല്യം 6, ലക്കം 18, പേജ് 273 ജൂലൈ 1892-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു.[3][27][29]

പിന്നീട് 1935 ജൂൺ 22 ന് 'ഗാർഡനേഴ്‌സ് ക്രോണിക്കിൾ' മൂന്നാം സീരീസ് വാല്യം 97, പേജ് 411 ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. 1938 ജൂണിൽ ഇത് 'ജേണൽ ഓഫ് ദി റോയൽ ഹോർട്ടികൾച്ചറൽ സൊസൈറ്റി' വാല്യം 63 ലക്കം 6 പേജ് 292 ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു.[10]

ഐറിസിന്റെ ഒരു ചിത്രം, എവറാർഡും മോർലിയും ചേർന്ന് 'വൈൽഡ് ഫ്ലവേഴ്സ് ഓഫ് ദി വേൾഡ്', പ്ലേറ്റ് 107 ൽ 1970-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു.[30]

യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് അഗ്രികൾച്ചർ ഡിപ്പാർട്ട്മെന്റിന്റെ അഗ്രികൾച്ചറൽ റിസർച്ച് സർവീസ് 2003 ഏപ്രിൽ 4 ന് ഇത് പരിശോധിച്ചു. തുടർന്ന് 2004 ഡിസംബർ 3 ന് അപ്‌ഡേറ്റുചെയ്‌തു.[25]

ആർ‌എച്ച്എസ് അംഗീകരിച്ച പേരാണ് ഐറിസ് വാട്ടി.[31]

വിതരണവും ആവാസ വ്യവസ്ഥയും

[തിരുത്തുക]

ഐറിസ് വാട്ടി ഏഷ്യയിലെ മിതശീതോഷ്ണ, ഉഷ്ണമേഖലാ പ്രദേശങ്ങളിൽ തദ്ദേശവാസിയാണ്.[25]

വിതരണ പരിധി

[തിരുത്തുക]

ഏഷ്യയിൽ, ചൈനയിൽ ഈ സസ്യം കാണപ്പെടുന്നു. [4][7][11]ചൈനീസ് പ്രവിശ്യകളായ ക്സിസാങ് [25]യുനാൻ [2][3][6]എന്നിവിടങ്ങളിലും കാണപ്പെടുന്നു.

ഇന്ത്യയിലും,[7][25](ആസമിൽ,[4][11][26] മണിപ്പൂർ, [12]), മ്യാൻമർ (അല്ലെങ്കിൽ ബർമ)[2][3][20] എന്നിവിടങ്ങളിലും ഈ സസ്യം കാണപ്പെടുന്നു.

ജപ്പാൻ, [2] ഹിമാലയം, [17][31] , ടിബറ്റ് എന്നിവിടങ്ങളിലും ഈ സസ്യം കാണപ്പെടുന്നു.[15]

ആവാസ കേന്ദ്രം

[തിരുത്തുക]
ഐറിസ് വാട്ടിയുടെ ഒരു കൂട്ടം.

സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് 1,800 മുതൽ 2,300 മീറ്റർ വരെ (5,900 മുതൽ 7,500 അടി വരെ) ഉയരത്തിൽ[2][3][10] പുൽമേടുകളിലും (പുൽത്തകിടുകളിലും) വനപരിധിയിലും നദികളുടെ അരികിലും ഈ സസ്യം വളരുന്നു.[2][3][7]

കൃഷി

[തിരുത്തുക]

യു‌എസ്‌ഡി‌എ സോൺ 8 മുതൽ 10 വരെ ഈ സസ്യം പ്രതികൂല സാഹചര്യങ്ങളെ അതിജീവിച്ചു വളരുന്ന സസ്യമാണ്.[4][8][9][14]യൂറോപ്യൻ സോൺ എച്ച് 4 നും ഇത് ഹാർഡി സസ്യം ആണ്.[30] ഈ സസ്യം മിതമായ ശൈത്യകാലത്തെ അതിജീവിക്കുകയോ[6] അല്ലെങ്കിൽ പ്രത്യേകിച്ചും ചെടികൾ പുതയിടുകയാണെങ്കിൽ-16°C നേരിയ താപനിലയിൽ കുറവുള്ള തണുപ്പ് സഹിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നു.[2][21]വടക്കൻ കാലാവസ്ഥയിൽ ഇത് ഹാർഡി അല്ല, അതിനാൽ ഇത് ഒരു ഹരിതഗൃഹത്തിലോ[32][16]അല്ലെങ്കിൽ ഒരു തണുത്ത ആൽപൈൻ വീട്ടിലോ വളർത്തണം.[11]

നന്നായി വരണ്ട, നേരിയ വളക്കൂറുള്ള (ജൈവമണ്ണ്‌ അടങ്ങിയ) മണ്ണിൽ ഈ സസ്യം വളരുന്നു.[4][8][9][11].ന്യൂട്രൽ അല്ലെങ്കിൽ അസിഡിറ്റി ഉള്ള മണ്ണ് ഇതിന് അനുയോജ്യമാണ്.(6.5 മുതൽ 7.8 വരെ പിഎച്ച് അളവ്).[8][9][14] നല്ല സൂര്യപ്രകാശവും ഭാഗിക തണലും ഉള്ള സ്ഥലങ്ങൾ ഈ സസ്യം ഇഷ്ടപ്പെടുന്നു.[4][2][5][8][9][14][21] എന്നാൽ തുറന്ന ഇടങ്ങളും ചെടിയുടെ ഉയരം കാരണം കാറ്റത്ത് ചെടി ചരിയാൻ സാധ്യതയുള്ളതിനാൽ ഉയർന്ന കാറ്റിന് സാധ്യതയുള്ള സ്ഥലങ്ങളും ഈ സസ്യത്തിന് അനുയോജ്യമല്ല. [6]

വളരുന്ന സീസണിൽ ഇതിന് ശരാശരി ജലം ആവശ്യം വരുന്നു.[5][8][14] കെട്ടികിടക്കുന്ന ജലം ഇതിന് അനുയോജ്യമല്ല.[8][9] ശൈത്യകാലത്ത് നനഞ്ഞ അവസ്ഥ വേര് അഴുകിയേക്കാം[4][2].

കട്ട് പൂക്കൾ വേണ്ടി [8][9]'പ്രകൃതിദത്തമായ' തോപ്പുകളിൽ [4][9]മറ്റു പൂക്കളുമായി ഇടകലർത്തി ഇതിനെ വളർത്താം[4][8]ഇത് കണ്ടെയ്നറുകളിലും സംരക്ഷണവലയങ്ങളിലും വളർത്തുന്നതിന് അനുയോജ്യമാണ്.[5][8][9]

സ്ലഗ്ഗുകളും ഒച്ചുകളും ഇതിനെ ബാധിക്കുന്നു.[2] ചില ഐറിസ് കർഷകർ കാണ്ഡത്തിനു 'താങ്ങുകൊടുക്കണമെന്ന് അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. (ഉയരമുള്ള കാണ്ഡം വീഴുന്നത് തടയാൻ)[6] ഈ സസ്യം ഏകദേശം 10 വർഷം വരെ നിലനിന്നേക്കാം.[9]

പ്രജനനം

[തിരുത്തുക]

വിഭജനം വഴി[14] അല്ലെങ്കിൽ വിത്ത് വഴിയും ഇതിനെ പ്രജനനം നടത്താം.[5][8][9] കാണ്ഡം മുറിച്ചു നടുന്നതിലൂടെയും വംശവർദ്ധനവ് നടത്താം. കാണ്ഡം വെട്ടിയെടുത്ത് 1-2 ആഴ്ചയ്ക്കുള്ളിൽ വെള്ളത്തിൽ മുക്കിവച്ചിരുന്നതിനു ശേഷം വേരുകൾ പുറത്തുവന്ന ഉടൻ പുതിയ ചെടി ആയി നട്ടുവളർത്താം. പിന്നീട് പൂന്തോട്ടത്തിനായി തയ്യാറാക്കാം.[6][19] വെള്ളത്തിൽ കരിക്കട്ട കഷണങ്ങൾ ഇട്ടുണ്ടെങ്കിൽ മികച്ച ഫലം ലഭിക്കും.[19]

വിത്തിൽ നിന്ന് വംശവർദ്ധനവ് നടത്തുന്നതിന്, കാപ്സ്യൂളുകളിൽ നിന്ന് വിത്ത് ശേഖരിക്കുകയും പാകമാകുമ്പോൾ വിത്ത് വായുസഞ്ചാരമുള്ള കണ്ടെയ്നറുകളിൽ, കോൾഡ്ഫ്രെയിമിനുള്ളിൽ അല്ലെങ്കിൽ ചൂടേല്ക്കാത്ത ഹരിതഗൃഹത്തിൽ വിതയ്ക്കുകയും ചെയ്യാവുന്നതാണ്.[14]

സങ്കരയിനങ്ങളും കൃഷികളും

[തിരുത്തുക]

ഇതിന് നിരവധി സങ്കരയിനങ്ങളാണുള്ളത്.[16] കൾട്ടിവറുകളും [10]ഉൾപ്പെടുന്നു.

  • ഐറിസ് വാട്ടി 'സിൽവിയ' ഇത് ഐറിസ് വാട്ടിയേക്കാൾ ഉയരമുള്ളതും ഇളം നീല-വയലറ്റ് പൂക്കളുള്ളതുമാണ്, ഇതിനെ മേജർ ലോറൻസ് ജോൺസൺ കണ്ടെത്തി.[10][33]
  • ഐറിസ് വാട്ടി 'ബോർൺ ഗ്രേസ്ഫുൾ' അതിൽ കടുത്ത പച്ച, പർപ്പിൾ നിറമുള്ള ഇലകളും വലിയ നീലലോഹിതവർണ്ണ പൂക്കളും കാണപ്പെടുന്നു.[16]

അറിയപ്പെടുന്ന മറ്റുള്ളവ - 'ബിശ്വത്', 'ഐസിസ്', 'ജോൺസ്റ്റൺ ക്ലോൺ', 'ദി എല്ലിസ് വാട്ടി', 'ട്രെങ്‌വെയ്‌ന്റൺ', 'വാർഡ്സ് ഫോം', 'വാട്ടി ആൽ‌ബ'[10]

വിഷാംശം

[തിരുത്തുക]

മറ്റു പല ഐറിസുകളെയും പോലെ, ഈ ചെടിയുടെ മിക്ക ഭാഗങ്ങളും വിഷമാണ് (റൈസോം, ഇലകൾ), തെറ്റായി ആഹരിച്ചാൽ വയറുവേദനയ്ക്കും ഛർദ്ദിക്കും ഈ സസ്യഭാഗങ്ങൾ കാരണമാകുന്നു. ചെടി കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത് ചർമ്മത്തിൽ അസ്വസ്ഥതയുണ്ടാക്കാനോ അലർജി ഉണ്ടാക്കാനോ ഇടയാക്കുന്നു.[14]

അവലംബം

[തിരുത്തുക]
  1. ↑ "Iris wattii Baker ex Hook.f. is an accepted name". theplantlist.org (The Plant List). 23 March 2013. Archived from the original on 2019-08-14. Retrieved 11 March 2015.
  2. ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 "Chapter II iris clump and other (part3)". irisbotanique.over-blog.com. Retrieved 17 March 2015.
  3. ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 3.10 3.11 3.12 3.13 3.14 3.15 3.16 3.17 3.18 3.19 3.20 3.21 3.22 3.23 3.24 3.25 3.26 "FOC Vol. 24 Page 308". efloras.org (Flora of China). Retrieved 23 March 2015.
  4. ↑ 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 4.10 4.11 4.12 4.13 4.14 "Iris wattii". missouribotanicalgarden.org. Retrieved 28 March 2015.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 "Iris wattii". igarden.com. Retrieved 23 March 2015.
  6. ↑ 6.00 6.01 6.02 6.03 6.04 6.05 6.06 6.07 6.08 6.09 6.10 6.11 "Evansia Or Crested Irises". herbs2000.com. Archived from the original on 2018-06-26. Retrieved 18 March 2015.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 Kramb, D. (8 November 2003). "Iris wattii". signa.org (Species Iris Group of North America). Retrieved 23 March 2015.
  8. ↑ 8.00 8.01 8.02 8.03 8.04 8.05 8.06 8.07 8.08 8.09 8.10 8.11 8.12 8.13 8.14 "Bamboo Iris (Iris wattii) at Ray Wiegand's Nursery". wiegandsnursery.com. Retrieved 23 March 2015.
  9. ↑ 9.00 9.01 9.02 9.03 9.04 9.05 9.06 9.07 9.08 9.09 9.10 9.11 9.12 9.13 "Bamboo Iris". plants.gardensupplyco.com. Retrieved 28 March 2015.
  10. ↑ 10.00 10.01 10.02 10.03 10.04 10.05 10.06 10.07 10.08 10.09 10.10 10.11 10.12 10.13 10.14 10.15 10.16 Franco, Alain (16 March 2015). "(SPEC) Iris wattii Baker". wiki.irises.org (American Iris Society). Retrieved 23 March 2015.
  11. ↑ 11.00 11.01 11.02 11.03 11.04 11.05 11.06 11.07 11.08 11.09 11.10 11.11 Dykes, William (2009). "Handbook of Garden Irises" (PDF). beardlessiris.org (The Group for Beardless Irises). Retrieved 1 November 2014.
  12. ↑ 12.00 12.01 12.02 12.03 12.04 12.05 12.06 12.07 12.08 12.09 "Iris wattii Baker ex Hook.f". flora.biota.in. 7 March 2014. Archived from the original on 2015-04-04. Retrieved 23 March 2015.
  13. ↑ Irises from Sunnybrook Farm Iris Garden /. Eatontown, N.J. :: Sunnybrook Farm Iris Garden,. 1919.{{cite book}}: CS1 maint: extra punctuation (link)
  14. ↑ 14.00 14.01 14.02 14.03 14.04 14.05 14.06 14.07 14.08 14.09 "PlantFiles: Bamboo Iris". davesgarden.com. Retrieved 23 March 2015.
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 15.3 15.4 15.5 "Crested Irises". pacificbulbsociety.org. 22 July 2012. Retrieved 23 March 2015.
  16. ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 16.4 16.5 Stebbings, Geoff (1997). The Gardener's Guide to Growing Irises. Newton Abbot: David and Charles. p. 76. ISBN 0715305395.
  17. ↑ 17.0 17.1 Elizabeth Lawrence the Garden Gate&pg=PA246 mUNzZvIFuuYC, p. 246, at ഗൂഗിൾ ബുക്സ്
  18. ↑ 18.0 18.1 18.2 Nick Romanowski Garden Plants & Animals: The Complete Guide for All Australia&pg=PA79 gQsVgaxl-9kC, p. 79, at ഗൂഗിൾ ബുക്സ്
  19. ↑ 19.0 19.1 19.2 19.3 19.4 Cassidy, George E.; Linnegar, Sidney (1987). Growing Irises (Revised ed.). Bromley: Christopher Helm. ISBN 0-88192-089-4.
  20. ↑ 20.0 20.1 "Iris summary" (pdf). pacificbulbsociety.org. 14 April 2014. Retrieved 23 November 2014.
  21. ↑ 21.0 21.1 21.2 21.3 21.4 "Iris wattii". aspeco.net. Archived from the original on 2016-03-04. Retrieved 23 March 2015.
  22. ↑ 22.0 22.1 Shen, Yun-Guang; Wang, Zhong-Lang; Guan, Kai-Yun (2007). "Karyotypes of thirteen species of Iris L. from China". Acta Phytotaxonomica Sinica. 45 (5): 601–618. doi:10.1360/aps06064. Archived from the original on 2016-03-04. Retrieved 20 March 2015.
  23. ↑ Yu, Xiao-Fang; Zhang, Hai-Qing; Yuan, Ming; Zhou, Yong-Hong (2009). "Karyotype studies on ten Iris species (Iridaceae) from Sichuan, China" (PDF). Caryologia. 62 (3): 253–260. Retrieved 23 March 2015.
  24. ↑ Shen, Yun-Guang; Wang, Zhong-Lang; Guan, Kai-Yun (2007). "Karyotypes of thirteen species of Iris L. from China". Acta Phytotaxonomica Sinica. 45 (5): 601–618. doi:10.1360/aps06064. Retrieved 20 March 2015. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  25. ↑ 25.0 25.1 25.2 25.3 25.4 25.5 ഐറിസ് വാട്ടി in the Germplasm Resources Information Network (GRIN), US Department of Agriculture Agricultural Research Service. Accessed on 23 March 2015.
  26. ↑ 26.0 26.1 "Iris wattii". jbg.gardenexplorer.org. Retrieved 23 March 2015.
  27. ↑ 27.0 27.1 Dykes, William. "Dykes on Iris" (PDF). beardlessiris.org (The Group for Beardless Irises). Retrieved 21 November 2014.
  28. ↑ Stearn, William (1972). A Gardenerer's Dictionary of Plant Names. London: Cassell. p. 331. ISBN 0304937215.
  29. ↑ "Iridaceae Iris wattii Baker ex Hook.f." ipni.org (International Plant Names Index). Retrieved 19 March 2015.
  30. ↑ 30.0 30.1 "The European Garden Flora Flowering Plants: A Manual for the Identification of Plants Cultivated in Europe, Both Out-of-Doors and Under Glass. Volume V: Angiospermae —Dicotyledons, Second Edition. Edited by James Cullen, Sabina G. Knees, and H. Suzanne Cubey; assisted by, J. M. H. Shaw et al. Cambridge and New York: Cambridge University Press. $250.00. xix + 639 p.; ill.; index and consolidated index to names of genera and families accepted in Volumes 1-5. ISBN: 978-0-521-76164-2. 2011". The Quarterly Review of Biology. 87 (2): 163–163. 2012-06. doi:10.1086/665490. ISSN 0033-5770. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  31. ↑ 31.0 31.1 "Iris wattii". www.rhs.org.uk. Retrieved 23 March 2015.
  32. ↑ Austin, Claire. "Irises A Garden Encyclopedia" (PDF). worldtracker.org. Retrieved 29 October 2014. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help)CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  33. ↑ Irises from Sunnybrook Farm Iris Garden /. Eatontown, N.J. :: Sunnybrook Farm Iris Garden,. 1919.{{cite book}}: CS1 maint: extra punctuation (link)

മറ്റ് ഉറവിടങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]
  • Mathew, B. 1981. The Iris. 77–78.
  • Waddick, J. W. & Zhao Yu-tang. 1992. Iris of China.

പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ

[തിരുത്തുക]
Iris wattii എന്ന വിഷയവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചിത്രങ്ങൾ വിക്കിമീഡിയ കോമൺസിലുണ്ട്.
വിക്കിസ്പീഷിസിൽ Iris wattii എന്നതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്.