പനങ്കിപ്പള്ളി വേണുഗോപാൽ

Panangipalli Venugopal
ജനനം (1942-07-06) 6 ജൂലൈ 1942  (82 വയസ്സ്)
Rajahmundry, Andhra Pradesh, India
തൊഴിൽCardiac Surgeon
പുരസ്കാരങ്ങൾPadma Bhushan
Dr. B. C. Roy Award,
Sivananda Eminent Citizen Award
Indira Priyadarsini Award
Goyal Prize
Vijay Ratna Award
Award of Excellence
Dr. N.C. Joshi Memorial Oration Award
Dr. Jal R. Vakil Memorial Award
Dr. Pinnamaneni and Mrs. Sithadevi Award
Rashtra Ratan Award
Dhanvantari Award
Life Time Achievement Award
Great Achiever of India Award
Manav Sewa Award
Shresht Shree Award
Dr. K. Sarom Cardiology Excellence Award
Ratna Shiromani Award
വെബ്സൈറ്റ്Official web site

ഹൃദയ ശസ്ത്രക്രിയയുടെ തുടക്കക്കാരനായി പരക്കെ കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന ആന്ധ്രാപ്രദേശിലെ രാജമുണ്ട്രിയിൽ നിന്നുള്ള ഇന്ത്യൻ ഒരു കാർഡിയോവാസ്കുലർ സർജനും ആശുപത്രി അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്ററുമാണ് പനങ്കിപ്പള്ളി വേണുഗോപാൽ. [1] വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്തെ സമഗ്ര സേവനങ്ങൾക്ക് ഇന്ത്യാ സർക്കാർ അദ്ദേഹത്തെ 1998 ൽ ഏറ്റവും ഉയർന്ന മൂന്നാമത്തെ സിവിലിയൻ അവാർഡായ പത്മഭൂഷൺ നൽകി ആദരിച്ചു. [2]

ലൈഫ് സ്കെച്ച്

[തിരുത്തുക]

1942 ജൂലൈ 6 ന് ദക്ഷിണേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനമായ ആന്ധ്രാപ്രദേശിലെ രാജമുണ്ട്രിയിലാണ് വേനുഗോപാൽ ജനിച്ചത്. എം‌ബി‌ബി‌എസ് നേടുന്നതിനായി 1959 ൽ ന്യൂഡൽഹിയിലെ ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസിൽ (എയിംസ്) ചേർന്നു. ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസത്തിന് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിൽ തന്നെ തുടർന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം മാസ്റ്റർ ഓഫ് സർജറി (എം‌എസ്) ആയിരുന്നു, തുടർന്ന് എം‌സി‌എച്ച് കാർഡിയോവാസ്കുലർ തോറാസിക് സർജറിയിൽ ബിരുദം നേടി.

1970-71 ൽ സ്പെഷ്യലൈസേഷനുശേഷം അദ്ദേഹം എയിംസ് ഫാക്കൽറ്റിയിൽ ചേർന്നു. തന്റെ കരിയറിന്റെ പ്രധാന ഭാഗം എയിംസിൽ ചെലവഴിച്ചു, അവിടെ അദ്ദേഹം ക്രമേണ ഉയർന്നു, പ്രൊഫസർ, ഡിപ്പാർട്ട്മെന്റ് ഹെഡ്, പിന്നെ ഡീൻ എന്നീ നിലകളിൽ സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. 2003. [2]

എയിംസ് ചേർന്ന ശേഷം ഉടൻ വേണുഗോപാൽ രണ്ട് വിപുലമായ പരിശീലന പരിപാടികൾ, മുതിർന്നവരുടെ പങ്കെടുത്തു. ഡെന്റെൻ കൂലെയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ടെക്സാസ് ഹാർട്ട് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിൽ ഹൃദയം ത്രന്നുള്ള ശസ്ത്രക്രിയയും ന്യൂയോർക്ക് ബഫലോയിലെ കുട്ടികളുടെ ആശുപത്രിയിൽ എസ് സുബ്രഹ്മണ്യത്തിനു കീഴിൽ കുട്ടികളുട ഹൃദയം തുറന്നുള്ള ശസ്ത്രക്രിയയും ചെയ്തതിനുശേഷം അദ്ദേഹം പ്രൊഫസർ എൻ. ഗോപിനാഥിനു കീഴിൽ എയിംസിൽ 1974 -ൽ ഹൃദയം തുറന്നുള്ള ശസ്ത്രക്രിയ തുടങ്ങി. ഇതിനുശേഷം കാർഡിയോത്തോറാസിക് സയൻസസ് സെന്റർ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു, അവിടെ അദ്ദേഹം 1994 ഓഗസ്റ്റ് 3 ന് ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യത്തെ ഹൃദയമാറ്റ ശസ്ത്രക്രിയ നടത്തി Archived 2021-05-19 at the Wayback Machine., പിന്നീട് ഏഷ്യയിൽ ആദ്യമായി ഇടത് വെൻട്രിക്കുലാർ അസിസ്റ്റ് ഉപകരണം സ്ഥാപിച്ചു

എയിംസിൽ നിന്ന് വിരമിച്ച ശേഷം വേണുഗോപാൽ ഹരിയാനയിലെ ഗുഡ്ഗാവിലെ ആൽക്കെമിസ്റ്റ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസിലേക്ക് കാർഡിത്തോറാസിക് വിഭാഗം മേധാവിയായി മാറി. [3] 55 ആം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം വിവാഹിതനായി [4] ഒരു മകളുണ്ട്. [5]

നേട്ടങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

രാജ്യത്ത് ആദ്യത്തെ ഹൃദയമാറ്റ ശസ്ത്രക്രിയ നടത്തിയ വേണുഗോപാൽ [2] ഇപ്പോൾ 26 ട്രാൻസ്പ്ലാൻറുകൾ നടത്തി. [1] ഏഷ്യയിൽ 90 ദിവസത്തിലധികം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ഇടത് വെൻട്രിക്കുലാർ അസിസ്റ്റ് ഉപകരണത്തിന്റെ ആദ്യ ഇംപ്ലാന്റേഷൻ അദ്ദേഹം നിർവഹിച്ചു. അദ്ദേഹം സ്റ്റെം സെൽ തെറാപ്പി തുടങ്ങി. ഓട്ടോലോഗോസ് വിന്യസിച്ച് ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി സ്റ്റെം സെൽ അറ്റകുറ്റപ്പണി നടത്തി ഹൃദയമാറ്റത്തിനുപകരമായി മയോകാർഡിയത്തിൻറെ റിപ്പയർ ചെയ്ത് അദ്ദേഹം 26 രോഗികൾക്ക് നടപ്പിലാക്കി. ടൈപ്പ് II പ്രമേഹ ചികിത്സയ്ക്കായി പാൻക്രിയാസിൽ സ്റ്റെം സെൽ ഇംപ്ലാന്റേഷൻ നടപടിക്രമങ്ങൾ അദ്ദേഹം ആരംഭിച്ചു. വേണുഗോപാലിന്റെ ക്രെഡിറ്റിൽ, 50,000 ത്തിലധികം ഓപ്പൺ ഹാർട്ട് , 12,000 അടഞ്ഞ ഹൃദയ ശസ്ത്രക്രിയകൾ എന്നിവയിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പങ്കാളിത്തത്തെക്കുറിച്ച് മാധ്യമ റിപ്പോർട്ടുകൾ ഒരേ മനസ്സിൽ പറയുന്നുണ്ട്.[6] ലോകമെമ്പാടുമുള്ള നൂറിലധികം കാർഡിയോ തോറാസിക് സർജൻമാരുണ്ട് ഒരു അംഗീകൃത പരിശീലകനായ അദ്ദേഹത്തിന്റെ കീഴിൽ പരിശീലിച്ചത്.

അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റീവ് രംഗത്ത്, എൻ. ഗോപിനാഥിനൊപ്പം എയിംസിൽ ഓപ്പൺ ഹാർട്ട് സർജറി ആരംഭിച്ചു. കാർഡിയോത്തോറാസിക് സയൻസസ് സെന്റർ സ്ഥാപിച്ചതിനു പിന്നിലും അദ്ദേഹം ഉണ്ടായിരുന്നു, പിന്നീട് ഇത് ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യത്തെ ശ്രവണ ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് ശസ്ത്രക്രിയയുടെയും ഏഷ്യയിലെ ആദ്യത്തെ ഇടത് വെൻട്രിക്കുലാർ അസിസ്റ്റ് ഡിവൈസ് ഇംപ്ലാന്റേഷന്റെയും വേദിയായി മാറി. പ്രതിവർഷം 3500 ഓപ്പൺ ഹാർട്ട് ശസ്ത്രക്രിയകൾ കേന്ദ്രം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു.

ആദ്യത്തെ ഹൃദയമാറ്റ ശസ്ത്രക്രിയ

[തിരുത്തുക]

അവയവം മാറ്റിവയ്ക്കൽ ബിൽ 1994 ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിൽ 1994 മെയ് മാസത്തിൽ പാസാക്കി. 1994 ഓഗസ്റ്റ് 3 ന് വേണുഗോപാൽ ഡോക്ടർമാരുടെ ഒരു ടീമിനെ നയിച്ചപ്പോൾ അന്തിമ അംഗീകാരത്തിനായി ബിൽ രാഷ്ട്രപതിയുടെ പട്ടികയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു. [7] വേണുഗോപാൽ നടത്തിയ 26 ഹൃദയമാറ്റ ശസ്ത്രക്രിയകളിൽ ആദ്യത്തേതാണ് ഇത്. [8]

വിവാദങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]
എയിംസ് സെൻട്രൽ പുൽത്തകിടി, പശ്ചാത്തലത്തിൽ ടീച്ചിംഗ് ബ്ലോക്ക്

2005 അവസാനം, 2006 തുടക്കത്തിൽ 25 വകുപ്പ് തലവന്മാർ ഉൾപ്പെടെ 200 ഫാക്കൽറ്റി അംഗങ്ങൾ വേണുഗോപാലിന്റെ പ്രവർത്തന രീതികൾക്കെതിരെ ആരോഗ്യ കുടുംബക്ഷേമ കേന്ദ്രമന്ത്രി ഓഫ് ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന് പരാതിനൽകി. [9] ഒരു സംഘം വിദ്യാർത്ഥികൾ ഡയറക്ടറുടെ ഓഫീസിലേക്ക് മാർച്ച് നടത്തിയപ്പോൾ പ്രതിഷേധം ശക്തമായി. ഇതിൽ 6 പേരെ സസ്പെൻഡ് ചെയ്തു, അത്തരമൊന്ന് ആ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിൽ മുൻപ് ഉണ്ടായിട്ടില്ലാത്തതാണ്. ഡയറക്ടർ നടപ്പാക്കിയ ചാർജുകളുടെ വർദ്ധനവ് എയിംസിന്റെ നിയമത്തിനു വിരുദ്ധമാണെന്നായിരുന്നു ഫാക്കൽറ്റിയുടെയും വിദ്യാർത്ഥികളുടെയും പ്രധാന വാദം. [10]

അടുത്ത 5 വർഷത്തേക്ക് അദ്ദേഹത്തെ നിലനിർത്താനുള്ള വ്യവസ്ഥയും അടുത്ത ഉത്തരവുകൾ വരെ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിന്റെ ഡയറക്ടറായി 61 വയസിലും ഇതിനകം വിരമിക്കൽ പ്രായം കഴിഞ്ഞും വേണുഗോപാലിനെ നിയമിച്ചതും ആയിരുന്നു ഫാക്കൽറ്റിയുടെ മറ്റൊരു വിഷമം, അതാവട്ടെ 6 മുതിർന്ന ഫാക്കൽറ്റി അംഗങ്ങളുടെ സാധ്യതകൾ ഇല്ലാതാക്കിയതായും റിപ്പോർട്ടുണ്ട്. മുഴുവൻ സമയ ശ്രദ്ധ ആവശ്യമുള്ളതിനാൽ കാർഡിയോവാസ്കുലർ സയൻസസ് ഹെഡ്, കാർഡോത്തോറാസിക്, വാസ്കുലർ സർജറി മേധാവി എന്നീ രണ്ട് തസ്തികകൾ ഒരുമിച്ച് വഹിക്കുന്ന കാരണത്താലും ഡയറക്ടർക്കെതിരെ അവർക്കെതിരെ വിമർശനമുണ്ടായി. [10] 2007 നവംബർ 29 ന് പ്രൊഫ. വേണുഗോപാലിനെ പ്രൊഫ. ഫോറൻസിക് മെഡിസിൻ അതോറിറ്റിയായ ടിഡി ഡോഗ്രയ്ക്കുവേണ്ടി, [11] [12] [13] [14] കേന്ദ്ര ആരോഗ്യ കുടുംബക്ഷേമ മന്ത്രി അൻബുമാനി രാമദോസിന്റെ ഉത്തരവ് പ്രകാരം നീക്കുകയും ചെയ്തു, അതിനുകാരണമായി പറഞ്ഞത് വേണുഗോപാൽ കേന്ദ്ര സർക്കാരിനെ പരസ്യമായി വിമർശിച്ചെന്നായിരുന്നു. [15] ക്വാട്ട വിഷയം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ ആരോഗ്യ-കുടുംബക്ഷേമ മന്ത്രാലയം സന്തുഷ്ടരല്ലെന്നാണ് റിപ്പോർട്ട്. സർവ്വകലാശാലാ സീറ്റുകളിൽ 50 ശതമാനവും സാമൂഹ്യ പിന്നോക്കം നിൽക്കുന്നവർക്കായി നീക്കിവയ്ക്കാൻ സർക്കാർ പദ്ധതിയിട്ടിരുന്നു. വേണുഗോപാൽ വിദ്യാർത്ഥികളുടെ വികാരത്തിന്റെ പേരുപറഞ്ഞ് ഇതിനെ എതിർത്തു. [16] സുപ്രീം കോടതിയിൽ കേസിനുപോയ അദ്ദേഹം വിരമിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് 2008 ലെ വേനൽക്കാല അവധിക്കാലത്ത് 45 ദിവസം തൽസ്ഥാനത്ത് പുനഃസ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. [17]

എയിംസിന്റെ പ്രവർത്തനത്തെക്കുറിച്ച് റിപ്പോർട്ടുചെയ്യാനും മെച്ചപ്പെടുത്തലുകൾക്കായി ശുപാർശകൾ നൽകാനും പ്രശസ്ത കാർഡിയോത്തോറാസിക് സർജനായ എം. എസ്. വലിയത്താനെ മന്ത്രാലയം നിയോഗിച്ചിരുന്നു.[18][19] എയിംസിന്റെ പ്രവർത്തനത്തിൽ മന്ത്രാലയത്തിന്റെ ഇടപെടലിൽ വേണുഗോപാൽ അതൃപ്തിയുണ്ടെന്നും റിട്ട് പെറ്റീഷൻ വഴി സുപ്രീം കോടതിയിൽ അവസാനിപ്പിക്കുന്നതിനെ എതിർത്തു. 2006 ജൂലൈ 7 ന് തീരുമാനത്തിന്റെ സാധുത വിലയിരുത്തുന്നതുവരെ കോടതി ഇടക്കാല ഉത്തരവ് പുറപ്പെടുവിച്ചു.[15] നീണ്ടുനിന്ന നിയമപോരാട്ടത്തിനുശേഷം, സുപ്രീം കോടതി 2008 ഏപ്രിൽ 8 ന് വേണുഗോപാലിനെ പുനഃസ്ഥാപിച്ചു,[20] ഗവൺമെന്റിന്റെ നടപടി മാലഫൈഡ് ആണെന്നും ഭരണഘടനാവിരുദ്ധമാണെന്നും വിശേഷിപ്പിച്ചുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹത്തിനനുകൂലമായ വിധി വന്നത്.

സ്ഥാനങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

അവാർഡുകളും അംഗീകാരങ്ങളും

[തിരുത്തുക]

'അക്കാദമിക് അംഗീകാരങ്ങൾ'

  1. മികച്ച ബിരുദധാരിക്കുള്ള സ്വർണ്ണ മെഡൽ - ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ്, ന്യൂഡൽഹി - 1963 [21]
  2. ഒന്നാം ഓർഡറിന്റെ യോഗ്യതയ്ക്കുള്ള സ്വർണ്ണ മെഡൽ - ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ്, ന്യൂഡൽഹി - 1967 [21]
  3. ഹോണറിസ് കോസ ഡോക്ടർ ഓഫ് സയൻസ് (DSc) - ഡോ. എൻ‌ടി‌ആർ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഓഫ് ഹെൽത്ത് സയൻസസ് [21]
  4. ഹോണറിസ് കോസ ഡോക്ടർ ഓഫ് സയൻസ് (ഡിഎസ്‌സി) - രാജസ്ഥാൻ ആരോഗ്യ ശാസ്ത്ര സർവകലാശാല [21]

'സാമൂഹിക അംഗീകാരങ്ങൾ'

  1. പത്മ ഭൂഷൺ - ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് - 1998 [22]
  2. ഡോ. B. C. റോയ് അവാർഡ് [1]
  3. മാനവിക സേവനത്തിനുള്ള ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് ലൈഫ് ടൈം അവാർഡ് - 2014 ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: <ref> റ്റാഗിനു </ref> എന്ന അന്ത്യറ്റാഗ് നൽകിയിട്ടില്ല
  4. ഇന്ദിര പ്രിയദർശിനി അവാർഡ് - 1994 [21]
  5. ഗോയൽ സമ്മാനം - കുരുക്ഷേത്ര സർവകലാശാല - 1994 [21]
  6. വിജയ് രത്‌ന അവാർഡ് - ഇന്ത്യ ഇന്റർനാഷണൽ ഫ്രണ്ട്ഷിപ്പ് സൊസൈറ്റി - 1994 [21]
  7. മികവിന്റെ അവാർഡ് - രാജീവ് ഗാന്ധി ഫൗണ്ടേഷൻ - 1994 [21]
  8. ഡോ. എൻ. സി. ജോഷി മെമ്മോറിയൽ ഓറേഷൻ അവാർഡ് - 1995 [21]
  9. ഡോ. ജൽ ആർ. വകിൽ മെമ്മോറിയൽ അവാർഡ് - 1996 [21]
  10. ഡോ. പിന്നമനേനി, ശ്രീമതി സീതാദേവി അവാർഡ് - 1997 [21]
  11. രാഷ്ട്ര രത്തൻ അവാർഡ് - വിശ്വ ജാഗ്രതി മിഷൻ, യുവ മഞ്ച് - 2000 [21]
  12. ധൻവന്താരി അവാർഡ് - ധൻവന്തരി മെഡിക്കൽ ഫ Foundation ണ്ടേഷൻ, മുംബൈ - 2010 [21]
  13. ലൈഫ് ടൈം അച്ചീവ്മെൻറ് അവാർഡ് - ഹാർട്ട് കെയർ ഫ Foundation ണ്ടേഷൻ, കൊച്ചി - 2010 [21]
  14. ഗ്രേറ്റ് അച്ചീവർ ഓഫ് ഇന്ത്യ അവാർഡ് - 1994 [23]
  15. മാനവ് സേവാ അവാർഡ് - 1994 [24]
  16. ശ്രേഷ്ഠ ശ്രീ അവാർഡ് [24]
  17. ഡോ. കെ. സരോം കാർഡിയോളജി എക്സലൻസ് അവാർഡ് [24]
  18. രത്‌ന ശിരോമണി അവാർഡ് [25]

രചനകൾ

[തിരുത്തുക]
  • Sunil P. Shenoy; Prashanth K. Marla; P. Venugopal; Karunakara K. Adappa; Trivikrama Padur Tantry; Murali Shankar; Guruprasad D. Rai (2011). "An Endoscopic Study of the Lacuna Magna and Reappraisal of Its Clinical Significance in Contemporary Urological Practice". Urology. 78 (5): 1009–1015. doi:10.1016/j.urology.2011.05.013. PMID 21777960. Archived from the original on 24 June 2016. Retrieved 16 August 2014.
  • Sandeep Chauhan; Bisoi Akshay Kumar; Beeraka Heramba Rao; Marigaddi Sanjeeva Rao; Bharat Dubey; Nita Saxena; Panangipalli Venugopal (2010). "Efficacy of Aprotinin, Epsilon Aminocaproic Acid, or Combination in Cyanotic Heart Disease". Annals of Thoracic Surgery. Archived from the original on 2014-08-15.
  • Harpreet Wasir; Anil Bhan; Shiv Kumar Choudhary; Rajesh Sharma; Sandeep Chauhan; Panangipalli Venugopal (2010). "Pretreatment of human myocardium with adenosine". European Journal of Cardio-Thoracic Surgery. Archived from the original on 2014-08-15.
  • R. Attia; P. Venugopal; D. Whitaker; C. Young (2010). "Management of a pulsatile mass coming through the sternum. Pseudoaneurysm of ascending aorta 35 years after repair of tetralogy of Fallot". Interactive Cardiovascular and Thoracic Surgery. 10 (5): 820–822. doi:10.1510/icvts.2009.227900. PMID 20051449.
  • Rajiv Agrawal; Panangipalli Venugopal; Anil Bhan; Shiv Kumar Choudhary; Alok Mathur; Rajesh Sharma; Manoranjan Sahoo (2010). "Surgical myocardial revascularization without cardiopulmonary bypass". Annals of Thoracic Surgery. Archived from the original on 24 June 2016. Retrieved 16 August 2014.

ഇതും കാണുക

[തിരുത്തുക]

അവലംബം

[തിരുത്തുക]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 "Express Healthcare". Retrieved 17 August 2014.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "Hindutan Times". Archived from the original on 2014-08-19. Retrieved 16 August 2014.
  3. ↑ Nisha Susan (20 March 2010). "Where The Heart Goes On". Tehelka Magazine. 7 (11). Archived from the original on 19 August 2014. Retrieved 16 August 2014.
  4. ↑ "Timescrest". Timescrest. 12 February 2011. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 30 December 2014.
  5. ↑ "Tehelka". Tehelka. 20 March 2010. Archived from the original on 19 August 2014. Retrieved 30 December 2014.
  6. ↑ "Tehelka Nisha Susan". Tehelka.com. 20 March 2010. Archived from the original on 19 August 2014. Retrieved 15 August 2014.
  7. ↑ A N Sengupta (31 August 1994). "Heart Transplant". India Today. Retrieved 17 August 2014.
  8. ↑ "HT". Hindustan Times. 31 May 2011. Archived from the original on 2014-08-19. Retrieved 17 August 2014.
  9. ↑ "Dr DoLittle or dr dotoomuch?". Tehelka. 25 February 2006. Archived from the original on 2014-08-19. Retrieved 30 December 2014.
  10. ↑ 10.0 10.1 Mihir Srivastava (25 February 2006). "Up Close". Tehelka.com. Archived from the original on 2014-08-19. Retrieved 15 August 2014.
  11. ↑ "Venugopal removed, T D Dogra is new AIIMS director". The Times of India. 30 November 2007. Archived from the original on 26 January 2013. Retrieved 27 December 2012.
  12. ↑ "Top forensic doctor to be acting Director AIIMS". India edunews.in. 27 June 2008. Archived from the original on 2013-12-11. Retrieved 12 June 2013.
  13. ↑ "Rajesh Talwar Prime Suspect in Aarushi Murder Case: CBI(12th para)". The Times of India. 2 January 2011. Archived from the original on 2021-02-27. Retrieved 6 March 2013.
  14. ↑ "The sheer power that a forensic science doctor at AIIMS holds". The News Minute. 4 July 2014. Archived from the original on 26 August 2014. Retrieved 24 August 2014.
  15. ↑ 15.0 15.1 "Controversy". Web article. SciDev.Net. 10 July 2006. Retrieved 15 August 2014.
  16. ↑ George Thomas; Sandhya Srinivasan (2008). "The minister of health, the director of AIIMS and Shah Rukh Khan". Indian Journal of Medical Ethics. 5 (3).
  17. ↑ "Supreme Court orders reinstatement of Dr Venugopal". India tody. 8 May 2008. Retrieved 21 November 2016.
  18. ↑ Pritha Chatterjee (19 January 2012). "Valiathan report 1". Journalism of Courage. Retrieved 16 August 2014.
  19. ↑ "Valiathan 2". Journalism of Courage. 8 December 2009. Retrieved 16 August 2014.
  20. ↑ "Academics India". Academics India. Retrieved 16 August 2014.
  21. ↑ 21.00 21.01 21.02 21.03 21.04 21.05 21.06 21.07 21.08 21.09 21.10 21.11 21.12 21.13 ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <ref> ടാഗ്; Sivananda citation എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.
  22. ↑ ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <ref> ടാഗ്; ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസ് എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.
  23. ↑ [http: //www.scioistindia.com/specialization%20phy.htm http: //www.scioistindia.com/specialization%20phy.htm]. Retrieved 17 ഓഗസ്റ്റ് 2014. {{cite web}}: Check |url= value (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |ശീർഷകം= ignored (help)[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <ref> ടാഗ്; ഗ്രേറ്റ് അച്ചീവർ എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.
  25. ↑ ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <ref> ടാഗ്; എക്സ്പ്രസ് ഹെൽത്ത് കെയർ എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.

^ https://www.firstpost.com/india/keep-the-student-in-you-alive-says-pm-modi-at-aiims-convocation-1765779.html

പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ

[തിരുത്തുക]