ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത്

ഭാരതം:രാഷ്ട്രതന്ത്രവും സർക്കാരും
എന്ന പരമ്പരയുടെ ഭാഗം

              
ഭാരതം
              
ഭരണകൂടം
              
നിയമ നിർമ്മാണ സഭകൾ
              
നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ
              
തദ്ദേശ ഭരണം
              
മറ്റു ഭരണഘടനാ സ്ഥാപനങ്ങൾ
              
രാഷ്ട്രീയകക്ഷികൾ
ഇന്ത്യാ കവാടം ·  രാഷ്ട്രീയം കവാടം


പഞ്ചായത്തീരാജ് ഭരണ സംവിധാനത്തിലെ ഒരു ഭാഗമാണു ബ്ലോക്കു പഞ്ചായത്ത്. ത്രിതല പഞ്ചായത്ത്‌ സംവധാനത്തിലെ രണ്ടാമത്തെ കണ്ണിയാണ് ബ്ലോക്കു പഞ്ചായത്ത്. ഇന്ത്യയുടെ മറ്റ് ഭാഗങ്ങളിൽ പഞ്ചായത്ത്‌ സമിതി, മണ്ഡൽ പരിഷത്ത് തുടങ്ങി പേരുകളിലും ഇവ അറിയപ്പെടുന്നു. കേരളത്തിൽ 14 ജില്ലകളിലായി 152 ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തുകളുണ്ട്. ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് സമിതിയിലെ അംഗങ്ങൾ ആണ് പ്രസിഡണ്ടിനെയും വൈസ് പ്രസിഡണ്ടിനെയും തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്. ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് സമിതിയുടെ കാലാവധി അഞ്ചു വർഷമാണ്.

ചരിത്രം

[തിരുത്തുക]

സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുശേഷം ഭാരതത്തിൽ, കേന്ദ്ര, സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾ നിലവിൽ വന്നെങ്കിലും, ഗാന്ധിജി വിഭാവനം ചെയ്ത ഗ്രാമസ്വരാജ് എന്ന സങ്കല്പ്പത്തിലൂന്നിയ സർക്കാരുകൾ രൂപവത്കരിക്കുന്നത് സംബന്ധിച്ച് വ്യക്തമായ വ്യവസ്ഥകൾ ഭരണഘടനയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിരുന്നില്ല. ഭരണഘടനയിലെ നിർദ്ദേശക തത്ത്വങ്ങളിൽ പ്രാദേശിക സർക്കാരുകളായ വില്ലേജ് പഞ്ചായത്തുകൾഎന്നിവ, സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ഇംഗിതമനുസരിച്ച് രൂപവത്കരിക്കുവാൻ മാത്രമേ വ്യവസ്ഥയുണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ. ഇതിനനുസരിച്ച് സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ അതതു സ്ഥലങ്ങളിലെ രാഷ്ട്രീയ, സാമൂഹിക സാഹചര്യങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് പഞ്ചായത്തുകൾ നിലവിൽ വന്നു. എന്നാൽ ഗാന്ധിജിയുടെ കാഴ്ചപ്പാടിലുള്ള പഞ്ചായത്തുകൾ നിലവിൽ വരുന്നതിന്‌ ഭരണഘടന ഭേദഗതിചെയ്യേണ്ടിവന്നു. 1992-ൽ ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയിൽ 73,74 ഭേദഗതികൾ വരുത്തി, ഗ്രാമങ്ങളിൽ ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുകളും നഗരങ്ങളിൽ നഗരപാലികാ സ്ഥാപനങ്ങളും രൂപവത്കരിച്ചു. ഇതിലേക്കായി 11,12 എന്നീ പട്ടികകളും ഉൾപ്പെടുത്തി. കേരളത്തിൽ ത്രിതലപഞ്ചായത്ത് സം‌വിധാനം രൂപവത്കരിച്ചുകൊണ്ട് 1994-ലെ കേരളാ പഞ്ചായത്തീരാജ് നിയമം പാസ്സാക്കുകയും ജില്ലാ, ബ്ലോക്ക്, ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുകൾ 1995 ഒക്ടോബർ 2ന്‌ നിലവിൽ വരികയും ചെയ്തു.

വയനാട് (4), കാസർഗോഡ് (6), ഇടുക്കി, പത്തനംതിട്ട എന്നീ ജില്ലകളിൽ 8 വീതവും കണ്ണൂർ, കോട്ടയം, കൊല്ലം, തിരുവനന്തപുരം എന്നീ ജില്ലകളിൽ 11 വീതവും കോഴിക്കോട്, ആലപ്പുഴ എന്നീ ജില്ലകളിൽ 12 വീതവും പാലക്കാട് (13), എറണാകുളം (14), മലപ്പുറം (15), തൃശൂർ (16) എന്നിങ്ങനെയാണ് ഓരോ ജില്ലയിലും നിലവിലുള്ള ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തുകൾ [1]


ഘടന

[തിരുത്തുക]

ഭരണസമിതി

[തിരുത്തുക]

ഒരു ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിൽ പ്രസിഡൻറ്, വൈസ് പ്രസിഡൻറ്, നാല് സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിറ്റി ചെയർമാന്മാർ, ബ്ലോക്ക്പഞ്ചായത്തംഗങ്ങൾ എന്നിവർ ഉണ്ടായിരിക്കും. പ്രസിഡൻ്റ്, വൈസ് പ്രസിഡൻ്റ് എന്നിവരാണ് ബ്ലോക്ക് ഭരണസമിതിക്ക് നേതൃതം നൽകുന്നത്. ധനകാര്യം, വികസനം, ക്ഷേമം എന്നിങ്ങനെ മൂന്നു സ്ഥിരം സമിതികളും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ധനകാര്യ കമ്മിറ്റി ചെയർമാൻ പൊതുവെ വൈസ് പ്രസിഡൻ്റ് ആയിരിക്കും. ഓരോ ബ്ലോക്ക് അംഗവും ഏതെങ്കിലും ഒരു സ്ഥിരം സമിതിയിൽ അംഗം ആയിരിക്കും. ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിന്റെ ദൈന്യംദിന കാര്യങ്ങൾക്കായി ഒരു സെക്രട്ടറിയെ സംസ്ഥാന സർക്കാർ ചുമതലപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു, അദ്ദേഹം ബ്ലോക്ക് ഡെവലപ്മെൻറ് ഓഫീസർ (BDO) എന്ന പേരിലും അറിയപ്പെടുന്നു.

തിരഞ്ഞെടുപ്പ്

[തിരുത്തുക]

ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിനേ ഓരോ ഡിവിഷനുകളായി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു, ആ ഡിവിഷനിൽ നിന്ന് അവിടുത്തെ വോട്ടർമാർ അവരുടെ മെമ്പറെ വോട്ടെടുപ്പിലൂടെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നു. ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിന്റെ അംഗങ്ങൾ ഓരോ ഡിവിഷനെയും പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. ഏറ്റവും കൂടുതൽ അംഗങ്ങളുള്ള മുന്നണി അല്ലെങ്കിൽ പാർട്ടി ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് സമിതിയെ നയിക്കുന്നു. സംസ്ഥാന തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷനാണ് തദ്ദേശസ്വയംഭരണ സ്ഥാപനങ്ങളിലേക്കുള്ള തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നടത്തുന്നത്.

ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് പ്രദേശം

[തിരുത്തുക]

സംസ്ഥാന സർക്കാറ് പ്രഖ്യാപിക്കുന്ന ഒന്നിലധികം ഗ്രാമ പഞ്ചായത്തുകൾ ഉൾപ്പെടുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ ആണ് ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് പരിധി. ഭരണ സൗകര്യത്തിനായി ഇവയെ ഡിവിഷനുകൾ ആയി തിരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഓരോ ഡിവിഷനിൽ നിന്നും അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നു.

സർക്കാരിന്റെ പങ്ക്

[തിരുത്തുക]

കേരള സർക്കാർ തദ്ദേശസ്വയംഭരണ വകുപ്പിന്റെ കീഴ് വകുപ്പായ ഗ്രാമീണ വികസന വകുപ്പ് എല്ലാ സാങ്കേതിക സഹായങ്ങളും മറ്റും ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തുകൾക്ക് നൽകുന്നു.

ചുമതലകൾ

[തിരുത്തുക]

ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്തുമ്പോൾ ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിന്റെ ചുമതലകൾ കുറവാണ്. ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തുകൾക്ക് അനിവാര്യ ചുമതലകൾ, നികുതി പിരിവ്, തുടങ്ങി ഉത്തരവാദിത്തങ്ങൾ നൽകിയിട്ടില്ല. കേരളത്തിലെ ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തുകളുടെ പ്രധാന പ്രവർത്തനങ്ങൾ താഴെ പറയുന്നവയാണ്:

അനിവാര്യമായവ

[തിരുത്തുക]
  1. ബ്ലോക്ക് തലത്തിൽ സർക്കാർ-സർക്കാരിതരവുമായ സാങ്കേതിക വൈദഗ്ധ്യം ശേഖരിക്കുക.
  2. ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുകൾക്ക് സാങ്കേതിക സേവനങ്ങൾ നൽകുക.
  3. ഇരട്ടിക്കൽ (ഡ്യൂപ്ലിക്കേഷൻ) ഒഴിവാക്കാൻ ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുകളുടെ പദ്ധതികൾ കണക്കിലെടുത്ത് പദ്ധതികൾ തയ്യാറാക്കുക (പിന്നാക്ക-മുന്നോട്ടുള്ള ലിങ്കേജ് നൽകുക).

മേഖലതിരിച്ചുള്ള ചുമതലകൾ

[തിരുത്തുക]

കൃഷി

[തിരുത്തുക]
  1. കർഷക പരിശീലനം (ഗ്രാമതലത്തിൽ നടപ്പിലാക്കുന്ന പരിപാടികൾക്കുള്ള ).
  2. ഗ്രാമതലത്തിൽ പദ്ധതികൾക്ക് ആവശ്യമായ കാർഷിക ഉൽപന്നങ്ങളുടെ ക്രമീകരണം.
  3. കാർഷിക പ്രദർശനങ്ങളുടെ നടത്തിപ്പ്.
  4. ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് പരിധിയിൽ വരുന്ന നീർത്തടങ്ങളിൽ സംയോജിത നീർത്തട മാനേജ്മെന്റ്.
  5. കാർഷിക വായ്പ സമാഹരിക്കുക.
  6. സെറികൾച്ചർ.

മൃഗസംരക്ഷണവും ഡയറിയും

[തിരുത്തുക]
  1. വെറ്ററിനറി പോളിക്ലിനിക്കുകളുടെയും (മൃഗാശുപത്രികൾ) പ്രാദേശിക കൃത്രിമ ബീജസങ്കലന കേന്ദ്രങ്ങളുടെയും നടത്തിപ്പ്.
  2. മൃഗസംരക്ഷണത്തിൽ പ്രത്യേക സേവനങ്ങൾ നൽകുക.
  3. കന്നുകാലി, കോഴി പ്രദർശനങ്ങൾ നടത്തുക.

ചെറുകിട ജലസേചനം

[തിരുത്തുക]
  • ഒന്നിലധികം ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന എല്ലാ ലിഫ്റ്റ് ഇറിഗേഷൻ പദ്ധതികളും ചെറുകിട ജലസേചന പദ്ധതികളും

മത്സ്യബന്ധനം

[തിരുത്തുക]
  1. പരമ്പരാഗത ലാൻഡിംഗ് കേന്ദ്രങ്ങളുടെ വികസനം.

ചെറുകിട വ്യവസായങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]
  1. മിനി ഇൻഡസ്ട്രിയൽ എസ്റ്റേറ്റുകൾ സ്ഥാപിക്കൽ.
  2. എസ്.എസ്.ഐയുടെ മൂന്നിലൊന്ന് നിക്ഷേപ പരിധിയുള്ള വ്യവസായങ്ങളുടെ പ്രോത്സാഹനം.
  3. വ്യവസായ മേഖലയിലെ സ്വയം തൊഴിൽ പദ്ധതികൾ.

ഭവനം

[തിരുത്തുക]
  1. ചെലവ് കുറഞ്ഞ ഭവനങ്ങളുടെ ജനകീയവൽക്കരണം.
  2. ഹൗസിംഗ് കോ-ഓപ്പറേറ്റീവ് സൊസൈറ്റികളുടെ പ്രോത്സാഹനം.

വൈദ്യുതിയും ഊർജവും

[തിരുത്തുക]
  1. പാരമ്പര്യേതര ഊർജ്ജ സ്രോതസ്സുകളുടെ പ്രോത്സാഹനം.

വിദ്യാഭ്യാസം

[തിരുത്തുക]
  1. വ്യാവസായിക പരിശീലന സ്ഥാപനങ്ങളുടെ (ഐ.ടി.ഐ.) നടത്തിപ്പ്, മാനേജ്മെന്റ്.

പൊതുമരാമത്ത്

[തിരുത്തുക]
  1. ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത്‌ പരിധിക്കുള്ളിൽ ഒന്നിലധികം ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുകളെയും മറ്റ് ജില്ലാ റോഡുകളെയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന എല്ലാ ഗ്രാമീണ റോഡുകളുടെയും നിർമ്മാണവും പരിപാലനവും.
  2. കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെട്ട സ്ഥാപനങ്ങൾക്കുള്ള കെട്ടിടങ്ങളുടെ നിർമ്മാണം.

പൊതുജനാരോഗ്യവും ശുചിത്വവും

[തിരുത്തുക]
  1. ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിലെ എല്ലാ ചികിത്സാ സമ്പ്രദായങ്ങളിലുമുള്ള സാമൂഹികാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങളുടെയും (CHCs), താലൂക്ക് ആശുപത്രികളുടെയും നടത്തിപ്പ്.

സാമൂഹ്യക്ഷേമം

[തിരുത്തുക]
  1. ഐസിഡിഎസ് മാനേജ്മെന്റ്.

ദാരിദ്ര്യ ലഘൂകരണം

[തിരുത്തുക]
  1. ഗ്രാമ പഞ്ചായത്തുകളുമായി സഹകരിച്ച് തൊഴിലുറപ്പ് പദ്ധതികൾ ആസൂത്രണം ചെയ്യുകയും നടപ്പിലാക്കുകയും ചെയ്യുക
  2. പാവപ്പെട്ടവരുടെ സ്വയം തൊഴിലിനും കൂലി തൊഴിലിനും വേണ്ടിയുള്ള നൈപുണ്യ നവീകരണം
  3. ദാരിദ്ര്യരേഖ.

പട്ടികജാതി പട്ടികവർഗ വികസനം

[തിരുത്തുക]
  1. പ്രീ-മെട്രിക് ഹോസ്റ്റലുകളുടെ മാനേജ്മെന്റ്
  2. പട്ടികജാതി-പട്ടികവർഗ സഹകരണ സംഘങ്ങളെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുക.

സഹകരണം

[തിരുത്തുക]
  1. ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിന്റെ അധികാരപരിധിയിലുള്ള സഹകരണ സംഘങ്ങളുടെ സംഘടന.
  2. ബ്ലോക്ക്‌ പഞ്ചായത്ത്‌ അധികാരപരിധിക്കുള്ളിൽ സർക്കാർ ഗ്രാന്റുകളും സബ്‌സിഡിയും നൽകൽ

വികസന പരിപാടികളുടെ ആസൂത്രണവും നടത്തിപ്പും:

കൃഷി, ആരോഗ്യം, വിദ്യാഭ്യാസം, അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ തുടങ്ങി വിവിധ മേഖലകളിൽ ബ്ലോക്കിന്റെ വികസനത്തിന് പദ്ധതികൾ തയ്യാറാക്കുകയും നടപ്പിലാക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തുകളാണ്.

അവശ്യ സേവനങ്ങൾ നൽകൽ:

അതത് ബ്ലോക്കുകളിലെ ജനങ്ങൾക്ക് ജലവിതരണം, ശുചിത്വം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, വിദ്യാഭ്യാസം തുടങ്ങിയ അവശ്യ സേവനങ്ങൾ നൽകുന്നതിന് ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിന് ഉത്തരവാദിത്തമുണ്ട്.

ഫണ്ട് മാനേജ്മെന്റ്:

ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തുകൾക്ക് സംസ്ഥാന, കേന്ദ്ര സർക്കാരുകൾ തുടങ്ങിയ വിവിധ സ്രോതസ്സുകളിൽ നിന്ന് ഫണ്ട് ലഭിക്കുന്നു, ഈ ഫണ്ടുകൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനും വിവിധ വികസന പദ്ധതികൾക്കായി വിനിയോഗിക്കുന്നതിനും അവർ ഉത്തരവാദികളാണ്.

സർക്കാർ പദ്ധതികളുടെ നടത്തിപ്പ്: : മഹാത്മാഗാന്ധി ദേശീയ ഗ്രാമീണ തൊഴിലുറപ്പ് പദ്ധതി (MGNREGS), സ്വച്ഛ് ഭാരത് മിഷൻ, ദേശീയ ആരോഗ്യ ദൗത്യം തുടങ്ങിയ വിവിധ സർക്കാർ പദ്ധതികളും പരിപാടികളും ബ്ലോക്ക് തലത്തിൽ നടപ്പിലാക്കുന്നതിനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തുകളാണ്.

.[2]

കമ്മിറ്റികൾ

[തിരുത്തുക]

3 സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിറ്റികൾ ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തുകളിൽ ഉണ്ട്. പഞ്ചായത്തിലെ ഓരോ അംഗത്തിനും ഒരു സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിറ്റിയിൽ പ്രവർത്തിക്കാൻ അവസരം ലഭിക്കുന്ന തരത്തിലാണ് സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിറ്റികൾ രൂപീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഓരോ സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിറ്റിക്കും ചില വിഷയങ്ങൾ നിശ്ചയിച്ചിട്ടുണ്ട്, ഈ കമ്മിറ്റികൾ ആസൂത്രണ ഘട്ടത്തിലും നടപ്പാക്കൽ ഘട്ടത്തിലും വളരെ വിശദമായി വിഷയ മേഖലകളിലേക്ക് പോകുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. ഏകോപനത്തിനായി പഞ്ചായത്ത് പ്രസിഡന്റും വൈസ് പ്രസിഡന്റും സ്ഥിരം സമിതി അധ്യക്ഷന്മാരും അടങ്ങുന്ന സ്റ്റിയറിംഗ് കമ്മിറ്റി രൂപീകരിച്ചു. കൂടാതെ, വിവിധ വിഷയങ്ങൾക്കായി വിദഗ്ധരും പ്രാക്ടീഷണർമാരും ഉൾപ്പെടാവുന്ന ഫംഗ്ഷണൽ കമ്മിറ്റികളുണ്ട്, കൂടാതെ സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിറ്റിയെയോ പ്രവർത്തന സമിതിയെയോ സഹായിക്കുന്നതിന് ഉപസമിതികൾ രൂപീകരിക്കാൻ പഞ്ചായത്തുകൾക്ക് സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ട്.

  • ധനകാര്യ സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിററി
  • ക്ഷേമകാര്യ സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിററി
  • വികസനകാര്യ സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിററി
  • ക്ഷേമകാര്യ സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിററി
  • ആരോഗ്യ-വിദ്യാഭ്യാസ സ്റ്റാൻഡിംഗ് കമ്മിററി

ഭരണപരമായ പരിധിയിൽ വരുന്ന സ്ഥാപനങ്ങൾ

[തിരുത്തുക]

സ്കൂളുകൾ

[തിരുത്തുക]
  • ബ്ലോക്ക് പരിധിയിൽ ഉള്ള സർക്കാർ ലോവർ പ്രൈമറി (LP), അപ്പർ പ്രൈമറി (UP) സ്കൂളുകൾ
  • അങ്കണവാടി, etc

ആശുപത്രികൾ

[തിരുത്തുക]
  • സാമൂഹിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ (CHCs)
  • സർക്കാർ താലൂക്ക് ആശുപത്രികൾ (TH) , ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് പരിധിയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നവ, (നഗരങ്ങളിലുള്ള താലൂക്ക് ആശുപത്രികൾ അതാത് നഗരസഭകളുടെ കീഴിലാണ് വരുന്നത്)
  • സർക്കാർ ആയുർവേദ , ഹോമിയോ ആശുപത്രികൾ (പഞ്ചായത്ത് പരിധിയിൽ പെടുന്നവ)
  • സർക്കാർ മൃഗാശുപത്രികൾ (പഞ്ചായത്ത് പരിധിയിൽ പെടുന്നവ)

ഇതു കൂടി കാണുക

[തിരുത്തുക]

ഈ ലേഖനം അപൂർണ്ണമാണ്‌. ഇതു പൂർത്തിയാക്കുവാൻ സഹകരിക്കുക.

  1. ↑ LSG Kerala, Rural Development Department. "List of Blocks in Kerala". Rural Development Directorate. Government of Kerala. Retrieved 13 ഡിസംബർ 2024.
  2. ↑ "ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തുകൾ | CRD". Retrieved 2023-05-04.