ഹെമു കലാനിഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരകാലത്തെ സിന്ധി വിപ്ലവകാരിയും സ്വാതന്ത്ര്യസമര സേനാനിയും ആയിരുന്നു. ( ഹിന്ദി : ہیمو کالانی , ഹിന്ദി : हेमु कालाणी ).[1] അദ്ദേഹം അഖിലേന്ത്യാ വിദ്യാർത്ഥി ഫെഡറേഷൻ (എഐഎസ്എഫ്) ആയ സ്വരാജ് സേനയുടെ നേതാവായിരുന്നു.
1923 മാർച്ച് 23 ന് സിന്ധിലെ സക്കൂർ എന്ന സ്ഥലത്താണ് ഹെമു കലാനി ജനിച്ചത്. .[2] ഇദ്ദേഹം പെസുമൽ കാലാനിയുടെയും ജെതി ബായിയുടെയും മകനായിരുന്നു. കുട്ടിക്കാലം മുതൽ യൗവനകാലം വരെ വിദേശ സാധനങ്ങളുടെ ബഹിഷ്ക്കരണത്തിനായി സുഹൃത്തുക്കളോടൊപ്പം പ്രചരണം നടത്തി. സ്വദേശി ചരക്ക് ഉപയോഗിക്കാനായി ആളുകളെ പ്രേരിപ്പിക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. വിപ്ലവ പ്രവർത്തനങ്ങളിലേക്ക് കൂടുതൽ ആകർഷിക്കപ്പെടുകയും ബ്രിട്ടീഷുകാരെ എതിർത്തുകൊണ്ട് പ്രതിഷേധ പ്രകടനങ്ങളിലും റെയ്ഡിലും പങ്കെടുക്കുകയും ചെയ്തു കൊണ്ട് ബ്രിട്ടീഷ് രാജിന്റെ വാഹനങ്ങൾ കത്തിച്ചുകളയുകയും ചെയ്തിരുന്നു.
മഹാത്മാ ഗാന്ധിയുടെക്വിറ്റ് ഇന്ത്യാ പ്രസ്ഥാനം 1942- ൽ ആരംഭിച്ചപ്പോൾ ഹെമു കലാനിയും ചേർന്നു. സിന്ധിലെ പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ പിന്തുണയ്ക്കായി ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണാധികാരികൾ യൂറോപ്യൻ ബറ്റാലിയനുകൾ അടങ്ങുന്ന പ്രത്യേക സേനയെ അയയ്ക്കേണ്ടിവന്നു. ഒരു റെയിൽവേ ട്രെയിനിൽ ഈ സേനയുടെ സാധനങ്ങളും പ്രാദേശിക സ്ഥലങ്ങളിലൂടെ കടന്നു പോകുന്നതായി ഹെമു കലാനി കണ്ടെത്തി. ട്രാക്കിൽ നിന്ന് ഫിഷ് പ്ലേറ്റുകൾ ഒഴിവാക്കുന്നതിലൂടെ പാളംതെറ്റിക്കാൻ തീരുമാനിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇതിലേയ്ക്കുവേണ്ടി അദ്ദേഹത്തിനും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സഹപ്രവർത്തകർക്കും ആവശ്യമായ ഉപകരണങ്ങൾ ഇല്ലാത്തതിനാൽ അവ പരിഹരിക്കാനുള്ള മാർഗ്ഗമായി ഒരു കയർ ഉപയോഗിക്കേണ്ടി വന്നു.
അട്ടിമറി അവസാനിപ്പിക്കാൻ കഴിയുന്നതിന് മുൻപ് ബ്രിട്ടീഷ് സേന അവരെ കണ്ടുപിടിച്ചു. തന്റെ സഹ-ഗൂഢാലോചനക്കാരുടെ പേരുകൾ വെളിപ്പെടുത്താൻ ഹെമുവിനെ പിടികൂടി, അറസ്റ്റുചെയ്യുകയും പീഡിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. ഏതെങ്കിലും വിവരം വെളിപ്പെടുത്താൻ അദ്ദേഹം വിസമ്മതിച്ചു, ഒടുവിൽ വിചാരണ ചെയ്യുകയും വധശിക്ഷക്ക് വിധിക്കുകയും ചെയ്തു. സിന്ധിലെ ജനങ്ങൾ വൈസ്രോയിയോട് ദയകാണിക്കണമെന്ന് അപേക്ഷിച്ചു. പക്ഷേ, തന്റെ സഹ-ഗൂഢാലോചനക്കാരുടെ വിവരങ്ങൾ അധികാരികൾക്ക് അറിയിക്കണമെന്നതായിരുന്നു അവരുടെ നിലപാട്. അദ്ദേഹം വിവരങ്ങൾ കൈമാറാൻ വിസമ്മതിച്ചു. തുടർന്ന് 1943 ജനുവരി 21 ന് അദ്ദേഹം തൂക്കിലേറ്റുകയും ചെയ്തു.
ഗുജറാത്തിലെ കച്ചിലെ അഡിപൂർ നഗരത്തിൽ ഗാന്ധിസമാധി മൈത്രി സ്കൂൾ റോഡിന് സമീപമുള്ള ഹെമു കലാനി പ്രതിമയുമുണ്ട്.
രാജസ്ഥാനിലെ ഭിൽവാര നഗരത്തിലെ പാർക്കാണ് ബാപ്പു നഗറിലെ ഹെമു കലാനി ഗാർഡൻ
സിന്ധു നഗർ കോളനിയിൽ ചിൽഹെഡ് ഹെമു കലാനിയുടെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത് ചൗക്ക് കടക്കുന്നതിനിടയിലാണ്. ഇതിനെ ഹെമു കലാനി സർക്കിൾ എന്നു വിളിക്കുന്നു.
ടോയ്ക്ക് സിറ്റി (രാജസ്ഥാൻ), സവായ് മധോപൂർ സർക്കിളിൽ യുവമരണം സംഭവിച്ച ഹെമു കലാനിയുടെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്.
അഹമ്മദാബാദ് നഗരം (ഗുജറാത്ത്) രാജാവീർ സർക്കിളിൽ അമർ ഷഹീദ് ശ്രീ ഹേമു കലാനിയുടെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്.
ഇൻഡോർ നഗരത്തിൽ റോഡ് വിഭജനത്തിൽ നടുക്കായി ഹേമു കലാനിയുടെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നു.
ഫൈസാബാദ് സിറ്റി തന്റെ പേരിലുള്ള നാഷണൽ പാർക്കുകൾ, അയോദ്ധ്യയിലെ ഒരു ഫൈസാബാദ് മുതൽ അയോദ്ധ്യയിലെ ഒരു നാഷണൽ ലൈബ്രറീസ്
ഡെപ്യൂട്ടി സ്പീക്കർ ഓഫീസിനു മുന്നിൽ പാർലമെൻറ് കോംപ്ലക്സിലാണ് ഹെമു കലാനി പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നത്. .[3]
മുംബൈയിലെ വലിയ സിന്ധി ജനസംഖ്യയുള്ള ചെമ്പൂർ പ്രദേശത്ത് സ്വാതന്ത്ര്യസമരസേനാനിയുടെ പേരിലുള്ള ഹെമു കലാനി മാർഗ് ഉണ്ട്.
സിന്ധുനഗർ എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഉല്ലാസ് നഗർ ഷഹീദ് ഹെമു കലാനിയുടെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നു (ചൗക്ക്).
ജോധ്പൂർ സിറ്റി (രാജസ്ഥാൻ) റോഡ് മധ്യത്തിൽ ഹെമു കലാനി പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നു.
അജ്മീർ സിറ്റി (രാജസ്ഥാൻ) ഡിഗ്രി ബസാറുകൾ ചൗക്കിൽ ഷഹീദ് ഹെമു കലാനിയുടെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്.
അജ്മീർ സിറ്റിയിൽ (രാജസ്ഥാൻ) ലഖൻ കോത്രിയ്ക്ക് ഹെമു കലാനി മൊഹല്ല എന്നു പേരുണ്ട്.
ഡെൽഹി സിറ്റിയിൽ (ലജ്പത് നഗർ) ഷഹീദ് ഹെമു കലാനി സർവോദയ ബാല വിദ്യാലയ എന്ന സീനിയർ സെക്കൻഡറി സ്കൂൾ
ഷഹീദ് ഹെമു കലാനിയുടെ പേരിലുള്ള സിന്ധി കോളനി പ്രദേശത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന കാൺപൂർ സിറ്റിയിൽ ഹെമു കലാനി പാർക്ക് ഉണ്ട്.
ഷീഹദ് ഹെമു കലാനിയുടെ പേരിലുള്ള സാഹിജയർ ഏരിയയിൽ കോട്ട സിറ്റിയിൽ ഹൂമ കാലാനി സമുദായിക് ഭവൻ.സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു .[4]
മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ധൂലെ നഗരം ഷഹീദ് ഹെമു കലാനി റോഡിലുണ്ട്.
മഹാരാഷ്ട്രയിലെ അമൽനർ ഷഹീദ് ഹെമു കലാനി റോഡ് ഉണ്ട്.
മഹാരാഷ്ട്രയിലെ പിംപ്രി-ചിൻചവാദ് നഗരത്തിൽ ഹെമി കലാനി ഗാർഡൻ (കുട്ടികളുടെ പാർക്ക്), ഹെമി കലാനി ഹൗസിങ് സൊസൈറ്റി എന്നിവ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.
രാജസ്ഥാനിലെ ഭിൽവാര നഗരം സിന്ധു നഗറിലെ റോഡ് സ്ക്വയർ ഹെമു കലാനി ചൗക്ക്.എന്നറിയപ്പെടുന്നു
മധ്യപ്രദേശിലെ നീമച്ച് നഗരം ഹെമു കലാനി ചൌക്ക് എന്നു പേരുള്ള റോഡിൽ സ്ക്വയർ ഷഹീദ് ഹെമു കലാനിയുടെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്.
ബിക്കാനീർ സിറ്റിയിലെ റോഡ് മുറിച്ചു (രാജസ്ഥാൻ) മധ്യത്തിൽ ഹെമു കലാനിയുടെ പ്രതിമ സ്ഥാപിക്കുകയായിരുന്നു.
1943 ജനുവരി 21 ന് ഹേമുവിന്റെ തൂക്കിക്കൊന്നതിനുശേഷം ഇന്ദ്ര ബഹദൂർ ഖാരെ എഴുതിയ കാവ്യ "ഹേമു കലാനി" 1943 ജനുവരി 25 നാണ് എഴുതിയത്. 74 വർഷത്തിനു ശേഷം 2017 ലാണ് അത് പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ടത്.
ഷഹീദ് ഹെമു കലാനിയുടെ പേരിലുള്ള സിന്ധി കോളനി പ്രദേശത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന അമർ ഷെയ്ദ് ഹെമു കലാനി പാർക്ക് എന്ന പേരിൽ ഒരു പാർക്ക് പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്.