ဒပ်ပၞာန် ဗၠးၜး ဂကူတအင်

Ta'ang National Liberation Army
တံပ်အွံရ်ပ်ုန်လောတ်ကပိီုန်တအင်း
က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂမၠိုင် တာအာက်ဗံင်
တာပိုန်ကျဝ်
Tar Hod Plarng
စၟတ်တ္ၚဲ မချဳဓရာင် ဇာန်နဝါရဳ ၁၉၉၂ (၁၉၉၂-၀၁) – present
ဂဥုပ်ဌာန Namhsan, Myanmar
ဒေသ မချဳဓရာင် Tawngpeng, Shan State
လညာတ်ဝါဒ အခေါင်ဂကူတအင်
Federalism[၁]
လၟိဟ်

800 (2011)[၂]
4,000 (2015)[၃]
6,000 (2018)[၄]
10,000 (2020, self-claim)[၅]

10,000 (2023)[၆]
မဟာမိတ်

Northern Alliance[၇]

Other allies

ဗတိုက် ကု

State opponents

Non-state opponents

ပေါဲဗတိုက် ကေုာံ ပၞာန်

Internal conflict in Myanmar

အလာံ
မုက်ဝေပ်သာ် www.taangland.org
Preceded by
Palaung State Liberation Organisation/Army (PSLO/A)

ဒပ်ပၞာန် ဗၠးၜး ဂကူတအင်(တအင်: တံပ်အွံရ်ပ်ုန်လောတ်ကပိီုန်တအင်း, အၚ်္ဂလိက်: Ta'ang National Liberation Army, ဗၟာ: တအင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်; [ ဗွဲခမၞန် TNLA) ဂှ် ဒှ် ဒပ်ပၞာန် မလုပ်ပေါဲဗတိုက် သွက်အခေါင်ဂကူပလံင် (ဝါ) ဂကူတအင် မနွံ ပ္ဍဲ သဟရးဗၟာ ရ။ တုဲပၠန် ဒှ် ဒပ်ပၞာန် ဗော်ပၠတရဴဍုင်ပလံင် (Palaung State Liberation Front - PSLF)။[၁၂]

ဝင်

[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]

ဗော်ပၠတရဴဍုင်ပလံင် ဂှ် စတမ်ကၠုင် နူ ဗော်ပၠတရဴဂကူပလံင် (Palaung National Front - PNF) မဒှ် ဒပ်ပၞာန် ဂကူတအင် မဒက်ပ္တန်လဝ် နူ သၞာံ ၁၉၆၃ တေအ်ရ။[၁၃] သၞာံ ၁၉၇၆ က္ဍိုပ်သကိုပ် နူ ဒပ်ပၠတရဴဂကူပလံင် မာဲကွာန်တံင် (Mai Kwan Tong) ညးမဒှ် က္ဍိုပ်သကိုပ် နူ ဒပ်ပၠတရဴဂကူပလံင် မွဲတၠ နကုအရီုအဗင် ဂကောံဗၠးၜးကချေန် (Kachin Independence Organisation - KIO) တုဲ ပါ်တိတ် နူ ဒပ်ပၠတရဴဂကူပလံင် ဒက်ပ္တန် ဂကောံဗၠးၜးဍုင်ပလံင်/ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးဍုင်ပလံင် (Palaung State Liberation Organisation/Palaung State Liberation Army - PSLO/PSLA) ရ။ ဒက်ပ္တန်တုဲ ခြာဟွံလအ်ဂှ် ဒြဟတ်ဇၞော်တိုန်အာ နူ ဒပ်ပၠတရဴဂကူပလံင် ရ။[၁၄][၁၅] ခြာဟွံလအ်ဂှ် နကု ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးဍုင်ပလံင် လးမုက်ပၞာန် ဗတိုက် ကု ပၞာန်အလဵုအသဳ သဵုယှေယ်လေတ်ဗၟာ ရ။ ပ္ဍဲ ကၞောတ် ၁၉၈၀တအ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ပလံင်ဝွံ ဟိုတ်ဟွံဆက် ကလိဂွံ အရီုအဗင်လွဟ် နူဒပ်ကချေန်တုဲ ဒြဟတ်ဍိုန်စှ်ေရ။[၁၄] နူဂှ် ဂိတုဨပြဳ ၂၇ သၞာံ ၁၉၉၁ ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးဍုင်ပလံင် ကေတ် ဒေါအ်ပန်ပှ်ော ကုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ ရ။[၁၆] ကောန်ဂကောံ ဒပ်ပလံင် ညးမနွံ ပ္ဍဲ ဗဟဵုကရေင်ကေအေန်ယူ ပ္ဍဲ မာနေဝ်ပလဝ်တအ် ဟွံဒးဂၞပ်စိုတ် ပရေင်ဒေါအ်ပန်ပှ်ောတုဲ ဂိတုဇာန္နဝါရဳ ၁၂၊ ၁၉၉၂ ဂှ် ဒက်ပ္တန် ဗော်ပၠတရဴဍုင်ဗၠးၜးပလံင် (Palaung State Liberation Front - PSLF) နကုသၟဝ် ပရေင်က္ဍိုက်က္ဍိုပ် မာဲတေန်မောင် (Mai Tin Moung) ရ။[၁၂][၁၄][၁၇][lower-alpha     ၁] သၞာံ ၂၀၀၅ ဂှ် ဂကောံဗၠးၜးဍုင်ပလံင် (PSLO) မဒေါအ်လဝ် ပန်ပှ်ော ကုအလဵုအသဳဗၟာဂှ် ဒးဒုင်ကဵု ဒြဟတ်ဒမြိုဟ် ကုအလဵုအသဳဗၟာ သွက်ဂွံပအပ်လွဟ်တုဲ ဒပ်ဂှ် ဒးဖျေဟ်ထောအ်လွဟ်ရ။[၁၂] ကောန်ဒပ် ဂကောံဗၠးၜးဍုင်ပလံင် (PSLO) ဗွဲမဂၠိုင် ကၠုင်လုပ်ပံင် ပ္ဍဲ ဒပ်ပၠတရဴဗၠးၜးဍုင်ပလံင် (PSLF) တုဲ ဗ္တောန်ကွတ်ပၞာန် ပ္ဍဲ ဒပ်ပၞာန်ကချေန် ကေအာဲအေ ဒပ်မဟာ၄ ပ္ဍဲ လာဲသာ ရ။[၁၆][၁၄]

ဂိတုအံက်တဝ်ဗာ ၂၀၀၉ နူ သဘင်သဳကၠဳဗော် ဒပ်ပၠတရဴဗၠးၜးဍုင်ပလံင် (PSLF) မရနုက် ကုပိဝါ နကု သကိုပ်သက တာအာက်ဗံင် (Tar Aik Bong) ကု တာပိုန်ကျဝ် (Tar Bone Kyaw) လလောင်တြး ဒဒှ်ရ ညးတအ် ဒက်ပ္တန် ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးဂကူတအင် (Ta'ang National Liberation Army - TNLA) နဒဒှ် သွာင်ပၞာန် ဒပ်ပၠတရဴဗၠးၜးဍုင်ပလံင် PSLF ရ။[၁၉] စနူဂှ်တုဲ ဂလိုင်ပ္ကောံပတိုန် ကောန်ပၞာန် နူဂကူတအင် ပ္ဍဲဒေသ တွဵုရးသေံဇၞော်လပါ်သၟဝ်ကျာတုဲ စဒှ်ကၠုင် ပေါဲဗတိုက် ကုဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳဗၟာရ။ သၞာံ ၂၀၁၂ နဝ်ဝေမ္ဗာ ၉ ဂှ် နကုဒပ်ဏအ် ဆဵုဂဗ ဂကောံပညဳပညပ် နူအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာကီုလေဝ် ပရေင်ဆဵုဂဗဂှ် ဟွံအံင်ဇၞးရ။[၂၀] ဗွဲကြဴဂှ်လေဝ် နကု ဒပ်ဏအ် ဟွံဆက်ဆဵု ဟွံဆက်သဳကၠဳ ပရေင်ၜိုဟ်လလံ ကုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာရ။[၂၀] တုဲပၠန် နကုဒပ်ဏအ် ဟွံထ္ပက် စၟတ်တဲ ပရေင်ၜိုဟ်လလံအလုံဍုင် မကော်ဂး NCA - Nationwide Ceasefire Agreement ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၅ ဂှ်၊ ဆဂး နကုဒပ်ဏအ် ပါလုပ် ပ္ဍဲ ကမ္မတဳပညဳပညပ်သဳကၠဳ ပရေင်ဍုင်ကွာန်ဖေဝ်ဒရေဝ် မကော်ဂး FPNCC - Federal Political Negotiation and Consultative Committee မဒှ် ဂကောံ နကု ဒပ်ပၞာန်ဂကူဝ မအာက္ဍိုပ်ဂှ်ရ။[၂၁] သၞာံ ၂၀၁၆ ဂှ် ဒပ်ဏအ် ပံင်တောဲ ကုဒပ်မဟာမိတ်သၟဝ်ကျာ (Northern Alliance) မဒက်ပ္တန်လဝ် နကု ဒပ်ပၞာန်ယခေင် (Arakan Army - AA)၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကချေန် ကေအာင်အေ၊ (Kachin Independence Army - KIA) ကောံ ကုဒပ်ပၞာန်ပံင်ကောံဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူဗၟာ မကော်ဂး အေမ်အေန်ဒဳအေအေ (Myanmar National Democratic Alliance Army - MNDAA) ရ။[၂၂] သၞာံ ၂၀၁၉ ဒပ်ပၞာန် AA, MNDAA ကောံ ကု TNLA သၠုင်ပ္တိုန် ဒြဟတ်ပၞာန် ဒက်ပ္တန် ပရေင်ပံင်တောဲပၞာန် မကော်ဂး မဟာမိတ်ကောဒေအ်ပိ (Three Brotherhood Alliance) ရ။[၂၃]

ကြဴနူ ပၞာန်သီအဝဵု သၞာံ ၂၀၂၁ တုဲ နကု ဒပ်တအင် ဗ္တိုက် ကုပၞာန်အလဵုအသဳဗၟာ ပ္ဍဲဒေသ တွဵုရးသေံသၟဝ်ကျာ။[၁၂] တုဲပၠန် နကု ဒပ်တအင်ဂှ် ဗွဲတပ်တပ်ဟွံသေင် သီုထံက်ပင်ဒၟံင် ပၞာန်ပဳဒဳအေပ် ကောံ ကုဒပ်လွပ်လွဟ်တၞဟ်တၞဟ်တအ်ကီုရ။[၁၂] ဂိတုဒဳဇြေမ္ဗာ ၂၀၂၃ ဂှ် ဒပ်တအင် လုပ်သီဂွံ ဍုင်ဏာမ်သာန် ကု မာန်တံင် မဒှ် ဒေသပကင်ရင်အပိုင်ပလံင် (Pa Laung Self-Administered Zone)ရ။[၂၄][၂၅] ပ္ဍဲ ဇာန္နဝါရဳ ၁၁၊ ၂၀၁၄ ဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ ကု ဒပ်မဟာမိတ်သၟဝ်ကျာ နကုကြုက် လုပ်လဒေါဝ်တုဲ က္လိဂွံ ပရေင်ဒေါအ်ပန်ပှ်ော ပ္ဍဲဒေသ တွဵုရးသေံသၟဝ်ကျာရ။[၂၆][၂၇]

ဂျောန် ၁၈ ဂှ် TNLA လလောင်တြး ဒဒှ်ရ ပ္ဍဲတွဵုရးနံင်ချဝ်ဂှ် ကောန်ပၞာန်ဗၟာ ပန်တုဲ ကောန်ပၞာန်ညးတအ် မွဲတၠ ဒးချိုတ်အာ တုဲပၠန် ပန် ဒးအာဝပ်[၂၈] ပ္ဍဲ ဂျောန် ၂၅ ဂှ် ညးတအ် လလောင်တြး ပရေင်ပၞာန် ၁၀၂၇ ကလေင်စပၠန်တုဲ ဟိုတ်နူ အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ ပလီု ပရေင်ဒေါအ်ပန်ပှ်ော၊ တုဲ ဆက်ဗ္တိုက် ပ္ဍဲ ပွိုင်ဍုင်နံင်ချဝ် ကု ကျံက်မေဝ်။[၂၉] ခြာဟွံလအ်ဂှ် နကုဒပ်တအင် သီဂွံအာ ဍုင်နံင်ချဝ်၊ တုဲပၠန် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မနွံ ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ကျံက်မေဝ်လေဝ် သီဂွံအာ တၟာဂလိုင်ကီုရ။[၃၀] ဂျောန် ၂၈ ဂှ် ဒပ်တအင် သီဂွံ ဍုင်ကျံက်မေဝ်၊ တုဲ ဗိုင်လဝ် ဍုင်မဝ်ဂေါက်၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မနွံ ပ္ဍဲပွဳပွူဂှ် ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် သီဂွံလဝ်ရ။[၃၁]

နိဿဲ

[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
  1. ↑ "Myanmar rebels continue fight despite ceasefire deal"၊ www.aljazeera.com၊ 17 February 2016။ 
  2. ↑ Myanmar's embattled Palaung minority call for aid partners (in en).
  3. ↑ Keenan, Paul (2015). "All-inclusiveness in an ethnic context". EBO Background Paper. 
  4. ↑ Buscemi, Francesco (2019). "Armed Political Orders through the Prism of Arms: Relations between Weapons and Insurgencies in Myanmar And Ukraine". Interdisciplinary Political Studies 5 (1). 
  5. ↑ Weng, Lawi (2020-09-22). Brothers torn apart: As TNLA grows stronger, tensions rise in northern Shan (in en-US).
  6. ↑ Treading a Rocky Path: The Ta'ang Army Expands in Myanmar's Shan State (in en) (4 September 2023).
  7. ↑ "Curfew imposed after clashes near Myanmar-China border"။ 
  8. ↑ 300 Myanmar Villagers Flee Township as Ethnic Armies Approach (2018-08-02).
  9. ↑ "Two helicopters used in fighting near northern Shan State's Naungcho" (in English)၊ Mizzima၊ 14 March 2022။ 
  10. ↑ "Are the TNLA a threat to peace in Myanmar? – Inside the TNLA's war on drugs"၊ Journeyman Pictures၊ July 2015။ 
  11. ↑ Lawi Weng။ "'We will not let the RCSS rule': Shan State clashes stoke inter-ethnic tension" (in en)၊ Frontier Myanmar၊ 2021-01-26။ 2024-02-05 တင်နိဿဲဏအ် စၟဳစၟတ်တုဲ။ 
  12. ↑ ၁၂.၀ ၁၂.၁ ၁၂.၂ ၁၂.၃ ၁၂.၄ Treading a Rocky Path: The Ta'ang Army Expands in Myanmar's Shan State | Crisis Group (in en) (2023-09-04).
  13. ↑ Frontier (2022-02-04). Rising dragon: TNLA declares 'victory' in northern Shan (in en-US).
  14. ↑ ၁၄.၀ ၁၄.၁ ၁၄.၂ ၁၄.၃ Meehan, Patrick (2016). "The Continuation of War by Other Means. An Anatomy of the Palaung Ceasefire in Northern Shan State", War and peace in the borderlands of Myanmar: the Kachin ceasefire, 1994-2011 (in en). NIAS Press, 364–371. ISBN 978-87-7694-188-8။ 
  15. ↑ Buscemi, Francesco (2023-01-01). "The Art Of Arms (Not) Being Governed: Means Of Violence And Shifting Territories In The Borderworlds of Myanmar" (in en). Geopolitics 28 (1): 282–309. doi:10.1080/14650045.2021.1901083. ISSN 1465-0045. 
  16. ↑ ၁၆.၀ ၁၆.၁ Buscemi, Francesco (2019). "Armed Political Orders through the Prism of Arms: Relations between Weapons and Insurgencies in Myanmar And Ukraine". Interdisciplinary Political Studies 5 (1). 
  17. ↑ Ta'ang (Palaung) Leader Tar Aik Bong: 'Without Proper Political Solutions, There Will Be No Lasting Peace' (in en-US) (2014-11-11).
  18. ↑ Meehan, Patrick (2016). The political economy of the opium/heroin trade in Shan state, Myanmar, 1988-2012 (PhD thesis). University of London. p. 235. doi:10.25501/SOAS.00022807.
  19. ↑ Keenan, Paul (2013). By force of arms: armed ethnic groups in Burma. New Delhi: VIJ Books. ISBN 978-93-82652-21-2။ 
  20. ↑ ၂၀.၀ ၂၀.၁ Thitiwut Boonyawongwiwat (2018). "Obstacles to Conflict Transformation in Myanmar: A Case Study of the Ta'ang National Liberation Army". Journal of Mekong Societies 14: 118. doi:10.14456/JMS.2018.19. 
  21. ↑ Larsen, Niels (2016-03-22). Dirty war, dirty tactics (in en-US).
  22. ↑ "Northern Alliance Sets Sights on Next Myanmar Peace Conference"၊ Radio Free Asia၊ 24 January 2017။ 
  23. ↑ "Three Myanmar Rebel Groups Halt Offensive Pending Further Talks"၊ The Irrawaddy၊ 4 September 2019။ 
  24. ↑ Myanmar rebels seize town from military junta despite China-backed ceasefire (in en) (2023-12-16).
  25. ↑ "Brotherhood Alliance Seizes Another Ethnic Zone in Myanmar's northern Shan State"၊ The Irrawaddy၊ 23 December 2023။ 
  26. ↑ Myanmar's military, ethnic armed groups agree to China-mediated truce (in en).
  27. ↑ "Myanmar Junta Repeatedly Breaking China-Brokered Ceasefire: Brotherhood Alliance"၊ The Irrawaddy၊ 16 January 2024။ 
  28. ↑ Wei၊ Brian။ "TNLA: Myanmar Junta Drone Attack on Base Kills One and Injures Four"၊ 19 June 2024၊ pp. The Irrawaddy။ 
  29. ↑ "TNLA Restarts Operation 1027 Against Myanmar Junta"၊ The Irrawaddy၊ 25 June 2024။ 
  30. ↑ "TNLA Seizes Town and Myanmar Regime Positions in Northern Shan State"၊ The Irrawaddy၊ 26 June 2024။ 
  31. ↑ "Op. 1027 Update: TNLA Captures Seven Myanmar Junta Bases, Two Battalion HQs"၊ The Irrawaddy၊ 1 July 2024။ 


နိဿဲ ဗၠေတ် - <ref> tags exist for a group named "lower-alpha    ", but no corresponding <references group="lower-alpha    "/> tag was found