နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ | |
Agency | |
---|---|
မဒက်ပ္တန် | ၂ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၀၂၁ |
ကမၠောန် | Council |
Agency executives |
|
ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်(အၚ်္ဂလိက်: State Administration Council) (ဗၟာ: နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ) ဝွံ ဒှ်ဂကောံ မပကင်ရင် ကၟိန်ဍုင်ဗၟာ မဒက်ပ္တန်လဝ် ကြဴနူ ပၞာန်သီအဝဵု ဍုင်ဗၟာ ၂၀၂၁ရ။[၁][၂] ကံင်သဳဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု မၞိဟ်စၞး နူပၞာန် ဒစာံတၠ၊ နူကဵု ညးဍုင်ကွာန် ၈ တၠတုဲ ဥက္ကဋ္ဌ ကံင်သဳဂှ် ဒှ်ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော် ဒပ်ပၞာန်ဍုင်ဗၟာ မင်းအောင်လှိုင်။
နကဵု ကမ္မတဳမပစၞးစၠတ်ထဝ်ညးဍုင်ကွာန် (Committee Representing Pyidaungsu Hluttaw – CRPH) စၟတ်သမ္တီလဝ် ကံင်သဳဝွံ နဒဒှ် ဂကောံပကီုပရာပ်[၃] တုဲပၠန် ကံင်သဳဝွံ နကဵု အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ (National Unity Government of Myanmar – NUG) ဟွံစၟတ်သမ္တီလဝ် နဒဒှ် အလဵုအသဳ မလုပ်သၞောဝ်မွဲရ။ ၜိုတ် ၂၄ နဝ်ဝေမ်ဗါ ၂၀၂၂ နကဵု ကုလသမဂ္ဂ ဆက်ပၠုပ်စုတ် စရင်သၟိင်ဍုင်ဗၟာ အတိုင်တြေံ နဒဒှ် ဥူဝေန်မျေအ် နဒဒှ် သမ္မတ ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံ ဍုင်ဗၟာရ။[၄]
ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်ဝွံ ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု မင်းအောင်လှိုင် ပ္ဍဲကဵု ၂ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၀၂၁ နကဵု မၞိဟ်စၞး ဗွဲကိုပ်ကၠာ ၁၁ တၠ (မၞိဟ်စၞး နူပၞာန် ၈ တၠ၊ ညးဍုင်ကွာန် ၃ တၠ) ကြဴနူ ဒပ်ပၞာန်ထိင်ကေတ်အဝဵုဍုင်တုဲရ။[၅][၆] ပ္ဍဲ ၃ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၀၂၁ မၞိဟ်စၞး နူကဵု ညးဍုင်ကွာန် မသုန်တၠ ထပ်စုတ်လဝ် ပ္ဍဲကဵု ကံင်သဳဂှ်တုဲ ဒှ်အာ နူကဵု ဒပ်ပၞာန် ၈ တၠ၊ နူညးဍုင်ကွာန် ၈တၠတုဲ သီုဖအိုတ် ဒှ်အာ ၁၆ တၠ။[၇][၈]
ပ္ဍဲကဵု ကံင်သဳဂှ် မၞိဟ်မပါလုပ် နူကဵု ညးဍုင်ကွာန် (၈)တၠဂှ် ဒှ် စိုင်းလုံးဆိုင် ညးမဒှ် ဥက္ကဋ္ဌစၠတ်ထဝ်တွဵုရးသေံဇၞော် နူကဵု ဗော်ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (ကျဖောတ်)၊ ဦးသိန်းညွန့် နူကဵု ဗော်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီ(သစ်)၊ ဦးခင်မောင်ဆွေ နူကဵု ဗော် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအင်အားစု၊ ဖဒိုမန်းငြိမ်းမောင် နူကဵုဗော်ညးဍုင်ကွာန်ကရေင် (ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ)၊ ဒေါ်အေးနုစိန်၊ နူကဵု ဗော်ကောန်ဂကူယခေင် (ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ)၊ စောဒန်နီယယ် နူကဵု ဗော်ဒဳမဝ်ကရေတ်တွဵုရးဍုင်ကရေင်ဍာဲ (ကယားပြည်နယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ) (နုက်တိတ် နူဗော်)။[၉] ဦးခင်မောင်ဆွေ ကဵု ဦးသိန်းညွန့်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ် မဒက်ပ္တန် ဗော် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအင်အားစု တုဲ ဗော်ဂှ် ဒှ်ဗော်မပါ်တိတ်ကၠုင် နူကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳမွဲရ။ ဖဒိုမန်းငြိမ်းမောင်ဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်သကိုပ် ဗော်ကောန်ဂကူကရေင် (ကေအေန်ယူ) တြေံမွဲတၠရ။[၉]
သွက်ဂွံပါလုပ် ပ္ဍဲကဵု ကံင်သဳဏအ်ဂှ် အလဵုအသဳပၞာန် အာတ်မိက် ဗော်တၞဟ်တအ်ကီုရ။ ဗော်လ္ၚဵုဒုင်တဲတုဲ ဗော်လ္ၚဵု တးပါဲအိုတ်ရ။[၁၀] ဗော်မဒုင်တဲတအ်ဂှ် ဒှ် ဗော်ကြံ့ခိုင်ရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အင်အားစုပါတီ၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီသစ်၊ ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ၊ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီကေုာံ ဗော်ညဳသၟဟ်ဂကူမန်။[၁၁] ဗော်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ကံင်သဳဂှ် ၜိုန်ရ ဟွံပါလုပ်ကီုလေဝ် လုပ်ကေတ်တာလျိုင် ပ္ဍဲဒၞာဲ မပ္တံကဵု ဝန်ဇၞော် ကၟိန်ဍုင်၊ တွဵုရး၊ ရးဇမၞော်ဂမၠိုင်လေဝ် နွံကီုရ။
မဂွံအာတ်မိက်ဖိုဟ် နကဵုဗော် ဟွံဒုင်တဲဂှ် ဒှ် ဗော် အရှိုချင်းအမျိုးသားပါတီ[၁၂]ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (SNLD) ကေုာံ လူ့ဘောင်သစ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ တအ်ရ။[၁၀]
နကဵု ကံင်သဳဏအ် ပ္ဍဲ ၅ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ဂှ် ခပတိုန် ဂဥုပ်ဗိုလ် ဇော်မင်းထွန်း နဒဒှ် သကိုပ်လလောင်ပရိုင်တုဲ ဒုသကိုပ်လလောင်ပရိုင်ဂှ် ဒှ် Thet Swe.[၁၃]
ကောန်ဂကောံ နူ ၁ အဝ်ဂေတ် -
လၟေင် | ယၟု | ကဆံင် | ဂကောံ |
၁ | ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မေန်အံင်လှာင် | ဥက္ကဋ္ဌ | တပ်မတော် |
၂ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း | ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ | |
၃ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးအောင်လင်းဒွေး | အတွင်းရေးမှူး | |
၄ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးရဲဝင်းဦး | တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး | |
၅ | ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မြထွန်းဦး | အဖွဲ့ဝင် | |
၆ | ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်စန်း | ||
၇ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးမိုးမြင့်ထွန်း | ||
၈ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး စိုးထွဋ် | ||
၉ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့်[၁၄] | ||
၁၀ | ဦးဝဏ္ဏမောင်လွင် | ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ | |
၁၁ | ဒေါ်ဒွဲဘူ | ||
၁၂ | ပိုးရယ်အောင်သိန်း | ||
၁၃ | ဖဒိုမန်းငြိမ်းမောင် | ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ | |
၁၄ | ဒေါက်တာမှုထန် | ||
၁၅ | ဒေါက်တာ ဘရွှေ | ပြင်ပ | |
၁၆ | ခွန်စံလွင် | ||
၁၇ | ဦးရွှေကြိမ်း | ||
၁၈ | ဦးရန်ကျော် |
ဂကောံ နူ ၂၀၂၃ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁ - ၂၀၂၃ ဂျူလာင် ၃၁
လၟေင် | ယၟု | ကဆံင် | ဂကောံ |
၁ | ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် | ဥက္ကဋ္ဌ | တပ်မတော် |
၂ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း | ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ | |
၃ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးအောင်လင်းဒွေး | အတွင်းရေးမှူး | |
၄ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး | တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး | |
၅ | ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မြထွန်းဦး | အဖွဲ့ဝင် | |
၆ | ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်စန်း | ||
၇ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မိုးမြင့်ထွန်း | ||
၈ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး စိုးထွဋ် | ||
၉ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့်[၁၅] | ||
၁၀ | ဦးဝဏ္ဏမောင်လွင် | ဗော်တမ္ၚံင် ကေုာံ ဇမၞော်မၟောဝ် ကၟိန်ဍုင် | |
၁၁ | ဒေါ်ဒွဲဘူ | ||
၁၂ | ပိုးရယ်အောင်သိန်း | ||
၁၃ | ဖဒိုမန်းငြိမ်းမောင် | ဗော်ညးဍုင်ကွာန်ကရေင် | |
၁၄ | ပူဂင့်ကမ်းလျန် | ||
၁၅ | ဦးမောင်ကို | ပြင်ပ | |
၁၆ | ဒေါက်တာ အောင်ကျော်မင်း | ||
၁၇ | ဒေါက်တာ ကျော်ထွန်း | ||
၁၈ | ခွန်စံလွင် | ||
၁၉ | ဦးရွှေကြိမ်း | ||
၂၀ | ဦးရန်ကျော် |
ကောန်ဂကောံ နူ ၁ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၀၂၁ - ၃၁ ဇာန္နဝါရဳ ၂၀၂၃
လၟေင် | ယၟု | ကဆံင် | ဂကောံ |
၁ | ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် | ဥက္ကဋ္ဌ | တပ်မတော် |
၂ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း | ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ | |
၃ | ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မြထွန်းဦး | ကောန်ဂကောံ | |
၄ | ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တင်အောင်စန်း | ||
၅ | ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မောင်မောင်ကျော် | ||
၆ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးမိုးမြင့်ထွန်း | ||
၇ | ဖဒိုမန်းငြိမ်းမောင် | ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ | |
၈ | ဦးသိန်းညွန့် | အမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီသစ် | |
၉ | ဦးခင်မောင်ဆွေ | အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အင်အားစု | |
၁၀ | ဒေါ်အေးနုစိန် | ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ | |
၁၁ | Jeng Phang နော်တောင် | ||
၁၂ | ဦးမောင်းဟာ | မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်မန်နေဂျာဟောင်း | |
၁၃ | ဦးစိုင်းလုံးဆိုင် | ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ၊ ရှမ်းပြည်နယ်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ | |
၁၄ | စောဒန်နီယယ် | ကယားပြည်နယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (ယခုပါတီဝင်မဟုတ်) | |
၁၅ | ဒေါက်တာဗညားအောင်မိုး | ဗော်ညဳသၟဟ်မန် | |
၁၆ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အောင်လင်းဒွေး | ညးအုပ်ကာနာနာ | ဒပ်ပၞာန် |
၁၇ | ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး | ဖက်ဆော ညးအုပ်ကာနာနာ |
ပ္ဍဲ ၁၁ ဖေဖဝ်ဝါရဳ နကဵု ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံအမေရိကာန် ပၠုပ်စရင်ကမာတ်လဒဵု မကော်ဂး သင်ရှေန် ကုမၞိဟ်စၞး ကံင်သဳ နူသွာင်ပၞာန် မၞိဟ်တြဴတၠ၊ နကဵုယၟုမ္ဂး မေန်အံင်လှာင်၊ သဵုဝေန်၊ မျထောန်ဥူ၊ တေန်အံင်သာန်၊ အံင်လေန်ဒွေ ကေုာံ ယေဝ်ဝေန်ဥူ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲဂှ်ရ သဵုထောဋ် ညးမပါလုပ် ပ္ဍဲကံင်သဳဂှ်လေဝ် ဒးဒုင်ပၠုပ် ပ္ဍဲစရင်ကမာတ်လဒဵုဂှ်ကီုရ။[၁၆] ပ္ဍဲ ၂၂ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ဂှ် အလဵုအသဳ ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံအမေရိကာန် ပၠုပ်စုတ် ပ္ဍဲစရင်ကမာတ်လဒဵု မၞိဟ်စၞး သွာင်ပၞာန် နူကဵု ကံင်သဳဏအ် ၜါတၠပၠန်၊ မောင်မောင်ကျဝ် ကဵု မဝ်မျေအ်ထောန်။[၁၇] ပ္ဍဲ ၁၇ မေ ကေုာံ ၂ ဂျူလာင်ဂှ် အလဵုအသဳ ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံအမေရိကာန် ပၠုပ်စုတ် ပ္ဍဲစရင်ကမာတ်လဒဵု မၞိဟ်စၞး နူညးဍုင်ကွာန် ပ္ဍဲကံင်သဳဏအ် ပိတၠ။[၁၈][၁၉] ၁၈ မေ ဂှ် ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်ဂှ် ဒးဒုင်ပၠုပ်စုတ် ပ္ဍဲစရင်ကမာတ်လဒဵုရ။[၁၈]
နကဵု ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်ဝွံ ပြံင်လှာဲ မၞိဟ်တာလျိုင် ပ္ဍဲကဵု သွာင်သၟိင်တၠနာနာသာ် မပ္တံကဵု မၞိဟ်တာလျိုင် ရုင်ဗစာကၟိန်ဍုင် (Supreme Court)၊[၂၀] ဝန်ဇၞော် ကဆံင် ကၟိန်ဍုင်၊[၂၁] ကံင်သဳနေပျဳဒဝ်၊ ကေုာံ ဂကောံဗောဒ်ဒၟုင်ကာညးဍုင် ကၟိန်ဍုင် (Union Civil Service Board) တအ်ရ။[၂၂] ဒၞာဲကဆံင် သၟိင်တၠ မပြံင်လှာ ဗွဲမပြဟ်တအ်ဂှ် ဒၞာဲတာလျိုင် ဝန်ဇၞော်ကၟိန်ဍုင်ဂမၠိုင်၊[၂၃][၂၄][၂၅] မြုဝန်ဍုင်ဂမၠိုင်၊[၂၆] တာလျိုင် ညးပကင်ရင်ဍုင်ဂမၠိုင်၊ ကောန်ဂကောံ ဗဟဵုဘာဏ် နိဂီုဗၟာ၊[၂၇][၂၈] ဂကောံဝန်ကၟိန်ဍုင်၊[၂၉] နာဲဗစာဂမၠိုင်၊[၃၀][၃၁] ကေုာံ ညးတၠသၞောဝ် ပ္ဍဲ ရုင်ဗစာကၟိန်ဍုင်တအ် မဒှ်အိုတ်ရ။[၃၂][၃၃] ပ္ဍဲ ၈ ဖေဖဝ်ဝါရဳဂှ် နကဵု ကံင်သဳဏအ် ခပတိုန် ရုင်ဗစာ မဆေင်စပ် ကုဥပဒေသဇိုင်တၟိ (Constitutional Tribunal)ရ။[၃၄]
ပ္ဍဲ ၁၁ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ဂှ် နကဵု ကံင်သဳဂှ် ဒက်ပ္တန် ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်တွဵုရး ကေုာံ ရးဇၞော်ဂမၠိုင် ၁၄ သီုကဵု ခပ္တိုန် သကိုပ်ကံင်သဳ တအ်ဂှ်တအ်ဂှ်ရ[၃၅][၃၆] တုဲပၠန် ညးတာလျိုင်ပၞာန် သွက်ဂွံပကင်ရင် ဒေသပကင်ရင်အပိုင်ဂမၠိုင်လေဝ် ခပတိုန်တၟိကီုရ။[၃၇]
ပ္ဍဲ ၁ အဝ်ဂေတ်ဂှ် နကဵု ကံင်သဳဝွံ ဒက်ပ္တန်ပ္တိုန် အလဵုအသဳပၟင်ပၟဲဍုင် တုဲ နကဵုမေန်အံင်လှာင်ဂှ် ခပ္တိုန် ဇကုဇကု နဒဒှ် သကိုပ်ဝန်ဇၞော် သွက်အလဵုအသဳပၟင်ပၟဲဍုင်ဂှ်ရ။[၃၈][၃၉] ပ္ဍဲတ္ၚဲဂှ်ဟေင် နကဵု မေန်အံင်လှာင် လလောင်တြး ဒဒှ်ရ အခိင်ကာလ ကာတၟေင်ဍုင်ဂှ် ဇမၠိင်ပ္တိုန် ပွိုင် ၂ သၞာံ စဵုကဵု မကၠောန် သဘင်မာဲတုဲရ။[၄၀]
ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၊ ၂၀၂၃ ဂှ် နကဵု ကံင်သဳဏအ် ထိင်လဝ် အဝဵုဍုင်ပေင်ၜါသၞာံတုဲ ကိုပ်ကၠာဟွံစိုပ်မွဲတ္ၚဲ ပ္ဍဲ ဇာန္နဝါရဳ ၃၁၊ ၂၀၂၃ ဂှ် နကဵု သမ္မတယာယဳ ဥူမျေအ်ဆွေ ကော်ကောံဓရီု ကံင်သဳဒစဵုဒၞာ ကေုာံ ဂီုကၠီုဍုင် (အမျိုးသားကာကွယ်ရေး နှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ) မကော်ဂး နကဵု ဘာသာဗၟာ ကာလုံတုဲ ပ္ဍဲကောံဓရီုဂှ် နကဵု သကိုပ် ဥက္ကဋ္ဌကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင် မေန်အံင်လှာင် ပ္တိုန်ထ္ၜး အကာဲအရာဍုင်ဂမၠိုင်တုဲ နူကဵု ကံင်သဳဂှ် သ္ၚေဝ်ဂၠေပ်ကေတ် သၟာပလီုပလာ်တအ်ဂှ် ဂ္စာန်ပလီုဒၟံင်ဍုင် ညံင်ဂွံလီုလာ် အလုံအိုတ်သီုတုဲ ပရေင်ပလီုပလာ်ဂမၠိုင်လေဝ် ဆက်ဖန်ဒၟံင်ဖိုဟ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အကာဲအရာဍုင်ဂှ် ဒှ်ဒၟံင် အကာဲအရာဓမ္မတာ ဟွံသေင် ညးတအ် ညာတ်ကေတ်တုဲ ဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် ဍုင်မနွံဒၟံင်အကာဲအရာဓမ္မတာ ဟွံသေင်ရ။ အတိုင်ဥပဒေသဇိုင် ပိုဒ် ၄၂၅ မ္ဂး ယဝ်ရဍုင်ဒှ်ဒၟံင် အကာဲအရာဓမ္မတာ ဟွံသေင်ဏီမ္ဂး နကဵု ကံင်သဳကာလုံ ဆက်ပအပ်အဝဵုဍုင် ကုဒပ်ပၞာန် ဂွံဒၟံင်ဏီရောင် ညးတအ် ညာတ်ကေတ်ရ။[၄၁]
ပ္ဍဲကဵု ဥပဒေသဇိုင် ပိုဒ်ဇၞော် ၄၂၅ ဂှ် ချူလဝ် "၄၂၅။ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီသည် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် သက်တမ်းကုန်ဆုံးသွားချိန်တွင် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်က ၎င်းအား ပေးအပ်ထားသည့်တာဝန်ကို ပြီးမြောက်အောင် ဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုနိုင်သေးသဖြင့် သတ်မှတ်အချိန်ကာလ တိုးမြှင့်ပေးရန် အကျိုးအကြောင်းဖော်ပြလျက် တင်ပြလာပါက သာမန်အားဖြင့် တစ်ကြိမ်လျှင် ခြောက်လအထိ နှစ်ကြိမ် တိုးမြှင့်ပေးနိုင်သည်။" (ကံင်သဳဒစဵုဒၞာ ကေုာံ ဂီုကၠီုဍုင်ဂှ် ပ္ဍဲအခိင်အာယုက်စၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုင်မအိုတ်ဂှ် နကဵုသကိုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ်ပၞာန်ဂှ် တာလျိုင်မပအပ်ကဵုလဝ် ကုညးဂှ် ပွမရေင်တၠုင်ဖ္ဍိုက်ဗပေင် ဟွံအာစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး အခိင်ကာလမစၟတ်သမ္တီလဝ် သွက်ဂွံဂလိင်ကဵု အခိင်ကာလ ယဝ်ရပတိုန်ထ္ၜးနင်မ္ဂး ဗွဲဓမ္မတာ မွဲအလန်မ္ဂး စဵုကဵု တြဴဂိတု ၜါအလန် ဂလိင်ပတိုန်ကဵုမာန်ရ")။
ကံင်သဳကာလုံ ညာတ်ကေတ် သွက်ဂွံကၠောန် သဘင်မာဲဂှ် နွံပၟိက်ဒၟံင် အခိင်ကာလမွဲမွဲဏီ၊ ဒေသလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ပရေင်ၜိုဟ်လလံ ဟွံမဲဏီ၊ ယဝ်ရ ကၠောန်သဘင်မာဲ အခိင်လၟုဟ်မ္ဂး ဒးဒုင် ပရေင်ပလီုပလာ်၊ ပရေင်ဂစိုတ်ဂမၠိုင် က္တဵုဒှ်ဒၟံင်ရောင်ဂှ် နူကဵု ကံင်သဳကာလုံ ညာတ်ကေတ်တုဲ နကဵု ကံင်သဳကာလုံ ဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် ဟိုတ်နူအကာဲအရာဍုင် ဟွံဒှ်ဓမ္မတာဏီတုဲ နကဵုကံင်သဳကာလုံ ဆက်ပအပ်အဝဵုဍုင် ကုဂဥုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ်ပၞာန် လုကဴ ၆ ဂိတုပၠန်ရ။[၄၂]
နူစ ပၞာန်ထိင်အဝဵုဍုင်တုဲ စဵုကဵု တ္ၚဲမပေင်စိုပ် ပွိုင်ၜါသၞာံ ( ၂၊ ၂၊ ၂၀၂၁ - ၂၊ ၂၊ ၂၀၂၃) အတိုင် ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော် မေန်အံင်လှာင် မပ္တိုန်ထ္ၜး ကုကံင်သဳကာလုံ ပ္ဍဲတ္ၚဲ ဇာန္နဝါရဳ ၃၁၊ ၂၀၂၃ မ္ဂး ရဲဒစဵုဒစး (ဝါ) ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် တအ် နကဵုအလုံမွဲဍုင်
အလုံမွဲဍုင်ဂှ် ပွိုင် ၁၉၈ ပွိုင်ဍုင်ဂှ် နကဵု သၟိင်တၠတအ် ကဵုဂီုကၠီုပေင်ပေင်မာန်တုဲ ၆၇ ပွိုင်ဍုင်ဂှ် ဒးစွံအာရီု ပရေင်ဂီုကၠီုတုဲ ၆၅ ပွိုင်ဍုင်ဂှ် ဒးဂစာန်ကၠောန် သွက်က္လေင်က္လိဂွံ ဂီုကၠီု။[၄၃]
နကဵုစရင်လပါ်မ္ၚးမ္ဂး အပ္ဍဲအခိင် ပွိုင်ၜါသၞာံဂှ်
ဟိုတ်နူပြသၞာ ပရေင်ဍုင်ကွာန်တုဲ မၞိဟ်မချိုတ်အာ သီုဖအိုတ်၂,၈၉၄ တၠ။ ပေါဲဗတိုက် က္တဵုဒှ်လဝ် သီုဖအိုတ် ၉,၀၀၀ အလန်၊ ဟိုတ်နူပေါဲဗတိုက်တုဲ သ္ၚိညးဍုင်ကွာန် ဒးဒုင်စံင်တူလဝ် ၜိုတ် ၃၅,၀၀၀ မ၊ ညးလဒဴပၞာန် နွံ ၂ ပြကောဋိကိုဋ်။[၄၄]
ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၊ ၂၀၂၃ ဂှ် နကဵုကံင်သဳဝွံ ထ္ၜးဟိုတ် ကုပရေင်ဟွံၜိုဟ်လလံတုဲ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာ သီုဖအိုတ် ၃၇ ပွိုင်ဍုင်ဂှ် ပအပ်ကဵု ပၞာန်ပကင်ရင် မကော်ဂး Martial Law ရ။[၄၅]
ပွိုင်ဍုင် ရးဇၞော်သေတ်ကိုင်
ပွိုင်ဍုင် တွဵုရးချေင်
ပွိုင်ဍုင်ရးဇၞော်မကွေ
ပွိုင်ဍုင်ရးဇၞော်ဗဂေါ
ပွိုင်ဍုင် တွဵုရးဍုင်မန်
ပွိုင်ဍုင် တွဵုရးဍုင်ကရေင်
ပွိုင်ဍုင် ရးဇၞော်တၞင်သဳ
ပွိုင်ဍုင် တွဵုရးကရေင်ဍာဲ
ဇာန္နဝါရဳ ၃၁၊ ၂၀၂၃ ဂှ် နကဵုကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင် ပ္တိတ်သၞောဝ် ညးမနွံအခေါင်လွပ်လွဟ် ပါဲနူ ဂကောံသၟိင်တၠတအ်တုဲ ညးဍုင်ကွာန် ဓမ္မတာမွဲလေဝ် ဍိုက်ပေင် ကုတင်အပိုင်အခြာလဝ်မ္ဂး အခေါင်လွပ်လွဟ် နွံရ။ အတိုင်သၞောဝ်ဂှ်မ္ဂး မၞိဟ်မွဲ ပေင်အာယုက် (၁၈) သၞာံတုဲ၊ ယဝ်ရ ညးဍုင်ကွာန် ဓမ္မတာမွဲမ္ဂး ယဝ်ရနွံပၟိက် သွက်ဂွံစဵုဒၞာ် ပရေင်ဂီုကၠီုဇကုမ္ဂး နကဵုလာင်ဇြေန်ဂှ် နွံကဵု အခေါင်လွပ်လွဟ်ရ။ သွက် ညးဒၟုင်ကာသၟိင် ကေုာံ ကောန်ပၞာန်ညးဍုင်ကွာန် (ပြည်သူ့စစ်) ကေုာံ မၞိဟ်ပ္ဍဲဂကောံဌာနဂီုကၠီုတအ်မ္ဂး နကဵုပါမေတ်ဂှ် နွံအခေါင်လွပ်လွဟ်ရ။ နကဵု မၞိဟ်အခေါင်လဟီု ကံင်သဳ ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇြဝ်မေန်ထောန် ဟီု "ဟိုတ်နူ ညးဍုင်ကွာန်တအ် အာတ်မိက်ကၠုင် ညးတအ် နွံပၟိက် ပရေင်စဵုဒၞာဂီုကၠီုညးတအ် နကဵုကံင်သဳဏအ် ဒးပဒတန်လဝ် အခေါင်ဏအ်ရ။"[၄၆]