စာမဒေဝဳ၊ဨကရာဇ်ဗြဴမန်
| ဨကရာဇ်ဗြဴမန်စာမဒေဝဳ | |
|---|---|
.jpg) ရုပ်စၟတ်သမ္တီ တၠညးစာမ္မဒေဝဳ ပ္ဍဲလာမ်ဖုန် | |
| တိုန်နန် | အေဒဳ ၆၆၂ - ၆၆၉ (ပွိုင် ၇ သၞာံ)၊ ၆၆၂-၆၇၉ (ပွိုၚ် ၁၇ သၞာံ၊ (ဟွံ) ၆၅၉-၆၈၈ (ပွိုၚ် ၂၉ သၞာံ) |
| ညးမဆက်ဒုင်အာဲ | 'မဟန္တယသ' (ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ၆၇၃ (ဟွံ) ၆၃၃) |
| စုတိ | အေဒဳ ၇၁၅ (ဟွံ) ၇၃၁ |
| တၠသ္ၚိ | သၟိၚ်ရာမ်ရာဇ် Prince Ramrat |
| ကောန်ဇာတ် |
Mahantayot Anantayot |
| တၞောဝ်သၟိင် | Chamadevi |
| မအံက် | King Chakkrawat, or Inta |
ဨကရာဇ်ဗြဴမန်စာမဒေဝဳ
ကၟိန်ဍုၚ်ထာဲဂှ် ပိုဲကောန်မန်တအ် ကော်စ ကၟိန်ဍုၚ်သေံရ ဒကုတ်လဒေါဝ်ဍုၚ်သေံ ကေုာံ သၟဝ်ကျာဍုၚ်သေံ အပိုၚ်အခြာ ခေတ်လၟုဟ်ဝွံ နူတမၠာတမၠာတေံ ကေၚ်ဒှ်ကၠုၚ် ကၟိန်ဍုၚ်မန်ရ ကၟိန်ဍုၚ်မန်ဂှ် မန်တအ်ကော်ခဲစ ကၟိန်ဍုၚ်ဒွာရဝတဳရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ သ္ဂုတ်သၟဝ်ကျာ ကၟိန်ဍုၚ်ဒွာရဝတဳဂှ် ဟရိဘုဉ္ဇယ (လာံဗုန်) ဂးယၟု ဍုၚ်မန်မွဲ နွံတဴရ၊ ဨကရာဇ်ဗြဴစာမဒေဝဳ ကောန်ဂကူမန်ဝွံ အုပ်ဓုပ်ပကၚ်ရၚ်လဝ် ဍုၚ်လာံဗုန်ဂှ် ကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ။ [၁]
ဨကရာဇ်ဗြဴ စာမဒေဝဳ ကောန်ဂကူမန်ဝွံ ပ္ဍဲကိစ္စပရေၚ်ဖန်ဖက် အုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် လညာတ်သၠဲလး စဳကၠးဗွဲမလောန်ရ၊ ညံၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂွံၜိုဟ်ဩိုဟ်ရာၚ်ဆာဲ ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တအ် ညံၚ်ဂွံဒှ်တသိုက်စိုတ် ကာယ ရေၚ်တၠုၚ်ရ တၠတိဗြဴ စာမဒေဝဳဝွံ ၜိုန်ရဒှ်တဴ ညးဗြဴကီုလေဝ် ဍိုက်ပေၚ်တဴ ကေုာံ သတ္တိ ဗျတ္တိ ရ၊ လ္ပာ် ပရေၚ်ကွတ်ပၞာန် ပၠန်လေဝ် မပ္တံကဵု ပွမဍိုက်စိၚ် ဍိုက်ချေံ ပွထပက်ဗၞုဟ် ဗာ်ဇြၚ်တအ်ဂှ် စဵုကဵုမၞိဟ် ဂွံဂံၚ်ပြိုၚ်ပ္ကါန်ဟွံမွဲ နကဵုကွတ်တဲ စိုန်သကီု ဗွဲမလောန်ရောၚ်ဂး။[၁]
ဒးကာလမွဲဝါ ဃောတၠတိဗြဴ စာမဒေဝဳ ပဒ္တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်လဝေါဂှ် ကောန်ဗၠာဲသၟိၚ်ဗၟာမွဲဇကု ထၞေန်စပ်မက်ဂၠက်တဴ ပ္ဍဲရူပါရီု နာဲဗြဴစာမဒေဝဳ စဵုကဵုစဟွံစ်ှေ တိက်ဟွံသၠိၚ် ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် ဒုက္ခဝေဒနာရ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကောန်သၟိၚ်ဂှ် ကၠုၚ်အာတ်ပါန် မေတ္တာဆာန် နာဲဗြဴ ဗွဲမယေန်သၞာၚ်ရ ဆ္ဂးဂှ် ဟိုတ်နူ ဟွံကလိဂွံမေတ္တာနာဲဗြဴဂှ်ရ အာတ်ကေတ်နဲၜတ်တ် ယဝ်ဟွံဂွံမ္ဂး ကေတ်နနဲကြံၚ်ၚ်ဏောၚ် လဝ်စိုတ်တုဲ ပကောံကေတ်ဗိုလ်လဗး ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်တုဲ ဇက်ကၠုၚ်လုပ်ဗတိုက်ဍုၚ်လဝေါရ တၠတိဗြဴလေဝ် ဗကောံကေတ် ဇြဟတ် ဗိုလ်လဗးဇကုတုဲ ဒစးဇက်တိတ်အာကီုရ၊ပၞာန်ၜါလ္ပာ် ဂဗဆဵု ညာတ်ညးသ္ကအ် ပ္ဍဲဘာ်တရဴတုဲ က္တဵုဒှ်ပေါဲဗတိုက် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ၊ၜိုန်ဂှ်လေဝ် မွဲလ္ပာ်ကဵုမွဲလ္ပာ် ကေတ်ကမျဇၞး ညးသ္ကအ် ဟွံဂွံရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ သၟိၚ်ဒပ်ၜါလ္ပာ် ညးမွဲအဲမွဲ ညံၚ်ဂွံပြိုၚ်ပ္ကါန် ကေတ်ကမျဇၞးဂှ် တၠတိဗြဴစာမဒေဝဳ ချူဏာလိက် ဗစိုပ်ဇရေၚ်ကောန်သၟိၚ်ဗၟာရ ကောန်သၟိၚ်ဗၟာလေဝ် တုပ်စိုတ်တုဲ သၟောဲကြန်လဝ်တ္ၚဲရ။[၁]
ကာလစိုပ်တ္ၚဲ မသၟောဲကြန်လဝ်ဂှ် နာဲဗြဴစာမဒေဝဳ ကျိုၚ်ကေတ်ကယျိုၚ် ဒကိုပ်ပၞာန် ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်တုဲ ချေံညးကဵုညး စိုပ်ကောံကၠုၚ်ဖလာတ် ဒၞာဲသၟောဲကြန်လဝ်ဂှ်ရ၊ သွက်ဂွံပြိုၚ်ပ္ကါန်ဂှ် နာဲဗြဴစာမဒေဝဳ ကဵုဏာတၚ်သမ္တီ ကုကောန်သၟိၚ်ဗၟာတုဲ ပပ္တံနူလုပ်ပေါဲဗတိုက် အကြာကောန်သၟိၚ်ညးတအ် ၜါတၠရ ၜိုန်ရ ပြိုၚ်ပ္ကါန်တဴလုကဴပွိုၚ်မွဲဗဂါပ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူကွတ်တဲ စိုန်သကီုဒၟံၚ် သီုညးၜါတၠဂှ်ရ ကေတ်ဇၞးကေုာံရေၚ်သ္ကအ်ဟွံဂွံရ၊ဒေါဝ်တ္ၚဲ ဇူတဴမွဲချိုန်ခဏတုဲ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်တ္ၚဲစေၚ် ကလေၚ်မွဲ ကာလလုပ်တဝ်ဇၞးပၠန်ဂှ် ဇြၚ်နာဲဗြဴစာမဒေဝဳ ဂြိပ်လုပ်ကၠုၚ် ပြဟ်ပြေဟ်လောန်တုဲ ကောန်သၟိၚ်ဗၟာဂှ် စဵုကဵုဟတးဇကုဟွံဟတာပ် ဇြၚ်နာဲဗြဴစာမဒေဝဳ အာဒွံဒး တွဵုတဲ ကောန်သၟိၚ်ဗၟာရ၊ဆီနူတွဵုတဲ ကောန်သၟိၚ်ဗၟာဂှ် တၟိုဟ်တိတ်ကၠုၚ်ရ။[၁]
ကောန်သၟိၚ်ဗၟာ လကိုတ်စိုတ်တုဲ တံၚ်ကလေၚ်ချေံ ဂြိပ်ဒဴတိတ်အာရ ဗိုလ်လဗးဗၟာတအ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်လေဝ် ဂွံညာတ်ကေတ်သၟိၚ် ဒပ်ပၞာန်ဇကု ကျအာညး ရဴသာ်ဂှ် ဖေက်လကိုတ် ဂြိပ်ဒဴ ပေက်ပြးဇးအာအိုတ်ရ၊ ကာလဂှ် နာဲဗြဴစာမဒေဝဳ ဂွံအာပေါဲအံၚ်ဇၞး ပ္ဍဲကာလဂှ်ရ၊ ဨကရာဇ်ဗြဴစာမဒေဝဳဝွံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် သာသနာ (၁၁၇၆) သၞာံဂှ် က္တဵုဒှ်မၞိဟ်တုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာ (၁၂၀၆) ကာလညး ကလိဂွံအယုက် ဗၞတ် (၃၀) ဂှ် ဒုၚ်အဘိသိက် နဒဒှ် ဨကရာဇ်ဗြဴတုဲ ဂွံပ္ကၚ်ရၚ်ကၟိန်ဍုၚ် လာံဗုန်ရ၊ တၠတိဗြဴဝွံ ဂွံပ္ကၚ်ရၚ်ဍုၚ် ကာလကလိဂွံ အယုက် (၅၂) သၞာံ ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် အပ်ဇိုန်ကဵု ကောန်ဂၠုဇကု 'မဟန္တယသ' ရ တန်တဴအာ နဒဒှ်သၟိၚ်ဗျု လုကဴ(၁၂)သၞာံတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာ (၁၂၆၈) သၞာံ ကာလကလိဂွံ အယုက်(၉၂)သၞာံဂှ် စုတိစဴအာသွဝ်ရောၚ်။[၁]