ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် | |
---|---|
ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် | |
![]() Flag of the People's Defence Force | |
က္ဍိုပ်သကိုပ် မဒက်ပတန် | Yee Mon |
လဒက်ပတန် | ၅ မေ ၂၀၂၁ |
စၟတ်တ္ၚဲ မချဳဓရာင် | ၅ မေ ၂၀၂၁ | – present
ရးနိဂီု | Myanmar |
မဒုင်သစ္စာ |
![]() |
ဂကောံဂမၠိုင် |
|
လညာတ်ဝါဒ |
Federalism |
လၟိဟ် | 60,000 (2022 ထာမ်ပလိက်:Estimation)[၉] |
Part of | Ministry of Defence, National Unity Government |
မဟာမိတ် | |
ဗတိုက် ကု | |
ပေါဲဗတိုက် ကေုာံ ပၞာန် | |
မုက်ဝေပ်သာ် |
mod |
ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် (People's Defence Force) (ဗၟာ: ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်; abbreviated: PDF) ဂှ် ဒှ်ဒပ်ပၞာန် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ (NUG)၊ မဒှ် အလဵုအသဳ မဒက်ပတန်လဝ် နကဵု ရဲဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳ ကြဴနူ ပၞာန်မထိင်အဝဵုဍုင်တုဲ။ ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် ဒက်ပတန်လဝ် နကဵုဒြဟတ် ညးသၟတ် ဗွဲတၟေင် နူဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ပ္ဍဲဂိတုမေ ၅၊ ၂၀၂၁ သွက်ဂွံ ဗတိုက်သရိုဟ် အလဵုအသဳပၞာန် မသီအဝဵုဍုင်ဗၟာ ပ္ဍဲ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၊ ၂၀၂၁ ရ။[၁၅] ဒပ်ဝွံ ပ္ဍဲ ဂိတုမေ ၈၊ ၂၀၂၁ဂှ် နကဵုအလဵုအသဳပၞာန် စၟတ်သမ္တီလဝ် နဒဒှ် ဂကောံပကီုပရာပ်မွဲရ။[၁၆] ပ္ဍဲ အံက်တဝ်ဗါ ၂၀၂၁ ဂှ် ဝန်ဇၞော်ဒစဵုဒၞာ အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ လလောင်တြး ဒက်ပ္တန် ကမ္မတဳဗဟဵု သွက်ဂွံဆက်စၠောအ် ပရေင်ပေါဲဗတိုက် ပ္ဍဲအလုံမွဲဍုင် နကဵု သၟဝ်ဂဥုပ်သကိုပ်ဗိုလ်မွဲရ။[၁၇]
အတိုင်လိက်လလောင်တြး နူကဵု အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူမ္ဂး ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန်ဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု မသုန်ခရိုင် (ခရိုင် သၟဝ်ကျာ၊ သၠုင်ကျာ၊ လဒေါဝ်၊ ဗမံက် ကေုာံ ပလိုတ်၊ ဇၟာပ်ဇၟာပ် ခရိုင်ဂှ် နွံကဵု အောန်အိုတ် မဟာဒပ် ပိ။ ဇၟာပ်ဇၟာပ် ဒပ်မဟာဂှ် နွံကဵု မသုန် တမ်ဒပ်၊ ပ္ဍဲမွဲမွဲ တမ်ဒပ်ဂှ် နွံကဵု ပန်ဒပ်ပၠန်ရ။[၁၈] ပ္ဍဲ ၁၃ ဂျူလာင် ၂၀၂၁ ဂှ် ဝန်ဇၞော်ဒစဵုဒၞာ ဥူရဳမောန် လလောင်တြး ဒပ်ဂှ် ဒက်ဂွံ မွဲဂိတုဓဝ်ဂှ် ကောန်ပၞာန်ပေင် ၈,၀၀၀။[၁၉] ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၀၂၂ ဂှ် ကောန်ပၞာန် နွံၜိုတ် ၅၀,၀၀၀ ဒှ်ရောင် ဆိင်လဝ်ရ။
ဝန်ဇၞော်ဒစဵုဒၞာ ဥူရဳမောန် လလောင်တြး ပ္ဍဲ ၁၆ ဨပြဳ ၂၀၂၁ နကဵု အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ ဒက်ပ္တန် ဒပ်ပၞာန်မွဲ မပံင်တောဲ ကုဒပ်ပၞာန် ကောန်ဍုင်အရင်နာနာတအ် သွက်ဂွံ ဗ္တိုက်သရိုဟ် အလဵုအသဳပၞာန်ရ။[၂၀] ပ္ဍဲ မေ ၅၊ ၂၀၂၁ ဂှ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ လလောင်တြး ဒဒှ်ရ ညးတအ် ဒက်ပ္တန် ဒက်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် မဒှ်ဒပ်ကဆံင်ပထမ သွက်ဂွံ ဆက်ဒက်ပတန်အာ ဒပ်ပၞာန်ဖေဝ်ဒရေဝ် မွဲရ။ တင်ရန်တၟအ် မဒက်ပတန် ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန်ဂှ် သွက်ဂွံ ကလေင်ဗတိုက် ပရေင်ပကီုပရာပ် မကတဵုဒှ်ဒၟံင် ပ္ဍဲဍုင်ရ၊ မြဴသာ်ဝွံ လလောင်တြးလဝ်ရ။[၂၁] ပ္ဍဲ ၂၈ မေ ၂၀၂၁ ဂှ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ ပ္တိတ်တြး ဗဳဒဳယော ဗီုကောန်ပၞာန်တအ် မစှ်ေဘာတုဲ လလောင်တြး သွက်ဂွံဗတိုက် ကုဒပ်အလဵုအသဳဂှ် ဒှ်တၟုဲရ။[၂၂]
နကဵုဒပ်ပၞာန်ဍုင်ဗၟာဂှ် ဗတိုက်ဒၟံင် ကုညးမဟွံပံင်တောဲ the civil disobedience movement (CDM) ကေုာံ ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် နူစပၞာန်သီအဝဵုရ။[၂၃] နကဵု အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ ကေုာံ ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် ပ္တိတ်လလောင်တြး ဒဒှ်ရ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ထကးလီုရောင်။ ကောန်ပၞာန် မပါ်တိတ် ပါလုပ်ကၠုင် လပါ်ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန်တအ်ဂှ် နကဵုအလဵုအသဳ ရပ်ဂွံမ္ဂး ဒးဒုင်ဖျေဟ်အမိင်ဂစိုတ်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး ထံင်မွဲအာယုက်။
စဵုကဵု ဂိတုသေပ်တေမ်ဗါ ၂၀၂၁ ဂှ် ကောန်ပၞာန် နူဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ၁,၅၀၀၀ ကဵု ဒပ်ဗၠာဲသၟိင် ၅၀၀ တၠ တိတ်ကၠုင် ပံင်တောဲ ကုဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန်ရ။ ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ကောန်ပၞာန်သၟတ် ကေုာံ ကဆံင်ၜိုတ် အကြာပ်ဇၞော်တအ်ဂၠိုင်ရ။[၂၄][၂၅]
ဂိတုဂျောန် ၈၊ ၂၀၂၁ အခိင်သဝ်တ္ၚဲ ၁၈း၃၀ အလံင်အမာတ် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် မိဝေသဳဖျိုဝ် ဒးဒုင်ပန်ဂစိုတ် ကုဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် (ဗၟာ) ပ္ဍဲဂၠံင် မအာဍုင်ကျာ်ပိ နူကွာန်တၟိ အဃောညးမဒဳဒၟံင်ကွဳစက်ရ။ မိဝေသဳဖျိုဝ်ဂှ် ဒှ်သၟါသၞောဝ် (တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ) မွဲတၠ ပ္ဍဲသဘင်မာဲ ကၟိန်ဍုင်ဗၟာ သၞာံ ၂၀၂၀ ဂှ် လုပ်ပြိုင်မာဲ နဒဒှ် မၞိဟ်စၞးအလံင်အမာတ် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် သွက်စၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ ပ္ဍဲ ဒေသဆန္ဒမာဲစၟတ်(၄) ပွိုင်ဍုင်လှာဒကှ်၊ တွဵုရးဍုင်ကရေင်တုဲ ဒှ်သၟာပရေင်ဍုင်မန် မွဲရ။[၂၆]နူစ ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် (ဗၟာ) မကော်ဂး ပဳဒဳအေပ် မကတဵုဒှ် ပ္ဍဲဒေသကျာ်ပိတုဲ ပရေင်ၜိုဟ်လလံ ပ္ဍဲဒေသအောန်ဗွဲမလောန်၊ ပရေင်ဒမၠဗတိုက်ဒြပ်ရတ်၊ ဂစိုတ်မၞိဟ်တအ် ကတဵုဒှ်ဒၟံင်တုဲ မိဝေသဳဖျိုဝ်ဂှ် ဟိုတ်နူ ဇကုမကေင်ဒှ်လဝ် အလံင်အမာတ် နူဗော်ညဳသၟဟ်မန်တုဲ ဒှ်ကၠုင်ဂဝိင် လတူပရေင်ဂီုကၠီုဇကုတုဲ ဟွံဂံင်တိက် ပ္ဍဲကွာန်တၟိ မဒှ်ကွာန်ဇကု မပဒတဴဒၟံင် ကရောမ်မိမဇကုဂှ်တုဲ အာတိက် ပ္ဍဲဍုင်ကျာ်ပိရ။ ပ္ဍဲ ဂိတုဂျောန် ၈၊ ၂၀၂၁ တၞဟ်နဂွံအာတိက် ပ္ဍဲဍုင်ကျာ်ပိတုဲ ဒဳတိတ်အာ နူကွာန်တၟိ နကဵုကွဳစက် ဆတိတ်ဂွံ နူကွာန်တၟိညိ ပ္ဍဲအခိင်ၜိုတ် ၁၈း၃၀ဂှ် မၞိဟ်လွပ်လွဟ်မွဲ ပန်စုတ်ပိတဲ၊ နကဵုဝပ် မဒးဒုင်ပန်လဝ်ဂှ် မိဝေသဳဖျိုဝ် စုတိအာ ပ္ဍဲရုင်ဂဥုဲဍုင်ကျာ်ပိ ပ္ဍဲအခိင်သဝ်တ္ၚဲ ဒေသ ၁၉း၂၀ ရ။[၂၆][၂၇][၂၈]
၂၀ ဂျူလာင် ၂၀၂၂ အခိင်လဒေါဝ်တ္ၚဲ (ၜိုတ် ၁၃း၃၀) ဥက္ကဋ္ဌ ကွာန်ကအ်ဍောတ် နာဲသဵုဝေန် ညးမဒှ်သၟာဒယှ်ေဒွက်မန် နကဵုယၟု ဆဒ္ဒန် ဒးဒုင်ပန်ဂစိုတ် ပ္ဍဲရုင်သ္ၚိစၞံင် ကွာန်ကအ်ဍောတ်။ တ္ၚဲဂှ် ညးဖျေဟ်ကမ္မဌာန် စံင်ဇွ ပ္ဍဲသ္ၚိစၞံင် ပ္ဍဲအဃောမတိတ် နူသ္ၚိစၞံင်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် ပွိုင်ဍုင်ရေဝ် လုပ်ကၠုင် နကဵုကွဳလိုန်ဓါတ်ပန်တၠ သီုကဵုလွဟ်ပေင်င် ပန်ဂစိုတ်ထောအ် နာဲသဵုဝေန် လဒေါဝ်မၞိဟ်ရ။ ကောန်ပၞာန်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် ပွိုင်ရေဝ်ပန်တၠဂှ် ပန်ဂစိုတ် နာဲသဵုဝေန်တုဲ အဃောမဒဳတိတ်အာဂှ် နာဲဇဝ် ဇာတိကွာန်တၟအ်ကၞေင်မွဲ တိတ်ကၠုင် နူမြံင် ကြဴနူ စှ်ေဏမ်ထောအ်တုဲဂှ်လေဝ် ပန်စုတ်ဏာ နာဲဇဝ်ဂှ် ပန်လစုတ်ကီုရ။ နာဲဇဝ်ဂှ် ညးဍုင်ကွာန်တအ် ဓရိပ်ပလံင်ဏာ ရုင်ဂဥုဲမတ်မလီုရ။[၂၉] စပ်ကဵု ပရူဏအ် နကဵု ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် ပွိုင်ဍုင်ရေဝ် လလောင်တြးလဝ် ညးတအ် ဒှ်မၞိဟ်ပန်ဂစိုတ်လဝ် ဥက္ကဋ္ဌကွာန်ကအ်ဍောတ် ဟိုတ်နူမပဒစုက်ဒလ ကုအလဵုအသဳပၞာန်ဂးလဝ် ပ္ဍဲလိက်လလောင်တြးဂှ်ရ။ နာဲဆဒ္ဒန် နွံအာယုက်ၜိုတ် ၅၅ ပ္ဍဲလက်ထက် သမ္မတ ဥူသိန်းစိန်ဂှ် ညးဒှ်လဝ် ဥက္ကဋ္ဌကွာန်မွဲတၠတုဲ ပ္ဍဲလက်ထက်အလဵုအသဳ အေန်အေဝ်ဒဳဂှ် ညးကျမာဲတုဲ ဟွံဂွံဒှ် ဥက္ကဋ္ဌကွာန်၊ စိုပ်လက်ထက် အလဵုအသဳပၞာန်ဏအ်ဂှ် ဂွံကလေင်ခပတိုန် နဒဒှ် ဥက္ကဋ္ဌကွာန် အလန်ဒုတိယ ရ။[၃၀][၃၁]
စပ်ကဵု ပရူဏအ် အစာပရိုင် နာဲလွဳဝင် သၟာန်ရံင် ကောန်ကွာန်ကအ်ဍောတ်မွဲတုဲ ညးပတိုန်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲကဵု မုက်လိက်ညး "ဥက္ကဋ္ဌကွာန်ဂှ် မၞိဟ်သာမညမွဲ ဟွံသေင်၊ ဟိုတ်နူ နစက မခပတိုန်လဝ်တုဲ ဒးဒုင်ပန်ဂစိုတ် ဒှ်မာန်ရ။ အရာမကတဵုဒှ်အလန်လက်ကြဴအိုတ်မွဲဂှ် သွက်ဂွံဗတိုက်စတုဲ ဒမၠၜါ စဵုဒၞာကွဳစက်ညး၊ ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံင် ကွဳစက် ဥက္ကဋ္ဌကွာန်တုဲ ဒမၠၜါဂှ် ညးရပ်တုဲ ညးအာပအပ်ကဵု ပလုက် (ဗၠာဲသၟိင်)၊ နကဵုသြန် ၁၄ ကိုဋ်ဂှ် ဒမၠၜါဂှ် ဗၠးတိတ်ကၠုင်။ ညးထေင်ကေတ်တှ်ေ ဟိုတ်နူ ဟိုတ်ဏအ်တုဲ လၟုဟ်ဒးဒုင်ပန်ဂစိုတ် ဒှ်မာန်ဂၠိုင်ရ။ ဒမၠၜါဂှ် အာတေင်ကဵု ပဳဒဳအေပ် (ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန်) ဒှ်မာန်ရ။" [၃၂]
ပၞောဝ်ကဵု ဒွက် ညးမဒယှ်ေလဝ်ဂမၠိုင်ဂှ် ဒွက်မနွံယၟု "သဇင်ဟာ အံင်ရေင်ဟာ" ဂှ် မၞိဟ်ဒးတီဂၠိုင်အိုတ်ရ။