Sõngr sẽn yaa zaalem n yit W ikipedia pʋgẽ
Sex or gender | male |
---|---|
Country of citizenship | Ghana |
Given name | Dominic |
Date of birth | 4 Sipaolg kiuugu 1977 |
Zĩ-ninga o roge | Chamba |
Languages spoken, written or signed | English |
Occupation | politician, consultant |
Position held | Member of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Minister for Defence |
Educated at | University of Education |
Member of political party | New Patriotic Party |
Religion or worldview | Christianity |
A Dominic Aduna Bingab Nitiwul (B sẽn dog nina yʋʋmd 1977 Sigr Kiuug rasem a naas daarã)[1] yaa Ghana politik soab la a me leb n yaa depite nẽda sẽn get Ghana Bimbilla Constituency wã.[1] A leb n tʋma Pan-African Parliament pʋgẽ.[1] [2]Sẽn sɩng ne 2017 Yʋʋm-Vẽkr Kiuugã, a Nitiwul yaa Ghana Minisri Toar Soaba n get Sodaase ne Tẽngã faagre yelle (Anglindi: Defence Minister).[3][4][5][6]
A Dominic Nitiwul maana zãmsg lekolle ramb wusg sẽn be Ghana, Alemayn (Anglindi: Germany) ne United Kingdom.[1] A Dominic saaga a karengã St Charles Secondary and Seminary wã yʋʋmd 1992 pugẽ. La Germany tẽngẽ wã, a paama kaset sẽn yaa Conflict Prevention Certificate (2003) la a leb n paam Conflict Management (2005) ne International Academy for Leadership. A paama a Master of Business Administration in Finance, South Wales University wã pʋgẽ, la a paama a Master of Laws in Corporate Finance, Westminster University wã pʋgẽ.[2]
A Nitiwul paamame n yɩ Ghana tẽnga Parliament yʋʋm 2002 yʋʋm 25. [3] A sẽn wa n na n kõ a sõsgã, a yeelame t'a ratame tɩ b bãng a sẽn na n maan to-to n tõog n kɩt tɩ laafɩ zĩnd a constituency wã.[4] Yaa rẽ n kɩt tɩ Konkomba nebã ne Nanumba nebã sʋka, b sẽn da tar zab-teed ne taab wakat sẽn zãre.[5] A tʋma sull wʋsg pʋsẽ, Ghana Parliament la Pan African Parliament fãa tẽnga. Yaa: Finance Committee, Monetary and Financial Affairs Committee, Business Committee, Appointment Committee, Youth and Sports Committee, Roads and Transport Committee, la Education Committee.[6] A yɩɩ Ghana tẽnga Deputy Majority Leader n Parliament yʋʋm 2012 n tãag 2016.[7][8][9]
A Nitiwul tõoga 2016 yʋʋmdã Parliamentary elections a National Democratic Congress Dr. Joseph Mamboah Rockson. Sẽn deng yãkrã, a Nitiwul ra togsa a sẽn na n paam n tõoge, a sẽn da pa mi sẽn maandã, la a sẽn da pa mi a sẽn na n maan bũmb ning a sẽn maanã yĩnga. A wẽnemã yeelame t'a Nitiwul tʋma wakat sẽn zãre, la t'a tẽedame tɩ nin-buiidã rata nin-paalga.[10]
A Nitiwul sɩngame n maan yidgr tʋʋm Bimbilla sẽn na yɩl n maneg a nin-buiidã vɩɩm. [11] A ra tara buls 69 sẽn bẽed a karẽn-dot toor-toorã pʋsẽ, la a paam tɩ Ghana Electricity Company wã kõ electricity tẽns 16. A mee logtoɛɛmb a yiibu, soay piig la a yiibu, la karen-bi-bõonese.[12]
Yʋʋmd 2017 yʋʋm-vẽkr kiuug rasem 13 daarã, a Nitiwul yɩɩ ministers dãmb sull ning pipi taoor soab a Nana Akuffo-Addo sẽn yãkã.[13] A sẽn yãk-a wã ra yaa Minister of Defence ning sẽn get sodaasã yellã.[14][15] B maana woto a parti wã sẽn yaa New Patriotic Party wã sẽn paam naam yʋʋm 2016 Ghana nin-buiidã yãkrã poore. A Nitiwul paama Ghana tẽnga Parliament, ne neb a nii a taaba. A taoor soab a Akuffo-Addo kõ-a-la tõod yʋʋm 2017 yʋʋm-vẽkr kiuug rasem 27. A Nitiwul yaa tẽnga taoor soab sẽn yãk-a t'a kell n yɩ Minister for Defence.
A Nitiwul maana zab ne tẽn-kogendb nins sẽn pa tar sor n na n maan yõodo, b sẽn boond tɩ galamseyers wã, a sẽn yaa Minister of Defence a ye.[9] Tʋʋm-tʋmdb nins sẽn pa tar sor n maand tʋʋm-noy n baood sãnem metal dãmb Ghana zĩis toor-toore, n pa nand zĩigã ye.[9] Koom wʋsg sẽn be tẽngẽ wã kʋɩɩme, sẽn yaa ne kooma wã sẽn sãamd zĩiga, la kooma sẽn yaa rã-yũudã paama rẽgdo ne teed nins sẽn yaa wẽns wa cyanide. Goosneer dãmb sẽn da pĩnd n mak n na n gɩdg tẽn-kugrã, la b pa tõog ye.[10] A sẽn tʋmd ne sodaasã sẽn yaa sodaasã taoor lʋɩtb Ghana Armed Forces la Ministry of Land and Natural Resources, a sõngame tɩ b maan sẽn na yɩl n yõg masĩn dãmba, n dig tẽn-kogendbã, la b lebs n maneg tẽn-gãongã.[9]
B sẽn wa n kʋ a Maxwell Mahama sigr kiuug rasem a 5 yʋʋm 2017 soabã, a Nitiwul pʋlmame tɩ b na n maana vaeesg sẽn na yɩl n bãng sẽn maan-b wẽnga la b yõk-ba. [16] B ra tudga a Mahama ne fãad sẽn tar zab-teed n kɩt tɩ Diaso nin-buiidã kʋ-a. [17][18]
Yʋʋmd 2017 sigr kiuugã, tẽnga taoor soab a Nana Akufo-Addo yãka a Dominic Nitiwul t'a yɩ Ministers dãmb piig la a wɛ sẽn na n sig a goosneerã.[19] Ministers dãmb 19 wã yʋya paama Ghana tẽnga doogã la tẽnga taoor soab a Rt. Hon. Prof. A. Mike Ocquaye. [20] A sẽn yaa minister ning sẽn get tẽnga yel-gɛtbã yellã, a Nitiwul yaa tẽnga taoor soab sull ning sẽn get tẽnga yel-gɛtbã yelle, la a na n sõngame tɩ b maan yam-yãkr sẽn kẽed ne tẽnga tʋʋm yelle.
A Nitiwul kẽe kãadem la a tara kamb a nu. [21][22]