अनुवांशिक क्षरण

अनुवांशिक धूप (ज्याला अनुवांशिक घट म्हणून देखील ओळखले जाते) ही एक अशी प्रक्रिया आहे जिथे लुप्तप्राय प्रजातींचा मर्यादित जनुक पूल आणखी कमी होतो जेव्हा पुनरुत्पादक व्यक्ती त्यांच्या धोक्यात असलेल्या कमी लोकसंख्येतील इतरांसह पुनरुत्पादन करण्यापूर्वी मरतात. हा शब्द काहीवेळा संकुचित अर्थाने वापरला जातो, जसे की विशिष्ट ॲलेल्स किंवा जनुकांच्या नुकसानीचे वर्णन करताना, तसेच अधिक व्यापकपणे वापरला जातो, जसे की फिनोटाइप किंवा संपूर्ण प्रजाती नष्ट होण्याचा संदर्भ देताना.

अनुवांशिक क्षरण होते कारण प्रत्येक जीवामध्ये अनेक अद्वितीय जनुके असतात जी प्रजननाची संधी न मिळाल्याने मरतात तेव्हा नष्ट होतात. वन्य प्राणी आणि वनस्पतींच्या लोकसंख्येमध्ये कमी अनुवांशिक विविधतेमुळे जनुक पूल आणखी कमी होत आहे - प्रजनन आणि कमकुवत होणारी रोगप्रतिकारक शक्ती नंतर त्या प्रजातीला "फास्ट-ट्रॅक" करू शकते अंतिमतः नामशेष होण्याच्या दिशेने.

व्याख्येनुसार, लुप्तप्राय प्रजातींना अनुवांशिक क्षरणाच्या वेगवेगळ्या प्रमाणात त्रास होतो. अनेक प्रजातींना त्यांची लोकसंख्या व्यवहार्य ठेवण्यासाठी मानव-सहाय्यित प्रजनन कार्यक्रमाचा फायदा होतो, </link> त्यामुळे दीर्घ कालावधीत नामशेष होणे टाळले. मोठ्या लोकसंख्येपेक्षा लहान लोकसंख्येला अनुवांशिक क्षरण होण्याची अधिक शक्यता असते.

अनुवांशिक धूप अधिवास नष्ट होणे आणि अधिवास विखंडन द्वारे मिश्रित आणि गतिमान होते - अनेक लुप्तप्राय प्रजातींना अधिवास नष्ट होणे आणि (विखंडन) अधिवासामुळे धोका आहे. खंडित निवासस्थान लोकसंख्येमधील जनुक प्रवाहात अडथळे निर्माण करतात.

प्रजाती किंवा लोकसंख्येचा जनुक पूल हा अद्वितीय एलीलचा संपूर्ण संच आहे जो त्या प्रजाती किंवा लोकसंख्येच्या प्रत्येक जिवंत सदस्याच्या अनुवांशिक सामग्रीची तपासणी करून सापडतो. एक मोठा जनुक पूल व्यापक अनुवांशिक विविधता दर्शवितो, जो मजबूत लोकसंख्येशी संबंधित आहे जो तीव्र निवडीतून टिकून राहू शकतो. दरम्यान, कमी आनुवंशिक विविधता ( जनन आणि लोकसंख्येतील अडथळे पहा) जैविक तंदुरुस्ती कमी करण्यास कारणीभूत ठरू शकते आणि त्या प्रजाती किंवा लोकसंख्या नष्ट होण्याची शक्यता वाढवू शकते.

संदर्भ

^[१]

1. "Genetic Erosion -- inbreeding and small populations of large Carnivores". web.archive.org. 2007-10-12. 2007-10-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2024-05-19 रोजी पाहिले.

^[१]

1. The Second Report on the State of the World’s Animal Genetic Resources for Food and Agriculture. FAO. 2015. ISBN 978-92-5-108820-3.