| अतोंग भाषा (चीन-तिबेटी) | |
|---|---|
| भाषाकुळ |
सिनो-तिबेटी
|
| भाषा संकेत | |
अतोंग ही गारो बोलीभाषेतील एक सिनो-तिबेटी (किंवा तिबेटो-बर्मन) भाषा आहे. ही गारो भाषेसहीत कोच, राभा, बोडो यां भाषेंशी देखील संबंधित आहे.[१] हे ईशान्य भारतातील मेघालय राज्यातील दक्षिण गारो हिल्स आणि पश्चिम खासी हिल्स जिल्ह्यांमध्ये, आसाममधील दक्षिणेकडील कामरूप जिल्हा आणि बांगलादेशातील लगतच्या भागात बोलली जाते. याच्या नावात ग्लॉटल स्टॉप नाही आणि ती टोनल भाषा नाही.
सेनो व्हॅन ब्रुगेल यांनी भाषेचे संदर्भ व्याकरण प्रकाशित केले आहे.[२] अतोंग-इंग्रजी आणि इंग्रजी-अतोंग विभागांसह एक शब्दकोश, तसेच शब्दार्थ शब्द सूची[३] २०२१ मध्ये प्रकाशित करण्यात आली. अतोंग कथांच्या विश्लेषणाच्या प्रकाशनानंतर दोन वर्षांनी याचे प्रकाशन झाले.[४] स.न. २००९ मध्ये, अतोंग[५] मधील कथांचे एक पुस्तक आणि एक अतोंग-इंग्रजी शब्दकोश [६] प्रकाशित करण्यात आला. ते पुस्तक तुरा, मेघालय, भारत येथील तुरा बुक रूममध्ये विकले गेले. ती पुस्तके अजूनही तिथे उपलब्ध आहेत की नाही याबद्दल निश्चित माहिती नाही. त्या पुस्तकांमध्ये वापरलेली अतोंग स्पेलिंग सिस्टीम[७] उपलब्ध असलेल्या अतोंग स्पेलिंग गाइडमध्ये स्पष्ट केलेली आहे.
एथनोलॉगने अतोंग भाषेला लुप्तप्राय भाषा म्हणून वर्गीकृत केले आहे. अतोंगची परिस्थिती बहुधा मेघालय राज्यातील मानक गारो या प्रतिष्ठित भाषेच्या प्रभावामुळे आहे. बरेच पालक आता आपल्या मुलांना अतोंग भाषा शिकवत नाहीत. तथापि, दक्षिण गारो हिल्स आणि वेस्ट खासी हिल्समध्ये अजूनही अशी ठिकाणे आहेत जिथे अतोंग भाषा अजूनही बोलली जाते आणि तरुण पिढीमध्ये देखील प्रसारित केली जाते.
एकूण वापरकर्त्यांची नक्की संख्या माहित नाही. भारतीय भाषिक सर्वेक्षणानुसार, १९२० च्या दशकात अंदाजे १५,००० लोक ही भाषा बोलत होते. अतोंग हा गारोंचा उपविभाग मानला जात असल्याने, त्यांची भारत सरकारकडून स्वतंत्र वांशिक किंवा भाषिक समुदाय म्हणून गणना केली जात नाही.
गारो भाषेमध्ये जवळजवळ सर्व अतोंग भाषिक मोठ्या किंवा कमी प्रमाणात द्विभाषिक आहेत. गारो ही अधिक प्रतिष्ठित भाषा म्हणून पाहिली जाते.[२] याचे कारण ख्रिश्चन मिशनरी लोकांनी गारोमध्ये बायबलचे भाषांतर केले आहे, परंतु अतोंगमध्ये नाही. गारो भाषा सर्व चर्चमध्ये वापरली जाणारी भाषा आहे आणि बहुतेक अतोंग भाषिक ख्रिश्चन आहेत. या प्रकारे ख्रिश्चन मिशनरी लोकांनी अतोंग भाषेचे खच्चीकरण केले आहे. गारो ही एटॉन्ग भाषिक भागातील शाळांमध्ये शिक्षणाची भाषा देखील आहे. काही शाळा इंग्रजीमध्ये शिक्षण देतात.
| अटोंग (देवनागरी वर्णमाला)[३] | मराठी[८] |
|---|---|
| नंग जामा / चोला बायकफिल | तुमचा शर्ट उलटा आहे |
| निंग्बा तिक्यि ताक्वा ग'निमा? | असे केले तर चालेल का? |
| ना'आ अंगना टांगका हायनचावामा? | तू मला पैसे देणार नाहीस का? |
अतोंग भाषेमध्ये आसामी भाषा, बंगाली, हिंदी आणि इंग्रजीमधून बरेच शब्द आले आहेत. हे ऋणशब्द लॅटिन लिपी (ज्याला रोमन लिपी देखील म्हणतात) वापरून अतोंग ऑर्थोग्राफीमध्ये सहजपणे उच्चारले जाऊ शकतात. तसेच देवनागरी लिपी देखील वापरली जाऊ शकते. इंग्रजीतील शब्दांची उदाहरणे आहेत: रेडिओ (इंग्रजी शब्द 'रेडिओ' वरून), रेन्स (इंग्रजी शब्द 'रेंच' वरून), स्कुल (इंग्रजी शब्द 'स्कूल' वरून), मिटिंग (इंग्रजी शब्द 'मीटिंग' वरून) . अशाच शब्दांची इतर उदाहरणे चोला (आसामीतून: চোলা /sʊla/ 'जॅकेट, अंगरखा, कोट') आणि जामा (आसामीतून जामा /jāmā/ 'कोट, शर्ट, ब्लाउज जॅकेट') अशी आहेत.