आशा देवी आर्यनायकम्

आशा देवी आर्यनायकम्
जन्म 1901
पुरस्कार Padma Shri (1954)


आशा देवी आर्यनायकम (१९०१–१९७२)[१] या एक भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक, शिक्षणतज्ज्ञ आणि गांधीवादी होत्या.[२][३] महात्मा गांधींच्या सेवाग्राम आणि विनोबा भावे यांच्या भूदान चळवळीशी त्यांचा[४] जवळचा संबंध होता.[५]

चरित्र

[संपादन]

त्यांचा जन्म १९०१ मध्ये, पूर्वीच्या ब्रिटिश भारतातील लाहोर आणि सध्याच्या पाकिस्तानमध्ये फणी भूषण अधिकारी, एक प्राध्यापक, आणि सरजुबाला देवी यांच्या घरी झाला. त्यांचे बालपण लाहोर आणि नंतर बनारसमध्ये गेले. त्यांनी शालेय आणि महाविद्यालयीन शिक्षण घरीच केले. त्यानंतर बनारसच्या महिला महाविद्यालयात एमए करून प्राध्यापक म्हणून रुजू झाल्या. नंतर त्यांनी शांतीनिकेतनमधील मुलींची काळजी घेण्याची जबाबदारी स्वीकारली आणि कॅम्पसमध्ये राहायला गेल्या. तिथे त्यांची भेट श्रीलंकेतील इआरडब्ल्यु अरण्यकम यांच्याशी झाली. अरण्यकम यांनी रवींद्रनाथ टागोरांचे खाजगी सचिव म्हणून काम केले. आशा देवी यांनी अरण्यकम यांच्याशी लग्न केले.[२][३] या जोडप्याला दोन मुले होती. याच काळात त्यांच्यावर मोहनदास करमचंद गांधींचा प्रभाव पडला. त्या आपल्या पतीसह वर्ध्यातील सेवाग्राममध्ये त्यांच्यासोबत आल्या. सुरुवातीला त्यांनी मारवाडी विद्यालयात काम केले पण नंतर त्यांनी नई तालीमचा आदर्श घेतला आणि हिंदुस्थानी तालीम संघात काम केले.[२][३] भारत सरकारने १९५४ मध्ये त्यांचा समाजातील योगदानासाठी चौथा सर्वोच्च भारतीय नागरी पुरस्कार पद्मश्री देऊन सन्मान केला.[६] या पुरस्काराच्या पहिल्या प्राप्तकर्त्यांमध्ये स्थान दिले.

आशा देवी अरण्यकम यांनी दोन ग्रंथ प्रकाशित केले. द टीचर: गांधी [७] आणि शांती-सेना: die indische Friedenswehr, [८] दोन्ही महात्मा गांधी संबंधित. त्यांच्या १९७२ मध्ये मृत्यु झाला. [१]

India दालन

संदर्भ

[संपादन]
  1. ^ a b "Boston University". Boston University. 2015. 31 March 2015 रोजी पाहिले."Boston University". Boston University. 2015. Retrieved 31 March 2015.
  2. ^ a b c L. C. Jain (1998). The City of Hope: The Faridabad Story. Concept Publishing Company. p. 330. ISBN 9788170227489.L. C. Jain (1998). The City of Hope: The Faridabad Story. Concept Publishing Company. p. 330. ISBN 9788170227489.
  3. ^ a b c Aijazuddin Ahmad, Moonis Raza (1990). An Atlas of Tribal India. oncept Publishing Company. p. 472. ISBN 9788170222866.Aijazuddin Ahmad, Moonis Raza (1990). An Atlas of Tribal India. oncept Publishing Company. p. 472. ISBN 9788170222866.
  4. ^ Geoffrey Carnall (2010). Gandhi's Interpreter: A Life of Horace Alexander. Edinburgh University Press. p. 314. ISBN 9780748640454.
  5. ^ Bikram Sarkar (1989). Land Reforms in India, Theory and Practice. APH Publishing. p. 275. ISBN 9788170242604.
  6. ^ "Padma Shri" (PDF). Padma Shri. 2015. 15 October 2015 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 11 November 2014 रोजी पाहिले.
  7. ^ Asha Devi Aryanayakam (1966). The Teacher: Gandhi. Bharatiya Vidya Bhavan. p. 37.
  8. ^ Asha Devi Aryanayakam (1958). Shanti-Sena: die indische Friedenswehr. Freundschaftsheim.

पुढील वाचन

[संपादन]
  • आशा देवी आर्यनायकम (१९६६). शिक्षक: गांधी. भारतीय विद्या भवन. पान ३७.
  • आशा देवी आर्यनायकम (१९५८). शांती-सेना: die indische Friedenswehr. फ्रेंडशाफ्टशेम.