चुरेल, चरेल, चुरेल, चुडैल, चुडेल, चुरेल, कुडाइल किंवा कुडेल असे देखील शब्दलेखन केले जाते. हा स्त्रीसारखा दिसणारा एक पौराणिक प्राणी आहे. जो दक्षिण आशिया आणि आग्नेय आशियामध्ये विशेषतः भारत, बांग्लादेश आणि पाकिस्तानमध्ये लोकप्रिय असल्याचे सांगितले जाते. चुडेलचे वर्णन सामान्यत: "अशुद्ध सजीवांचे भूत" असे केले जाते. परंतु ती बऱ्याचदा झाडांना चिकटून राहते असे म्हणले जाते. तिला झाडाचा आत्मा देखील म्हणले जाते.[१] काही पौराणिक कथांनुसार, बाळंतपणात किंवा गर्भधारणेदरम्यान किंवा तिच्या सासरच्या लोकांकडून त्रास सहन करून मरण पावलेली स्त्री असते. ती सूड उगवण्यासाठी, विशेषतः तिच्या कुटुंबातील पुरुषांना लक्ष्य करते.
चुडेलचे वर्णन मुख्यतः अत्यंत कुरूप आणि घृणास्पद असे केले जाते. परंतु पुरुषांना जंगलात किंवा पर्वतांमध्ये प्रलोभित करण्यासाठी ती एक सुंदर स्त्रीचा वेश परिधान करते. तिच्याकडे आकार बदलण्याची आणि वेश धारण करण्याची शक्ती असते. ती पुरुषांना एकतर मारते किंवा त्यांची जीवनशक्ती किंवा पौरुषत्व शोषून घेते आणि त्यांना वृद्ध पुरुष बनवते. असे मानले जाते की त्यांचे पाय उलटे वळलेले असतात. त्यांच्या पायाची बोटे त्यांच्या पाठीच्या दिशेने असतात.
पुष्कळ लोक उपाय आणि लोकसाहित्यिक म्हणी आहेत ज्यात विवेचनात्मक आणि भुताटक चुडेलपासून मुक्त कसे व्हावे याबद्दल तपशीलवार वर्णन केले आहे. अनेक उपाय आहेत जे कथितपणे चुडेलला जीवनात येण्यापासून प्रतिबंधित करतात. ज्या महिलेचा मृत्यू अत्यंत क्लेशकारक, दुःखद किंवा अनैसर्गिक मृत्यू झाला आहे, तिचे कुटुंब पीडित महिला पुन्हा चुडेल बनू शकते या भीतीने विशेष विधी करून घेतात. संशयित चुडेलचे प्रेतही तिला परत येण्यापासून रोखण्यासाठी विशिष्ट पद्धतीने आणि मुद्रेत दफन केले जातात.
चुडेलला भारत आणि पाकिस्तानच्या पंजाब प्रदेशात पिचल पेरी, बंगाल प्रदेशात पेटनी/शकचुन्नी आणि मलेशिया आणि इंडोनेशियामध्ये पोंटियानाक म्हणून ओळखले जाते. "चुडेल" हा शब्द अनेकदा बोलचाल किंवा चुकून भारत आणि पाकिस्तानमध्ये डायनसाठी वापरला जातो.[२] तीचे आधुनिक काळातील साहित्य, सिनेमा, दूरचित्रवाणी आणि रेडिओ आणि तिच्या क्रियाकलापांचे अनेक संदर्भ देखील प्रचलित आहेत. ती आजही दक्षिण-पूर्व आशियातील ग्रामीण भागात दिसते असे मानले जाते.[३]
चुडेलचा उगम पर्शियामधून झाला आहे. तिथे त्यांचे वर्णन अशा स्त्रियांचे आत्मे म्हणून केले गेले होते ज्यांना "अत्यंत अतृप्त इच्छा" असताना मरण आले होते.[४]
दक्षिण-पूर्व आशियामध्ये, चुडेल हे एका स्त्रीचे भूत आहे. जी एकतर बाळंतपणादरम्यान, गर्भवती असताना किंवा विहित "अशुद्धतेच्या कालावधीत"(मासिकपाळीचा काळ) मरण पावली. अशुद्धतेचा काळ ही भारतातील एक सामान्य अंधश्रद्धा आहे जिथे स्त्रीला तिच्या मासिक पाळीच्या दरम्यान आणि तिला जन्म दिल्यानंतर बारा दिवस अशुद्ध असल्याचे मानले जाते.[५][६][७][८] काही स्त्रोतांनुसार, भारतात, एखाद्या महिलेचा अनैसर्गिक मृत्यू झाल्यास किंवा बाळंतपणादरम्यान, विशेषतः दिवाळीच्या वेळी, तर ती चुडेल बनते.[९][१०]
मिर्झापूरच्या कोरवा लोकांचे म्हणणे आहे की जर एखाद्या स्त्रीचा झोपेच्या खोलीत (स्त्रियांना जन्म देणारी जागा) मृत्यू झाला तर ती चुडेल बनते. पटारी आणि माझवर लोक म्हणतात की जर एखादी मुलगी गरोदर असताना किंवा ती अशुद्ध असताना मरण पावली तर ती चुडेल बनते आणि पांढऱ्या कपड्यात सुंदर मुलीच्या रूपात दिसते. ती पुरुषांना फूस लावून डोंगरावर घेऊन जाते. पछडलेल्यांना मुक्त करण्याचा एकमेव मार्ग म्हणजे बकऱ्याचा बळी देणे. भुईरांचे म्हणणे आहे की जर मुलगी वीस दिवसांची होण्याआधी मेली तर ती चुडेल बनते.[१]
पंजाबमध्ये, जर एखादा पुरुष बेडवर मेला तर त्याचा आत्मा भूत बनतो आणि स्त्री चुडेल बनते.[११] खरवारांना असे वाटते की आत्मा शरीर सोडतो तेव्हा हवा बनते पण माणसाच्या संपर्कात आल्यास आत्म्याला त्रास होतो.[१२] पश्चिम भारतात विशेषतः गुजरातमध्ये, कोणत्याही महिलेचा अनैसर्गिक मृत्यू झाल्यास ती चुडेल बनते असे मानले जाते. ज्याला जखिण, जखाई, मुकाई, नगुलाई आणि अलवंतिन म्हणतात.[१३][१४] असे मानले जात होते की केवळ खालच्या जातीतील स्त्रीच चुडेल बनते.[६]
पश्चिम बंगाल आणि बांगलादेशमध्ये, जेव्हा एखादी स्त्री अविवाहित मरण पावते किंवा तिच्या अपूर्ण इच्छा असल्यास पेटनी/शकचुनी तयार होतात.[१५]
चुडेल बहुतेकदा स्मशानभूमी, स्मशानभूमी, थडगे आणि सोडलेली रणांगण, घरांचे उंबरठे, क्रॉसरोड, शौचालये आणि निकृष्ट ठिकाणी आणि आसपास दिसून येतात.[१६][१७][१८] जर चुडेल ही कुटुंबातील सदस्यांच्या वाईट वागणुकीमुळे मरण पावली असेल, तर ती सर्वात धाकट्यापासून सुरुवात करून तिच्या कुटुंबातील पुरुषांकडून तिच्या मृत्यूचा बदला घेते. जेव्हा तिच्या कुटुंबातील सर्व पुरुष मरून जातात तेव्हा ती इतर लोकांकडे जाते. चुडेल पाहिलेल्या कोणत्याही व्यक्तीवर प्राणघातक रोगाचा हल्ला होऊ शकतो. जे तिच्या रात्रीच्या बोलावण्य्यावर भाळतात त्यांचा मृत्यू होऊ शकतो.[१][२][९][१२][१९][२०]
चुडेलला टाळण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे तिची निर्मिती रोखणे. याचा अर्थ लोकांना गर्भवती महिलांची चांगली काळजी घ्यावी लागेल.[२१] तथापि, जर एखादी स्त्री मरण पावली, तर चुडेलची निर्मिती रोखली जाऊ शकते आणि सावधगिरीचे उपाय अस्तित्वात आहेत. जर स्त्री मरण पावली तर ते उपाय घेतले जातात. तमिळ संस्कृतीत मानवी पुजारी एकत्र येतात आणि एकत्रितपणे तिला बळी अर्पण करतात.[२२] काही गावांमध्ये, स्टोनहेंजसारखी रचना चुडेलपासून दूर ठेवण्यासाठी वापरली जाते.[९]
रुडयार्ड किपलिंग, हुमायून अहमद, रवींद्रनाथ टागोर, सत्यजित रे, सुकुमार रे या लेखकांनी चुडेलबद्दल कथा लिहिल्या आहेत.[२३] चुडेल बालसाहित्य जसे की ठाकुरमार झुली [बंगाली बालसाहित्य] आणि दूरदर्शन मालिकांमध्ये देखील समाविष्ट आहे.[२४] भारतीय बंगाली हॉरर चित्रपट पुतुलेर प्रतिशोध (१९९८) मध्ये, तिच्या सासरच्या लोकांनी खून केलेली मुलगी बदला घेण्यासाठी चुडेल म्हणून परत येताना दाखवली आहे.
नेटफ्लिक्सचा मूळ चित्रपट बुलबुल (२०२०) हा या आख्यायिकेचा पुनरुत्थान आहे जो चुडेलचा काल्पनिक मूळ देतो. पण तिला विरोधक म्हणून न दाखवता, हा चित्रपट वेगळ्या दृष्टीकोनातून कथा कथन करून अधिक स्त्रीवादी दृष्टिकोन घेतो.