नक्श लायलपुरी
| नक्श लायलपुरी | |
|---|---|
 | |
| जन्म नाव | जसवंत राय शर्मा |
| टोपणनाव | नक्श लायलपुरी |
| जन्म |
२४ फेब्रुवारी १९२८ ल्यालपुर, (आता फैसलाबाद) पाकिस्तान |
| मृत्यू |
२२ जानेवारी २०१७ अंधेरी, मुंबई, भारत |
| राष्ट्रीयत्व | भारतीय |
| कार्यक्षेत्र | साहित्य, कवी |
| अपत्ये | ३ |
जसवंत राय शर्मा तथा नक्श लायलपुरी (२४ फेब्रुवारी, इ.स. १९२८:फैसलाबाद, पाकिस्तान - २२ जानेवारी, इ.स. २०१७:अंधेरी, मुंबई, महाराष्ट्र) हे भारतीय गझल आणि बॉलिवूड गीतकार होते.
पुर्व जीवन
[संपादन]शर्मांचा जन्म २४ फेब्रुवारी १९२८ रोजी ल्यालपुर (आता फैसलाबाद, पाकिस्तान) मध्ये झाला.[१] त्यांचे वडील यांत्रिकी अभियंता होता आणि जसवंतनेही अभियंता व्हावे अशी त्यांची इच्छा होती. वयाच्या आठव्या वर्षी शर्मा यांच्या आईचा कांजिण्यामुळे मृत्यू झाला. १९४६ साली त्यांनी हिरो प्रकाशने नावाचा एका प्रकाशन गृहात काम केले आणि नंतर काम शोधत ते लाहोरला आले. भारताच्या फाळणी नंतर त्यान्चे कुटुंब लखनौ येथे स्थलांतरीत झाले. नंतर त्यानी "नक्श", (म्हणजे एक ठसा किंवा एक चिन्ह) असे टोपणनावाचा वापर सुरू केला व उर्दू कवी परंपरे प्रमाणे जन्मस्थानावरून पुढे "ल्यालपुरी" जोडले.[२]
१९५१ मध्ये ते मुंबईत आले आणि एक पुरावा वाचक म्हणून द टाइम्स ऑफ इंडियात काम सुरू केले. कमलेशशी लग्न करून त्यांना तीन पुत्र बप्पन, राजेंद्र आणि सुनीत आहे. त्याच्या कुटुंबातील सदस्यान्नी पण "ल्यालपुरी" हे आडनाव स्वीकारले.[३]
काम
[संपादन]१९५० च्या दशकात ल्यालपुरी मुम्बईत आले. त्यानी नाटके लिहिली व त्याची ओळख दिग्दर्शक जग्दिश सेठीशी झाली. १९५३ मधे त्यानी सेठीच्या जग्गू चित्रपटात "अगर तेरी आन्खोसे आन्खे मिला दू" हे गीत लिहिले जे हन्सराज बहल ने सगीतबद्ध केले व आशा भोसले ने गायले होते. १९५३ मधे त्यानी सगीतकार सपन-जगमोहन साठी पजाबी चित्रपट जिजाजी मधे गीत लिहिले. १९७० च्या दशकापरियन्त त्याना यश नाही मिळाले.
गीतकार
[संपादन]गीत लिहिलेली चित्रपट:
- १९५२ – जग्गु[१]
- १९६० – रोड न. ३०३[४]
- १९७० – चेतना[५]
- १९७१ – मन तेरा तन मेरा[५]
- १९७२ – मान जाइये[६]
- १९७३ – दिल कि राहे[७]
- १९७४ – परिणय[८]
- १९७४ – काल गिर्ल[६]
- १९७७ – घरोन्दा[१]
- १९७५ – कागज कि नाव[६]
- १९७८ – तुम्हरे लिये[१]
- १९७९ – खानदान[६]
- १९८१ – आहिस्ता आहिस्ता[१]
- १९८१ – दर्द्[९]
- १९८२ – दिल-ए-नादान[५]
- १९८५ – काला सुरज [५]
- १९९१ – हीना[६]
- २००५ – ताज महल: अन् इट्र्नल लव्ह स्तोरी[१०]
- २००७ – यात्रा[१०]
म्रुत्यु
[संपादन]ल्यालपुरी यांचे २२ जानेवारी २०१७ला अंधेरी, मुंबई येथील राहत्या घरी निधन झाले. ते ८८ वयाचे होते.[११]
संदर्भ
[संपादन]- ^ a b c d e "Naqsh Lyallpuri: A playlist of his top songs" (इंग्रजी भाषेत). २४ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ नारायण, हरी. "A forgotten lyricist from Punjab" (इंग्रजी भाषेत). ३१ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ "Old is Gold: Naqsh Lyallpuri (Feb 24,1928 – Jan 22 2017)" (इंग्रजी भाषेत). २४ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ झवेरी, हनिफ. "Mehmood, a Man of Many Moods" (इंग्रजी भाषेत). ISBN 9788179912133. ३१ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ a b c d भारती प्रधान. "Anything But Khamosh: The Shatrughan Sinha Biography" (इंग्रजी भाषेत). २४ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ a b c d e "Star under a shadow" (इंग्रजी भाषेत). २४ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ "Late Naqsh Lyallpuri Wrote One of My Most Memorable Ghazals: Lata Mangeshkar" (इंग्रजी भाषेत). ३१ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ भारतन, राजू. "Asha Bhosle: A Musical Biography" (इंग्रजी भाषेत). p. 103. ISBN 9385827162. २४ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ T.M. Ramachandran. "Film World, Volume 19" (इंग्रजी भाषेत). p. 8. २४ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ a b "Naqsh Lyallpuri, Urdu poet and lyricist of Ulfat me zamane ki, dies at 89" (इंग्रजी भाषेत). २४ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ "Naqsh Lyallpuri, renowned Urdu poet and lyricist dies at 88" (इंग्रजी भाषेत). २४ जानेवारी २०१७ रोजी पाहिले.