नेली सेनगुप्त
Indian politician (1886–1973)  | |||
| माध्यमे अपभारण करा | |||
 विकिपीडिया | |||
| स्थानिक भाषेतील नाव | নেলী সেনগুপ্তা | ||
|---|---|---|---|
| जन्म तारीख | इ.स. १८८६ केंब्रिज | ||
| मृत्यू तारीख | इ.स. १९७३ कोलकाता | ||
| नागरिकत्व | |||
| व्यवसाय | |||
| राजकीय पक्षाचा सभासद | |||
| वैवाहिक जोडीदार |
| ||
| पुरस्कार | |||
| |||
 | |||
नेली सेनगुप्ता (लग्नाआधी इडिथ एलन ग्रे; १२ जानेवारी १८८४ - २३ ऑक्टोबर १९७३) एक इंग्रज महिला होत्या ज्या भारतीय स्वातंत्र्यासाठी लढली होती. १९३३ मध्ये कलकत्ता येथे भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या ४८ व्या वार्षिक अधिवेशनात त्यांची अध्यक्ष म्हणून निवड झाली होती.
कुटुंब
[संपादन]इडिथ ह्या फ्रेडरिक आणि इडिथ हेन्रिएटा ग्रे यांच्या मुलगी होत्या.[१] त्या केंब्रिजमध्ये जन्मल्या आणि वाढल्या, जिथे त्यांचे वडील क्लबमध्ये काम करत होते. तरुण वयात, त्या जतींद्र मोहन सेनगुप्त यांच्या प्रेमात पडल्या, जे डाउनिंग कॉलेजमधील एक तरुण बंगाली विद्यार्थी होते जे तिच्या पालकांच्या घरी राहत होते. पालकांच्या विरोधाला न जुमानता त्यांनी जतींद्रशी लग्न केले आणि त्याच्यासोबत कलकत्त्याला आल्या. लग्नानंतर त्या नेली या नावाने ओळखल्या जाऊ लागल्या. त्यांना शिशिर आणि अनिल हे दोन मुलं झाले.
असहकार आंदोलन
[संपादन]भारतात परतल्यावर, जतींद्र मोहन यांनी कलकत्ता येथे वकील म्हणून खूप यशस्वी कारकीर्द सुरू केली. १९२१ मध्ये जतींद्र मोहन भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यात सामील झाले आणि तीन वेळा कलकत्त्याचे महापौर आणि विधानसभेचे प्रमुख राहण्याव्यतिरिक्त बंगालमध्ये महात्मा गांधींचे उजवे हात होते. नेली १९२१ च्या असहकार चळवळीत पतीसोबत सामील झाल्या. त्यांनी खादी (हात कापड) घरोघरी विकून कायद्याचे उल्लंघन केले. १९३१ मध्ये बेकायदेशीर सभेला संबोधित केल्याबद्दल त्यांना दिल्लीत चार महिने तुरुंगवास भोगावा लागला. १९३३ मध्ये रांची येथे तुरुंगात असतान जतींद्र यांचे निधन झाले.
काँग्रेस अध्यक्ष
[संपादन]मिठाच्या सत्याग्रहाच्या गदारोळात काँग्रेसच्या अनेक ज्येष्ठ नेत्यांना तुरुंगवास भोगावा लागला. १९३३ च्या कलकत्ता अधिवेशनापूर्वी काँग्रेसचे निवडून आलेले अध्यक्ष पंडित मदन मोहन मालवीय यांना अटक करण्यात आली. त्यांच्या जागी नेली सेनगुप्ता यांची निवड करण्यात आली, अशा प्रकारे त्या तिसऱ्या महिला आणि निवडून येणारी दुसरी युरोपियन वंशाच्या महिला ठरल्या. पक्ष आणि देशासाठी दिलेल्या योगदानाबद्दल पक्षाने त्यांची अध्यक्षपदी निवड केली होती.[२]
१९३३ आणि १९३६ मध्ये कलकत्ता कॉर्पोरेशनमध्ये अल्डरमन म्हणूनही त्यांची निवड झाली.[२] १९४० आणि १९४६ मध्ये बंगाल विधानसभेत काँग्रेसच्या तिकीटावरही त्या निवडून आल्या होत्या. दुस-या महायुद्धादरम्यान त्यांनी परदेशी सैन्याच्या गैरवर्तनाकडे लक्ष वेधले.
स्वातंत्र्योत्तर
[संपादन]स्वातंत्र्यानंतर, तत्कालीन भारतीय पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांच्या विशिष्ट विनंतीवरून, त्यांनी पूर्व पाकिस्तानमध्ये, त्यांच्या पतीच्या मूळ गावी चितगावमध्ये राहणे निवडले. तिथे पूर्व पाकिस्तानमधील हिंदू अल्पसंख्याकांच्या हिताची काळजी घेण्यास सांगितले होते. १९५४ मध्ये पूर्व पाकिस्तान विधानसभेला त्यांची बिनविरोध निवड झाली.[३] त्या अल्पसंख्याक मंडळाच्या सदस्य होत्या आणि सक्रिय सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या. १९७१ मध्ये जेव्हा बांगलादेश अस्तित्वात आला तेव्हा त्या चितगावमध्ये राहिली आणि बांगलादेशचे पंतप्रधान शेख मुजीबुर रहमान यांनी त्यांची चांगली काळजी घेतली. १९७२ मध्ये इंदिरा गांधींच्या मध्यस्थीने त्यांना कलकत्त्याला आणण्यात आले जिथे तिच्या कंबरेवर शस्त्रक्रिया करण्यात आली आणि सर्व वैद्यकीय खर्च भारत सरकारने केला. १९७३ मध्ये कलकत्ता येथे त्यांचे निधन झाले.
पुरस्कार
[संपादन]- पद्मविभूषण, १९७३[३]
संदर्भ
[संपादन]- ^ Sushila Nayar and Kamla Mankekar (2002). Women pioneers in India's renaissance, as I remember her: contributions from eminent women of present-day India. India: National Book Trust. p. 167. आयएसबीएन 9788123737669
- ^ a b "Mrs. Nellie Sengupta, Past Presidents, Indian National Congress". Indian National Congress. 2019-12-04 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 4 December 2019 रोजी पाहिले.
- ^ a b Ahmad Mamtaz (2012). "Sengupta, Neli". In Islam, Sirajul; Jamal, Ahmed A. (eds.). Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (2nd ed.). Asiatic Society of Bangladesh.