भारत राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ

भारत
टोपणनाव वुमन इन ब्लू
असोसिएशन भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ
कर्मचारी
कर्णधार हरमनप्रीत कौर
प्रशिक्षक अमोल मुझुमदार
इतिहास
कसोटी दर्जा प्राप्त १९७६
आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद
आयसीसी दर्जा पूर्ण सदस्य (१९२६)
आयसीसी प्रदेश आशिया
आयसीसी क्रमवारी सद्य[१] सर्वोत्तम
म.आं.ए.दि.4था2रा (१ मे २०२०)
म.आं.टी२०3रा3रा (१५ नोव्हेंबर २०१९)
महिला कसोटी
पहिली महिला कसोटी वेस्ट इंडीजचा ध्वज वेस्ट इंडीज विरुद्ध चिन्नास्वामी स्टेडियम, बेंगळुरू येथे; ३१ ऑक्टोबर – २ नोव्हेंबर १९७६
अलीकडील महिला कसोटी दक्षिण आफ्रिकाचा ध्वज दक्षिण आफ्रिका विरुद्ध एम. ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई येथे; २८ जून - १ जुलै २०२४
महिला कसोटी सामने विजय/पराभव
एकूण[२]४१८/६
(२७ अनिर्णित)
चालू वर्षी[३]११/० (० अनिर्णित)
महिला एक दिवसीय आंतरराष्ट्रीय
पहिली महिला वनडे इंग्लंडचा ध्वज इंग्लंड विरुद्ध ईडन गार्डन्स, कलकत्ता येथे; १ जानेवारी १९७८
अलीकडील महिला वनडे दक्षिण आफ्रिकाचा ध्वज दक्षिण आफ्रिका विरुद्ध एम. ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई येथे; २३ जून २०२४
महिला वनडे सामने विजय/पराभव
एकूण[४]३१०१६८/१३६
(२ बरोबरी, ४ अनिर्णित)
चालू वर्षी[५]४३/१
(० बरोबरी, ० अनिर्णित)
महिला विश्वचषक १० (१९७८ मध्ये प्रथम)
सर्वोत्तम कामगिरी उपविजेते (२००५, २०१७)
महिला विश्वचषक पात्रता १ (२०१७ मध्ये प्रथम)
सर्वोत्तम कामगिरी चॅम्पियन्स (२०१७)
महिला ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय
पहिली महिला आं.टी२० इंग्लंडचा ध्वज इंग्लंड विरुद्ध कौंटी क्रिकेट ग्राउंड, डर्बी येथे ५ ऑगस्ट २००६
अलीकडील महिला आं.टी२० श्रीलंकाचा ध्वज श्रीलंका विरुद्ध रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय स्टेडियम, डंबुला येथे; २८ जुलै २०२४
महिला आं.टी२० सामने विजय/पराभव
एकूण[६]१९२१०४/८१
(१ बरोबरी, ६ अनिर्णित)
चालू वर्षी[७]१६११/४
(० बरोबरी, १ अनिर्णित)
महिला टी२० विश्वचषक ८ (२००९ मध्ये प्रथम)
सर्वोत्तम कामगिरी उपविजेते (२०२०)

कसोटी किट

वनडे किट

आं.टी२० किट

२८ जुलै २०२४ पर्यंत

हा लेख महिला संघाबद्दल आहे. पुरुष संघासाठी, भारत राष्ट्रीय क्रिकेट संघ पहा.

भारताचा महिला राष्ट्रीय क्रिकेट संघ, ज्याला विमेन इन ब्लू म्हणूनही ओळखले जाते,[८] हा महिला आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये भारताचे प्रतिनिधित्व करतो. हा संघ भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ (बीसीसीआय) द्वारे शासित आहे, आणि महिला कसोटी, महिला आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय (WODI) आणि महिला आंतरराष्ट्रीय टी२० (WT20I) दर्जा असलेला आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेचा (ICC) पूर्ण सदस्य आहे.

संघाने आजवर ४१ कसोटी सामने खेळले आहेत त्यातील ८ जिंकले आहेत तर ६ गमावले आहेत. उर्वरित २७ सामने अनिर्णित राहिले. संघाचा पहिला आंतरराष्ट्रीय सामना हा ३१ ऑक्टोबर १९७६ रोजी बंगळूर येथील एम. चिन्नास्वामी स्टेडियमवर वेस्ट इंडीज विरुद्ध कसोटी सामना होता.

संघाने आजवर खेळलेल्या ३१० एकदिवसीय सामन्यांपैकी, १६८ सामन्यांमध्ये विजय मिळविला तर १३६ गमावले आहेत, २ सामने बरोबरीत सुटले आणि ४ सामने अनिर्णित राहिले. ऑगस्ट २०२४ पर्यंत, भारत १०४ रेटिंग गुणांसह आयसीसी महिला एकदिवसीय संघ क्रमवारीत चौथ्या क्रमांकावर आहे. २००५ मध्ये ऑस्ट्रेलियाकडून ९८ धावांनी आणि २०१७ मध्ये इंग्लंडकडून ९ धावांनी पराभूत झालेल्या भारताने दोन वेळा क्रिकेट विश्वचषक स्पर्धेची अंतिम फेरी गाठली आहे. त्यांनी २००४, २००५-०६, २००६, २००८ मध्ये ४ वेळा एकदिवसीय आशिया चषक जिंकला आहे.

संघाने १९१ आंतरराष्ट्रीय टी२० सामने खेळले आहेत, १०४ जिंकले आहेत, ८० गमावले आहेत, १ सामना बरोबरीत सुटला आणि ६ अनिर्णित राहिले. ऑगस्ट २०२४ पर्यंत, भारत २६४ रेटिंग गुणांसह आयसीसी महिला टी२० संघ क्रमवारीत तिसऱ्या क्रमांकावर आहे. २०२० मध्ये ऑस्ट्रेलियाकडून ८५ धावांनी पराभूत होणारा भारत एकदाच टी२० विश्वचषकाच्या अंतिम फेरीत पोहोचला आहे. त्यांनी २०१२, २०१६, २०२२ मध्ये ३ वेळा टी२० आशिया चषक जिंकला आहे. याशिवाय, त्यांनी २०२२ आशियाई स्पर्धेत सुवर्णपदक जिंकले आहे आणि २०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत रौप्य पदक मिळविले आहे.

इतिहास

[संपादन]
आठ महिला क्रिकेट खेळाडू मैदानावर उभ्या आहेत. दोन खेळाडू लाल सराव जर्सीमध्ये; लाल जर्सीतील इतर तीन खेळाडू त्यांच्या दिशेने तोंड करत आहेत; निळ्या शर्टातील एक खेळाडू दुसऱ्या बाजूला तोंड करून आहे आणि त्याच्या मागे निळ्या शर्टमध्ये दुसरा खेळाडू लपला आहे. वरच्या डाव्या कोपऱ्यात भारतीय ध्वज घेतलेला भारतीय संघाचा चाहता आहे.
सिडनी येथे महिला क्रिकेट विश्वचषक खेळापूर्वी भारतीय क्रिकेट संघाचे सदस्य

ब्रिटिशांनी इ. स. १७०० च्या सुरुवातीला भारतात क्रिकेट आणले आणि १७२१ मध्ये पहिला क्रिकेट सामना खेळविला गेला.[९] तो गुजरातच्या कोळ्यांनी खेळला. त्यावेळी गुजरातचे कोळी समुद्री चाचे होते आणि ते ब्रिटीश जहाजे नेहमी लुटत असत म्हणून ईस्ट इंडिया कंपनीने कोळींना क्रिकेट खेळून वळविण्याचा प्रयत्न केला आणि तो यशस्वी झाला.[१०][११][१२] १८४८ मध्ये, मुंबईतील पारशी समुदायाने ओरिएंटल क्रिकेट क्लबची स्थापना केली, जो भारतीयांनी स्थापन केलेला पहिला क्रिकेट क्लब आहे. क्लबने १८७७ मध्ये युरोपियन लोकांविरुद्ध पहिला सामना खेळला.[१३] १९११ मध्ये, भारतीय पुरुष क्रिकेट संघाची स्थापना करण्यात आली आणि त्यांनी इंग्लंडचा दौरा केला, जिथे ते इंग्लिश काउंटी संघ खेळले.[१४] भारतीय पुरुष संघाने १९३२ मध्ये इंग्लंडविरुद्ध कसोटी पदार्पण केले.[१५] पहिली महिला कसोटी इंग्लंड आणि ऑस्ट्रेलिया या संघांदरम्यान १९३४ मध्ये खेळली गेली.[१६]

महिला क्रिकेट भारतात खूप नंतर आले; भारतीय महिला क्रिकेट असोसिएशन (WCAI) ची स्थापना १९७३ मध्ये झाली.[१७] भारतीय महिला संघाने १९७६ मध्ये त्यांचा पहिला कसोटी सामना वेस्ट इंडीजविरुद्ध खेळला.[१८] पाटणा येथील मोईन-उल-हक स्टेडियमवर, शांता रंगास्वामी यांच्या नेतृत्वाखाली नोव्हेंबर १९७६ मध्ये वेस्ट इंडीजविरुद्ध भारतीय महिला संघाने पहिला कसोटी विजय नोंदविला.[१९][२०]

क्रिकेट विश्वचषक २०१० मध्ये भारतीय फलंदाज
मिताली राज, भारतीय महिला क्रिकेट संघाची कर्णधार

भारतीय महिला क्रिकेट असोसिएशन ही महिला क्रिकेटची प्रशासकीय संस्था, आंतरराष्ट्रीय महिला क्रिकेट परिषदेशी संलग्न होती. महिला क्रिकेट विकसित करण्याच्या आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेच्या पुढाकाराचा एक भाग म्हणून, भारतीय महिला क्रिकेट असोसिएशनचे २००६/०७ मध्ये भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळामध्ये विलीनीकरण करण्यात आले.[२१]

२०२१ मध्ये, बीसीसीआयने भारतीय महिला क्रिकेट संघाच्या मुख्य प्रशिक्षकपदासाठी रमेश पोवार यांच्या नावाची घोषणा केली.[२२][२३] २०२२ मध्ये, भारतीय महिलांनी २३ वर्षांनंतर इंग्लंडच्या भूमीवर पहिली मालिका जिंकून इतिहास घडवला.[२४]

नियामक मंडळ

[संपादन]
मुख्य पान: भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ

भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ (BCCI) ही भारतीय क्रिकेट संघ आणि भारतातील प्रथम श्रेणी क्रिकेटची प्रशासकीय संस्था आहे. हे बोर्ड १९२८ पासून कार्यरत आहे आणि आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेत भारताचे प्रतिनिधित्व करते. भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ जगातील सर्वात श्रीमंत क्रीडा संघटनांपैकी एक आहे. मंडळाने २००६ ते २०१० या कालावधीत भारताच्या सामन्यांचे मीडिया हक्क ६१२,०००,००० अमेरिकी डॉलर्स इतक्या किंमतीत विकले.[२५] हे भारतीय संघाचे प्रायोजकत्व, त्याचे भविष्यातील दौरे आणि संघ निवडीचे व्यवस्थापन करते. आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती (ICC) आपल्या भविष्यातील दौरा कार्यक्रमाद्वारे भारताचे आगामी सामने ठरवते.

निवड समिती

[संपादन]

२६ सप्टेंबर २०२० रोजी, भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाने (BCCI) अखिल भारतीय महिला निवड समितीची नियुक्ती जाहीर केली. माजी डावखुऱ्या फिरकीपटू नीतू डेव्हिड पाच सदस्यीय निवड समितीच्या प्रमुख आहेत.[२६]

संघाचे रंग

[संपादन]
आयसीसी स्पर्धांसाठी प्रायोजकत्व
स्पर्धा किट उत्पादक स्लीव्ह प्रायोजक
१९७३ महिला क्रिकेट विश्वचषक
१९७८ ईएसपीएन क्रिकइन्फो
१९८२ हॅन्सेल विटा फ्रेश वर्ल्ड कप
१९८८ शेल द्विशताब्दी महिला विश्वचषक
१९९३ महिला क्रिकेट विश्वचषक
१९९७ हिरो होंडा महिला विश्वचषक विल्स
२००० ईएसपीएन क्रिकइन्फो महिला क्रिकेट विश्वचषक
२००५ महिला क्रिकेट विश्वचषक सहारा
२००९ महिला क्रिकेट विश्वचषक नाइके
२००९ आयसीसी महिला विश्व ट्वेन्टी२०
२०१० आयसीसी महिला विश्व ट्वेन्टी२०
२०१२ आयसीसी महिला विश्व ट्वेन्टी२०
२०१३ महिला क्रिकेट विश्वचषक
२०१४ आयसीसी महिला विश्व ट्वेन्टी२० स्टार इंडिया
२०१६ आयसीसी महिला विश्व ट्वेन्टी२०
२०१७ महिला क्रिकेट विश्वचषक ओप्पो
२०१८ आयसीसी महिला विश्व ट्वेन्टी२०
२०२० आयसीसी महिला टी२० विश्वचषक बायजूज
२०२२ महिला क्रिकेट विश्वचषक एमपीएल स्पोर्ट्स
२०२३ आयसीसी महिला टी२० विश्वचषक

भारतीय महिला क्रिकेट खेळाडू

[संपादन]

सध्याच्या भारतीय महिला संघातील खेळाडू

[संपादन]

२४ जून ते २३ जुलै २०१७ दरम्यान आय.सी.सी. विश्वचषक स्पर्धा इंग्लंडमध्ये पार पडली. या स्पर्धेच्या अंतिम सामन्यात पोचल्यामुळे भारताचा महिला क्रिकेट खेळाडूंचा संघ प्रकाशझोतात आला. या स्पर्धेतील सर्व क्रिकेट सामन्यांचे टी.व्ही.वर केलेले थेट प्रक्षेपण सुद्धा या लोकप्रियतेचे एक महत्त्वाचे कारण होते. या संघामध्ये पुढील खेळाडूंचा समावेश होता.

  1. ^ "आयसीसी क्रमवारी". आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती.
  2. ^ "Women's Test matches - Team records". ESPNcricinfo.
  3. ^ "Women's Test matches - 2023 Team records". ESPNcricinfo.
  4. ^ "WODI matches - Team records". ESPNcricinfo.
  5. ^ "WODI matches - 2023 Team records". ESPNcricinfo.
  6. ^ "WT20I matches - Team records". ESPNcricinfo.
  7. ^ "WT20I matches - 2023 Team records". ESPNcricinfo.
  8. ^ "टी२० महिला विश्वचषक स्पर्धेमध्ये विमेन इन ब्लूचा प्रवास". द न्यू इंडियन एक्सप्रेस. १३ ऑगस्ट २०२४ रोजी पाहिले.
  9. ^ डाऊनिंग, क्लेमेंट (१७३७). विल्यम फॉस्टर (ed.). भारतीय युद्धांचा इतिहास. लंडन.
  10. ^ डाऊनिंग, क्लेमेंट (१९७८). भारतीय युद्धांचा इतिहास. p. १८९. OCLC 5905776.
  11. ^ ड्रू, जॉन (६ डिसेंबर २०२१). "द ख्रिसमस द कोलीज टूक क्रिकेट". द डेली स्टार (इंग्रजी भाषेत). २२ ऑगस्ट २०२४ रोजी पाहिले.
  12. ^ ड्रू, जॉन (२१ डिसेंबर २०२१). "पूर्व भारतातील व्यापाऱ्यांनी या पंधरवड्याच्या ३०० वर्षांपूर्वी क्रिकेट भारतीय किनाऱ्यावर कसे आणले". स्क्रोल.इन (इंग्रजी भाषेत). २२ ऑगस्ट २०२४ रोजी पाहिले.
  13. ^ "कॉलोनीयल भारतातील क्रिकेट आणि राजकारण". रामचंद्र गुहा. १९९८. JSTOR ६५१०७५.
  14. ^ "इंग्लंडमध्ये भारत, १९११". क्रिकेटआर्काईव्ह. १८ मार्च २००९ रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. ७ डिसेंबर २००९ रोजी पाहिले.
  15. ^ "इंग्लंड वि भारत १९३२". ईएसपीएन क्रिकइन्फो. ३० जुलै २००७. २२ ऑगस्ट २०२४ रोजी पाहिले.
  16. ^ "महिला कसोटी सामन्यांची यादी". ईएसपीएन क्रिकइन्फो. २० जुलै २०१२ रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. ७ डिसेंबर २००९ रोजी पाहिले.
  17. ^ स्टॉडडार्ट, ब्रायन; कीथ ए.पी. सँडिफर्ड (१९९८). द इंपिरियल गेम: क्रिकेट, कल्चर, अँड सोसायटी. मँचेस्टर युनिव्हर्सिटी प्रेस. p. ५. ISBN 978-0-7190-4978-1. OCLC 40430869.
  18. ^ "भारतीय महिला कसोटी सामने". ईएसपीएन क्रिकइन्फो. १५ जुलै २०१२ रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. २२ ऑगस्ट २०२४ रोजी पाहिले.
  19. ^ "आणखी एक खेळ, आणि तो भारताचे नशीब बदलू शकतो: मिताली राज". आयसीसी-क्रिकेट.कॉम. २८ सप्टेंबर २०१७ रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. २२ ऑगस्ट २०२४ रोजी पाहिले.
  20. ^ "वेस्ट इंडीज महिला विरुद्ध भारतीय महिला चौथी कसोटी १९७६/७७ संपूर्ण धावफलक - स्कोअर रिपोर्ट". ईएसपीएन क्रिकइन्फो. २२ ऑगस्ट २०२४ रोजी पाहिले.
  21. ^ "Better days for women's cricket?". रेडीफ. १४ नोव्हेंबर २००६. ४ जून २०११ रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. २२ ऑगस्ट २०२४ रोजी पाहिले.
  22. ^ "रमेश पोवार यांची भारतीय महिला क्रिकेट संघाच्या मुख्य प्रशिक्षकपदी नियुक्ती". स्पोर्ट्सटायगर. १३ मे २०२१. २२ ऑगस्ट २०२४ रोजी पाहिले.
  23. ^ "रमेश पोवार यांची भारतीय महिला क्रिकेट संघाच्या मुख्य प्रशिक्षकपदी नियुक्ती". हिंदुस्थान टाइम्स. १३ मे २०२१. २२ ऑगस्ट २०२४ रोजी पाहिले.
  24. ^ इनसाईडस्पोर्ट. "२३ वर्षांनी इंग्लंडच्या भूमीवर पहिली मालिका जिंकून भारतीय महिलांचा इतिहास".
  25. ^ "$६१२ मिलियन मध्ये क्रिकेट प्रक्षेपण हक्क निंबस कडे". The Hindu. India. 10 जानेवारी 2007 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 23 ऑगस्ट 2024 रोजी पाहिले.
  26. ^ "अखिल भारतीय महिला निवड समितीची नियुक्ती". भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ (इंग्रजी भाषेत). 2020-11-17 रोजी पाहिले.